مهندسی نقشه برداری

مهندسی نقشه‌برداری، به علم اندازه‌گیری دقیق و تعیین موقعیت نسبی یا مطلق عوارض روی سطح زمین اطلاق می‌شود. از این تعریف ساده چنین برداشت می‌شود که هدف، تعیین مختصات نقاط در سه بعد است. در بعضی موارد، برای تعیین موقعیت، بعد زمان نیز مورد توجه قرار می‌گیرد (سنجش‌های نجومی و نقشه‌برداری ماهواره‌ای). مختصات مطلوب می‌تواند مختصات دکارتی XYZ و یا مختصات عرض و طول جغرافیایی باشد.

دانش‌آموختگان رشته نقشه‌برداری در هر مقطعی اعم از دیپلم به بالا به سرعت جذب بازار کار می‌شوند. به دلیل اهمیت این رشته در کارهای عمرانی و محاسبات سنگین ریاضی و تئوری خطاها کسب مدرک در این رشته کار آسانی نیست. از این رو دانشجویان این رشته حتی در هنگام تحصیل نیز با پیشنهادات کار فراوانی روبرو می‌شوند. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، وزارت راه و ترابری، وزارت نفت، سازمان آب، سازمان بنادر و کشتیرانی، سازمان جغرافیایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، سازمان نقشه‌برداری کشور، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، شهرداری‌های کشور و بخش خصوصی از جمله محل‌های جذب فارغ‌التحصیلان این رشته‌است. نقشه‌برداری یکی از رشته‌های اصلی در سازمان نظام مهندسی است.

بعضی دروس تخصصی این رشته عبارت‌اند از: راه‌سازی، تئوری خطاها، سرشکنی، نقشه‌برداری، ژئودزی (جهت تعیین شکل زمین)، فتوگرامتری، کارتوگرافی، هیدروگرافی (نقشه‌برداری از بستر دریا)، نقشه‌برداری زیر زمینی و ژئودتیک، کاداستر، پروژه و کارآموزی هستند.

به علت وسعت زیاد نقشه‌برداری تقسیمات مختلفی برای آن در نظر گرفته‌اند، که عبارتند از:

• نقشه‌برداری زمینی: نوع پایه نقشه‌برداری جهت تعیین و بررسی شکل و ابعاد زمین و عوارض سطحی آن.
• مکان‌نگاری (توپوگرافی):  برداشت و نمایش شکل زمین و محاسبه مساحت و ارتفاع. در واقع هدف اصلی آن تهیهٔ نقشه‌های ارتفاعی است.
• فتوگرامتری: تهیهٔ نقشه با استفاده از عکس برداری زمینی، هوایی یا ماهواره‌ای.
• نقشه‌نگاری (کارتوگرافی): مراحل ترسیم نقشه را گویند. در این بخش هنر نقشه‌برداری بسیار دخیل است.
• سامانه اطلاعات مکانی (GIS): در این سیستم همه اطلاعات به صورت مکان مرجع، دسته‌بندی می‌شوند و کاربردهای فراوانی دارد، از جمله ذخیره، بازیابی، به هنگام سازی و پردازش داده‌های مکانی به منظور اتخاذ یا پشتیبانی یک تصمیم برای حل یک مسئله، به بهترین روش و کمترین هزینه را ممکن می‌سازد.
• سنجش از دور (RS): جمع‌آوری اطلاعات از عوارض سطح زمین، بدون تماس فیزیکی است، که بیشترین اتکای آن به تصاویر ماهواره‌ای است.
• کاداستر(پارسل مپ): به نقشه‌برداری ثبتی گفته می‌شود، اغلب اینگونه نقشه‌برداری، ارزش حقوقی دارد.
• آب‌نگاری (هیدروگرافی): تهیه نقشه و داده‌های مکانی از ژرفای آب‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.