زمان‌بندی پروژه قسمتی از مدیریت هر پروژه است.

تنظیم برنامه‌ی زمان‌بندی برای تخصیص منابع ضروری است و چرخه ساخت و ساز را تشریح خواهد کرد. دو نوع اصلی از برنامه‌های زمان‌بندی ساختمانی وجود دارد:

• برنامه‌های زمان‌بندی
• برنامه‌های زمان‌بندی ارزش‌ها

برنامه‌های زمان‌بندی می‌توانند مطابق با روش‌های مختلفی طراحی شوند. دو روش که بیشترین کاربرد را در این زمینه دارند، عبارتند از:

۱- نمودارهای میله‌ای

۲- شبکه‌ها

از میان شبکه‌ها روش مسیر بحرانی (CPM) به صورت فعالیت‌ها بر روی گره‌ها (AON) بیشترین کاربرد را دارد.

در هر نوع برنامه‌ریزی زمانی، پنج مرحله اصلی پیش از به اجرا درآمدن وجود دارد. هیچ ارتباط خاصی میان سیستم‌های اجرای پروژه و انواع برنامه‌های زمان‌بندی وجود ندارد. اغلب نمودارهای میله‌ای صرف نظر از نوع سیستم اجرای پروژه، بیشترین کاربرد را در پروژه‌های کوچک تر دارند و روش‌های شبکه‌ای بیشترین کاربرد را در پروژه‌های بزرگ و پیچیده دارا هستند. با این حال اغلب پروژه‌های از نوع مدیریت اجرا و مدیریت طرح به دلیل محدوده بزرگ کاری آنها و اینکه معمولا مدیران آنها آشنایی و تطابق بیشتری با این روش‌ها دارند از برنامه‌های زمان‌بندی به روش شبکه‌ای استفاده می‌کنند. از سوی دیگر، نمودارهای میله‌ای میان پیمانکاران عمومی که به صورت سنتی عمل می‌کنند، محبوبیت زیادی دارند. در پروژه‌های قیمت مقطوع و طرح و ساخت از هر دو روش شبکه‌ای و نمودارهای میله‌ای بر اساس ابعاد پروژه و میزان پیچیدگی آن و تجارب پیمانکاران استفاده می‌شود.

ویژگی‌های نمودارهای میله‌ای:

• دارای قدمت بیشتری هستند.
• به سادگی تهیه و آماده می‌شوند.
• به سادگی قابل درک هستند.

در نمایش روابط میان فعالیت‌ها ضعیف عمل می‌کنند، پیش‌نیازی‌ها همواره مشخص نیستند.

• به روزنمایی آنها بسیار مشکل است (به خصوص در پروژه‌های بزرگ) و اغلب اوقات خیلی زود با آغاز پروژه از زمان عقب می‌افتند.

برنامه‌های زمان‌بندی شبکه‌ای:

استفاده از برنامه‌های زمان‌بندی شبکه‌ای در صنعت ساختمان تقریبا همزمان با آغاز استفاده از «روش مسیر سریع» آغاز شد. CPM (روش مسیر بحرانی) از روش ارزیابی و بازنگری پروژه‌ها (PERT) منتج و مشتق شده است که توسط ارتش ایالات متحده برای پروژه زیردریایی ناتلیوس طراحی شده بود. نکات اصلی در رابطه با برنامه‌های زمان‌بندی شبکه‌ای CPM عبارتند از:

• در حدود ۳۰ سال سابقه استفاده در صنعت ساختمان
• نمایش گرافیکی جریان فعالیت‌ها
• نمایش نقاط مهم در پروژه به صورت سنگ‌های مسافت‌نما
• نمایش پیش‌نیازی، وابستگی و بحرانی بودن هر یک از فعالیت‌ها
• قابلیت کاربرد به عنوان یک ابزار مدیریتی
• قابلیت سازگاری بالا با برنامه‌های رایانه‌ای

نوع برنامه‌ی زمان‌بندی که توسط پیمانکار استفاده می‌شود، ممکن است در اسناد پیمان مشخص شده باشد و یا توسط خود پیمانکار انتخاب شود. نوع و شکل برنامه زمان‌بندی باید همچون یک ابزار ارتباطی خوب عمل کند و امکان مدیریت صحیح منابع را نیز فراهم آورد. بنابراین روشن بودن و درک برنامه‌ی زمان‌بندی توسط طرفین پیمان امری بحرانی محسوب می‌شود.

منبع: کتاب سیستم‌های اجرای پروژه در صنعت ساختمان، ترجمه: دکتر محمود گلابچی و مهندس امیر فرجی