مقاله تحلیلی: مراحل شش‌ گانه پروژه‌ های ساخت‌ و ساز

در هر مرحله از پروژه ساخت‌وساز، از ساده‌ترین تا پیچیده‌ترین، گام‌ها و فرآیندهای خاصی وجود دارند که باید برای اطمینان از موفقیت‌آمیز بودن پروژه دنبال شوند.

پروژه‌های ساختمانی ممکن است ازنظر اندازه، تعداد ذینفعان دخیل، بودجه و تاریخ تحویل باهم متفاوت باشند. درهرحال، پروژه ساختمانی همیشه یک فرآیند طولانی و با نیازهای متعدد است.

خبر خوب این‌که با پیشرفت پیوسته راه‌کارهای دیجیتالی، مدیریت فازهای مختلف پروژه را می‌توان با دقت بیشتر و راحت‌تر انجام داد. بالاتر از همه این‌که جمع‌آوری داده‌های باارزش از کارگاه می‌تواند نقش مهمی در بهبود و استانداردسازی فرآیندهای ساختمانی در پروژه‌های آتی ایفا کند.

در این مقاله به ۶ مرحله یک پروژه ساختمانی و آنچه باید در مورد آن‌ها بدانید اشاره می‌کنیم.

۱- ایده پروژه

معمولاً ایده پروژه توسط مشتری ارائه می‌شود. در این مرحله تحقیق و بررسی برای محل مناسب و مشخصات/استانداردهایی که باید وجود داشته باشد، شروع می‌شود. بسته به پروژه، این مرحله ممکن است می متفاوت باشد. حتی ممکن است از چند روز تا چند ماه یا بیشتر طول بکشد. نیازی به گفتن نیست که کارگران ساختمانی هنوز نقشی در این مرحله ندارند و توپ هنوز در زمین مالک پروژه است.

۲- طراحی

پس‌ازآن زمان نشستن و صحبت کردن در مورد طراحی است. این کار هنوز در مرحله اولیه است یعنی هیچ‌چیز در این مرحله قطعی نیست. بااین‌حال طراحی، مرحله‌ای است که حین آن فرآیند مناقصه آغاز می‌شود.

گروه طراحی که توسط یک معمار یا یک مهندس رهبری می‌شود باید مطمئن شود که همه مقررات منطقه‌ای و آیین‌نامه‌ای رعایت شده، درعین‌حال دیدگاه مالک پروژه در نظر گرفته‌شده و سازه پس از ساخت قابل‌استفاده خواهد بود.

معمولاً چهار گام مختلف در مرحله طراحی وجود دارد که شامل برنامه‌ریزی و امکان‌سنجی، طراحی شماتیک، توسعه طراحی و اسناد پیمان است.

در گام برنامه‌ریزی و امکان‌سنجی، هر یک از اهداف پروژه باید مشخص شوند. در این مرحله تصمیمات زیادی در رابطه با بزرگی ساختمان، کاربری آن و تعداد اتاق‌های موردنیاز گرفته خواهد شد.

طراحی شماتیک، طرح اولیه‌ای است که فضاها، مصالح، رنگ‌ها و حتی بافت‌ها را نشان خواهد داد. از طرح اولیه برای بررسی تجهیزات موردنیاز، هزینه آن‌ها و مصالح استفاده می‌شود.

وقتی اسناد پیمان آماده شد، همه‌چیز به نهایی شدن نزدیک می‌شود، زیرا این اسناد شامل نقشه‌ها و مشخصات نهایی هستند. درواقع شرکت‌کنندگان در مناقصه پروژه از این اسناد استفاده می‌کنند.

۳- مرحله پیش از ساخت‌وساز

مرحله بعدی زمانی شروع می‌شود که مناقصه انجام شده و پیمانکاری که کار را باید انجام دهد انتخاب شده است. با تعیین پیمانکار تیم پروژه تشکیل می‌شود.

معمولاً وظیفه تیم پروژه آماده کردن کارگاه ساختمانی قبل از شروع کار است. معمولاً تیم پروژه متشکل از این افراد است:

• مدیر پیمان
• مدیر پروژه
• سرپرست
• مهندس کارگاه
• مدیر ایمنی و سلامت

تیم پروژه با همکاری پیمانکار مسئول بازدید میدانی برای تکمیل بررسی‌های کارگاهی است. بررسی‌های کارگاهی به تیم پروژه امکان کشف و پیش‌بینی چالش‌های محیطی که ممکن است در طول فرآیند ساختمان پیش بیاید را می‌دهد. آزمایش خاک هم بخشی از این مرحله است.

وقتی تمام اطلاعات جمع‌آوری شد، تمام برنامه‌ها و یافته‌ها باید توسط مقامات شهری بررسی شود. این کار معمولاً یک فرآیند طولانی‌مدت است؛ زیرا تمام نگرانی‌ها و نظرات باید شنیده و برطرف شوند.

۴- مرحله تدارکات

حالا تیم پروژه باید مصالح، تجهیزات و نیروی کار را آماده کند. این مرحله از پروژه ممکن است بسته به بزرگی پروژه، منابع در دسترس و تاریخ شروع، کم‌وبیش پیچیده و چالش‌برانگیز باشد.

بسیاری از شرکت‌های ساختمانی بزرگ دپارتمان‌هایی برای تدارکات دارند. در چنین مواردی معمولاً شرکت ساختمانی به‌صورت هم‌زمان نیروهای انسانی، تجهیزات و مصالح را برای چند پروژه تنظیم می‌کند. این فرآیند ممکن است در پروژه‌های کوچک‌تر خیلی متفاوت باشد.

همه این کارها توسط پیمانکار کل انجام می‌شود؛ هرچند گاهی هم ممکن است پیمانکاران جزء مسئول بخشی‌های خاصی باشند. پیمانکاران جزء ممکن است مسئول استخدام کارگران خود یا تهیه مصالح باشند. آن‌ها دقیقه می‌دانند به چه چیزی برای انجام سهم خود از کار نیاز دارند.

۵- مرحله ساخت‌وساز

قبل از شروع کار، یک جلسه برای اطمینان از این‌که همه در شروع ساخت‌وساز باهم هماهنگ هستند برگزار می‌شود. این جلسه معمولاً موضوعات زیر را پوشش می‌دهد:

• نحوه دسترسی به کارگاه
• کنترل کیفیت پروژه
• چگونگی و محل ذخیره کردن مصالح
• ساعات کاری افراد

ممکن است به هر کارگری برنامه زمانی خاصی ارائه شود. باید توجه داشت که برنامه زمانی بسته به نقش هر فرد ممکن است متفاوت باشد. کاملاً مشهود است که برنامه‌ریزی بد در این مرحله می‌تواند باعث تأخیر و افزایش هزینه در پروژه شود.

وقتی این جلسه تمام شد و هیچ سؤالی باقی نماند، اولین گام پروژه را می‌توان شروع کرد. هدف از این مرحله برنامه‌ریزی برای همه‌چیز است، به‌گونه‌ای که همه مراحل بدون مشکل انجام شوند. البته این حالت به‌ندرت پیش می‌آید؛ زیرا در هنگام انجام یک پروژه بعضی چیزها درست پیش نمی‌رود.

برای پرهیز از این نقص‌ها، هنگام برنامه‌ریزی باید از یک راهکار دیجیتالی استفاده کرد.

۶- مرحله بعد از ساخت‌وساز

آخرین مرحله، مرحله بعد از ساخت‌وساز است. حالا که تمام کارها در کارگاه انجام شده است، خاتمه پروژه نزدیک است. هرچند هنوز هم گام‌هایی وجود دارد که باید برای تحویل انجام شود. در کل مرحله نهایی پروژه ساختمانی به سه‌گام حیاتی تقسیم شده است:

الف) تحویل پروژه

در ابتدا باید یک بازرسی از کل ساختمان انجام شود. اگر همه‌چیز به‌درستی انجام شده باشد این بازرسی‌ها به‌سادگی انجام خواهند شد؛ زیرا در هنگام انجام ساخت‌وساز هم بازرسی‌های دیگری انجام شده که مشکلات باید در آن مرحله پیدا و اصلاح شوند.

به‌محض این‌که همه‌چیز کنترل شد، زمان آن فرامی‌رسد که تیم پروژه توضیحات لازم برای بهره‌برداری و نگهداری از سازه را به مشتری بدهد. این مرحله به دلیل این‌که به افزایش عمر پروژه کمک می‌کند اهمیت زیادی دارد.

ب) بهره داری توسط مالک

حال مالک می‌تواند وارد ساختمان شود. در اینجا دوره تضمین شروع می‌شود. به این شکل مالک پروژه هم می‌تواند مطمئن باشد که زمان کافی برای بررسی تمام سیستم‌ها، تجهیزات و مصالح مختلف را دارد.

 ج) خاتمه

این آخرین مرحله از فرآیند طولانی طراحی و اجرای یک پروژه ساختمانی است. تیم پروژه باید توافق‌های پیمانی را انجام داده و مطمئن شود که پروژه هیچ‌گونه بار قانونی ندارد. در این مرحله بررسی‌های بعد از پروژه انجام می‌شود تا هرگونه کار انجام نشده کشف، تحلیل و ثبت شود. از این اسناد می‌توان برای پروژه‌های بعدی استفاده کرد. بررسی بعد از پروژه مبنای تهیه یک گزارش کامل از پروژه است.

سخن آخر

هر مرحله از یک پروژه ساختمانی زنجیره‌ای از کارها، تصمیمات و ابزارهای متعدد وجود دارد. پیچیدگی آن به‌شدت به‌اندازه و نوع پروژه بستگی دارد اما همیشه گام‌های اصلی داریم که نمی‌توان از آن‌ها عبور کرد. ارتباط بی‌نقص بین ذینفعان مختلف و تصمیمات مبتنی بر واقعیت دو عامل اصلی هستند که باعث تسهیل پروژه ساختمانی و اطمینان از انجام همه فازها طبق برنامه زمانی و مالی می‌شوند.

 منبع

 نوشته شده توسط تیم مترجمین موسسه 808

 اگر دوست دارید به تیم مترجمین 808 بپیوندید، با ما تماس بگیرید.

دریافت فایل PDF مقاله برای اعضای VIP رایگان است. سایر کاربران با پرداخت ۵۰۰ تومان می توانند اقدام به دریافت این فایل کنند.