مقبره سعدی

آرامگاه سعدی معروف به سعدیه محل زندگی و دفن شاعر برجسته پارسی‌گوی یکی از جاذیه های گردشگری شهر زیبای شیراز است. این آرامگاه در انتهای خیابان بوستان و کنار باغ دلگشا در دامنه کوه در شمال شرق شیراز قرار دارد. در اطراف مقبره، قبور زیادی از بزرگان دین وجود دارند که بنا به وصیت خود، در آنجا مدفون شده‌اند از جمله مهمترین‌های آن می‌توان شوریده شیرازی را نام برد که آرامگاهش به وسیله رواق به آرامگاه سعدی متصل شده‌است
طرح آرامگاه سعدی در شیراز به سال 1330 به اتمام می رسد.
محسن فروغی معمار مدرنیستی بود که به تاریخ و پیشینه ی فرهنگی ایران عشق می ورزید. او برداشت فرمال و ظاهری از تاریخ را سطحی نگری همکاران جوان خود می دانست و بر این عقیده بود که رابطه ی ساختمان ها را از نظر سبک و شکل می توان به دو دسته تقسیم کرد: رابطه ظاهری و رابطه حقیقی. برای فروغی، رابطه ظاهری به مانند ساختمان های ساخته شده در ابتدای دوره شکل گیری معماری ساسانی است که با الگوبرداری از معماری هخامنشی درصدد خلق شباهت بین معماری ساسانی و هخامنشی بودند.
 
طرح آرامگاه سعدی در شیراز به سال 1330 به اتمام می رسد. فروغی طرح آرامگاه را با همکاری علی اکبر صادق با الهام گرفتن از عناصر معماری سنتی ایران، طراحی می کند. در گزارش انجمن ملی در توصیف عمومی آرامگاه چنین آمده است:
 
طرح معماری این مجموعه، از یک ایوان ستون دار بلند و یک رواق کشیده تشکیل شده است که به صورت یک «L» سازماندهی شده اند. 
در محل برخورد ایوان و رواق یک گنبد تعبیه شده که مقبره سعدی در آن قرار دارد و بر فراز آن گنبد، کاشی فیروزه فامی می درخشد. ایوان اصلی ستون دار که در امتداد مسیر اصلی ورودی قرار دارد، مرتفع و با سقفی صاف است، در حالی که رواق مزبور، کوتاه تر و متشکل از شماری دهانه قوسی شکل است.
همچنین آب قنات مخصوص سعدی، درون آبنمای موسوم به حوض ماهی در زیرزمین این مجموعه جریان دارد. در طرح آرامگاه سعدی، عناصر معماری ایرانی مانند ایوان و گنبد، با ظرافت تمام به زبان مدرن بیان شده اند. ترکیب ستون ها، فرم خالص گنبد با تک رنگ فیروزه یی و ترکیب آزاد فضاها از عواملی هستند که ماهیتی مدرن به این ساختمان بخشیده اند.
 
از سوی دیگر کاربرد کاشی و عناصری مانند گنبد و قوس، کیفیتی ایرانی به مجموعه داده است. ساختمان کاخ نیاوران نیز از جمله آثار متاخر فروغی است که در عرصه کاخ های ییلاقی شاهان قاجار برپا شده است. این کاخ که در آغاز به عنوان محلی برای پذیرایی و اقامت میهمانان عالی رتبه دربار طراحی شده بود، حین اجرا با ایجاد تغییراتی در کاربری و انتظام فضایی، به محل سکونت محمدرضاشاه و خانواده او اختصاص یافت.
کاخ، حجم مکعب شکلی به ابعاد 56+40 متر و ارتفاعی حدوداً 12 متر دارد. بنای آن چهار طبقه است که سه طبقه از آن روی همکف دارای کاربری های سکونتی، پذیرایی و خدماتی است و یک طبقه آن در زیر زمین با کاربری خدماتی و سرویس شامل آشپزخانه، سردخانه، انبار و تاسیسات احداث شده است. سبک معماری این بنا به ویژه در نماهای شمالی و جنوبی، به دلیل تقارن کامل در پیکره آنها اندازه بازشوها و نحوه استقرار ایوان ستون دار اصلی مانند آثار اولیه فروغی، از شیوه کلاسیک الهام گرفته شده است، اما نمای غربی و شرقی آن یادآور سبک معماری مدرن است.