مسجد: مسجد خانه‌ی عبادت، مرکز فرهنگی، مکانی برای گردهمایی‌های اجتماعی، محکمه، مدرسه و دانشگاه است. پنج نوع اصلی طراحی مسجد در هفت سبک متمایز منطقه ای وجود دارد:

• در قلب کشورهای عربی، اسپانیا و شمال افریقا یک سالن ستون دار و یک حیاط باز وجود دارد.
• در غرب صحرای افریقا سالن ستون دار از جنس خشت و یا بناهای گلی است.
• ایران و افریقای مرکزی دارای سبک چهار ایوان دو محوری هستند.
• در شبه قاره‌ی هند، گنبدهای سه‌گانه و یک حیاط بسیار بزرگ وجود دارد.
• در آناتولی همیشه یک گنبد بزرگ مرکزی وجود دارد.
• سبک چینی، جایگاه‌های ویژه را در یک باغ محصور مجزا کرده است.
• در جنوب شرقی آسیا، بناها بام هرمی مرکزی دارند.

در کشورهای اسلامی مسجد در بازار است بنابراین در مرکز زندگی عموم قرار دارد. در کشورهایی که در بازار (سلمانی، فروشگاه‌های کالاهای مجاز، قهوه خانه و غیره) جاذبه ای وجود ندارد باید این جاذبه ها در نقشه مسجد دیده شوند. مساجد کوچک به ندرت دارای مناره هستند اما مساجد بزرگتر (مسجد جامع) همیشه مناره دارند. اندازه نمازخانه بر اساس ۰/۸۵ مترمربع جا برای هر نمازگزار است. نمازخانه معمولا مستطیل‌شکل و یا مربع‌شکل، اغلب با یک گنبد مرکزی و در جهت مکه یعنی قبله است. گودی مخصوص نماز خواندن (محراب) نزدیک دیوار جلویی (رو به قبله) است و در کنار آن منبر قرار دارد که تعداد پله‌های آن باید فرد باشد. پیش نماز مسجد در نماز جمعه از منبر استفاده می‌کند. زنان و مردان جدا هستند و گاه زنان در راهروی سرپوشیده هستند.

بسیاری از مساجد دارای یک حیاط مرکزی هستند که وسعت آن به اندازه سالن نمازخانه است و در روزهای خاص می توان از آنها به عنوان بخش اضافی و کمکی استفاده کرد. این حیاط ها دارای یک حوض تزئینی برای وضو هستند. در مساجد تصاویر انسان و حیوان مجاز نمی‌باشد. تزئینات هندسی (اسلیمی) و گیاهی، آیاتی از قرآن به خط عربی، بسیار رایج می‌باشند و به صورت فرهنگی غنی درآمده‌اند.

کلیسا: از آنجایی که کلیسا مکان پرستش است شکل ساختمان باید از پرستش و مناجات الهام گرفته باشد. هر قسمت و یا بخش مربوط به اسقف، راهنمای مخصوص دارد اما مقررات محلی مربوط به مکان‌های گردهمایی باید رعایت شوند. روزگاری همه کلیساهای مسیحیان، کاتولیک بودند. این کلیساها جایی بودند که بندگان خدا او را ستایش کنند. مردم عادی غالبا مجبور بودند در حیاط و بیرون بمانند.

کلیسا یک ساختمان مقدس بود و طرح (به شکل صلیب)، جهت (گروه کر در قسمت شرق)، ابعاد و همه جزئیات عبادی آن، کاملاً سمبلیک بودند. بعدها کل گردهمایی‌ها در رواق کلیسا انجام می شد. گروه کر با محراب بلند با یک شبکه مجزا می‌شد و در کلیساهای بزرگ‌تر، فضای مرکزی یعنی قلب کلیسا مخصوص کشیش بود.

محراب، میز پروردگار (میز آیین عشاء ربانی) است، مرکز برگزاری شکرگزاری و غالبا نقطه مرکزی ساختمان است. ارتفاع محراب باید ۹۵ سانتی‌متر باشد و به جایی متصل نباشد تا بتوان به آسانی در اطراف آن راه رفت.

ارگ کلیسا به لحاظ موسیقی، معماری و فنی، یک ابزار هنری است. شکل ثابتی وجود ندارد. طرح بر اساس شرایط لازم فنی ارگ است و هر ارگی منحصربه فرد است. ارگ بخش کامل‌کننده مکان و معماری است. در آغاز مرحله نقشه‌کشی باید معمار و سازنده ارگ با یکدیگر همکاری داشته باشند. مشکلات، پیچیده‌اند و معمار نمی‌تواند به تنهایی آنها را حل کند. ظاهر ارگ باید با ساختار داخلی آن تطابق داشته باشد. عوامل تأثیرگذار بر این تطابق شامل حجم مکان، وضعیت صوتی مکان ، موقعیت در آن مکان، تعداد صندلی‌ها و شرایط لازم برای موسیقی می‌باشند.

کنیسه: اولین فرمان خداوند برای ساخت یک مکان مقدس، با ویژگی‌های دقیق طراحی و فنی را می‌توان در متنی از انجیل یافت که ساختمان پرستشگاه موقت را توصیف می کند.

مهم‌ترین بخش کنیسه، محراب نیست بلکه یک کرسی بلند موعظه است که دارای صندلی‌ای برای خاخام و مسئول برگزاری عبادات است و خلاصه‌ای از تورات در اینجا خوانده می شود. کنیسه رو به اورشلیم بنا می شود. در دیوار جلویی یک صندوقچه وجود دارد که تومارهای تورات در آن نگهداری می شوند. صندوقچه و محتویاتش، مقدس‌ترین چیزها در کنیسه هستند.

ممکن است در اطراف کنیسه ساختمان‌های فرعی جدا و خانه وجود داشته باشد. ممکن است کنیسه بخشی از یک مجتمع چند کنیسه‌ای باشد. اغلب کنیسه بخشی از یک مرکز گردهمایی عمومی است بنابراین مکان‌ها برای گردهمایی و عبادت با هم ترکیب می‌شوند. در تزئینات کنیسه‌ها هرگز تصویری از انسان دیده نمی‌شود؛ فقط تصاویر گیاهان، اشکال هندسی و خوشنویسی مجاز می‌باشند.

منبع: نویفرت ۲۰۱۴