به مناسبت سالروز زلزله بم و روز ایمنی در برابر زلزله

صحبت های پروفسور حسن مقدمه، استاد زلزله دانشگاه صنعتی شریف:

1. شهرهای بزرگ و کوچک ما همه در خطرند. زلزله ای همچون بم در نزدیکی هریک از شهرهای کشور رخ دهد نتایج مصیبت بار مشابهی خواهد داشت. هزاران کشته و تخریب و نابودی گسترده. واقعیتی که هرچه گفته و تکرار شود مکرر نخواهد بود و این دقیقاْ رسالتی است که هر یک از ما نه در هفته بلایای طبیعی که همواره و هر روز به جامعه منتقل کنیم. به هر زبان و هر شکل که میتوانیم.
2. جریان سریع نوسازی در شهرها در چند دهه اخیر فرصتی طلایی بود که ساختمانهای مقاوم بطور طبیعی و با کمترین هزینه ای جایگزین ساختمانهای آسیب پذیر گردد. واقعیتی که بنده و بسیار از همکاران ارجمند مداوماْ در هر فرصتی که دست داد متذکر شدیم. خیلی طول کشید و شاید نزدیک دو دهه از دست رفت اما بالاخره این تذکرات از یکسو، و وقوع زلزله هایی همچون منجیل و بم از سوی دیگر بهمراه رشد چشمگیر دانش مهندسی زلزله در ایران و افزوده شدن خیل دانش آموختگان این رشته شرایط را تغییر داد، آیین نامه های بروز شد، ضوابط سختگیرانه تر و نظارتها جدیتر شدند و بدین ترتیب رفته رفته درجه ایمنی ساختمانها و بافتهای شهری بطور نسبی افزایش یافت. هرچند تا سطح دلخواه فاصله داریم اما تغییرات و میزان پیشرفت نسبی امیدوارکننده است. مشارکت همه مهندسان و تلاش و تذکر  برای کسب ایمنی بیشتر در ساخت بناهای جدید باید ادامه یابد، در این هفته و در همه هفته ها.
3. جریان دیگری که از اوایل دهه هفتاد آغاز شد و پس از زلزله بم تسریع شد برنامه مقاوم سازی بود. برای اولین بار در کشور، بجای تخریب و آواربرداری ساختمانهای آسیب دیده از زلزله، از پیشنهاد حقیر مقاوم سازی این ساختمانها استقبال شد. ارائه طرح مناسب برای هزاران ساختمان مرکب از گونه های سازه ای مختلف که به درجات مختلفی آسیب دیده بودند با استفاده از مصالح و تکنولوژی بومی یک جهش بلند برای صنعت لرزه ای کشور بود. تجربه گرانبهای مقاوم سازی بم و طرحهایی که در این شهر اجرا شد بستر طرحهای مقاوم سازی آتی شد که در ایمن سازی هزاران مدرسه، بیمارستان، مراکز عمومی و مسکونی در سراسر کشور شد.
4. شهرهای ما هنوز بعد از چند دهه تلاش برای آگاهی مردم و مسئولین بسیار آسیب پذیرند. مشکل اساسی در این است که مقاوم سازی یک ساختمان موجود با طراحی و ساخت بنای جدید تفاوتی بنیادی دارد و تنگناهای فنی و اقتصادی در بسیاری از موارد کار را صعب و دشوار میسازد. دوستان در این گفتمان مکررا گفته اند که مصالح ما استاندارد نیست، عوامل انسانی ساخت از آموزش درست برخوردار نیستند، ضوابط حاکم بر اجرا نیازمند بازنگری است، و ....، اما هنر مهندسی این است که به این موانع غلبه کند و با ابتکار و ابداع کار را به پیش برد. ما باید با شناخت بهتر نقاط ضعف ساختمانهای موجود، و ابداع روشهای مناسب بکمک تحقیقات و بسط دانش مهندسی راههای عملی و اقتصادی ایمن سازی شهرها را در اختیار جامعه مهندسی قرار دهیم. آنچه در بم انجام شد، مقاوم سازی هزاران بنای سخت آسیب دیده از زلزله، با هزینه کم و تکنولوژی بومی، تجربه گرانقدری است که باید منتقل شده و امتداد یابد.

 مطالب مرتبط:

• چهارمین دوره جامع آموزش اصول محاسبات، بهسازی لرزه ای و طراحی عملکردی سازه ها