مقاله تحلیلی: سدها چگونه ساخته می‌ شوند؟

ساخت یک سد در خود کارگاه سد و همچنین در سایر مکان‌ها از جمله محوطه خشکی، معادن سنگ و نواحی قرضه شن و رس و جاده‌هایی که ممکن است در نزدیکی محل ساخت یا در بعضی موارد در فواصل قابل ملاحظه‌ای از کارگاه سد باشند، اجرا می‌شود.

به لحاظ این که کارگاه ساخت سد در نزدیکی بستر رودخانه است، طبیعتاً در درون رودخانه و یا روی بستر رودخانه اجرا می‌شود. تا زمانی که رودخانه -معمولاً از طریق یک تونل یا کانال- منحرف نشده است نمی‌توانید در منطقه بستر رودخانه کار را به انجام برسانید. پس از آن که منطقه جدا شده از بستر رودخانه خشک شد، ساخت دیواره سد می‌تواند آغاز شود.

پیش از آن که دیواره سد را بتوان ساخت دو مرحله مقدماتی بایستی تکمیل شود: ناحیه پی ریزی سد می‌بایست از مصالح و خاک اضافی پاک شود (به عبارتی، مصالحی که معمولاً خاکی هستند و برای ساخت سد مناسب نیستند باید برداشته و تخلیه شوند). پس از آن پی ریزی سد می‌بایست صورت گیرد. 

آماده سازی پی ریزی به طور کلی شامل دو اقدام بسیار متفاوت است: حذف تکه‌ها و رگه‌هایی از مصالح ضعیف و جایگزین کردن این مصالح با بتن «دندانه‌ای»، از آن جهت دندانه‌ای نامیده می‌شود که به عمل پر کردن پوسیدگی‌های دندان شباهت دارد. حالت دوم آماده سازی پی، دوغاب ریزی (گروت) است. دوغاب ریزی شامل حفر سوراخ‌ها (معمولاً در اعماق بسیار زیاد، در بعضی موارد معادل با ارتفاع سد) و سپس پمپاژ و پر کردن این سوراخ‌ها با دوغاب (مخلوطی از سیمان و آب) است. هدف آن است که ترک‌های سنگ بستری که قرار است سد بر روی آن ساخته شود با دوغاب پر شود به گونه‌ای که پس از آن که ساخت سد تمام شد، آب نتواند از طریق آن از مخزن نشت پیدا کند.

هنگامی که آماده سازی تکمیل شد ساخت دیوار سد به تنهایی می‌تواند با حمل، انباشت و متراکم کردن مصالح ساختمانی مانند رس و خرده سنگ آغاز شود. عمل تراکم به منظور اطمینان از این که ماده پرکننده قرارگرفته، بیشترین تراکم را دارد انجام می‌شود. پرکننده‌ای که به طور مناسب متراکم شده باشد پارامترهای مطلوب مهندسی از جمله مقاومت بالا و نشست کم در طول زمان و در مورد پرکننده رسی برای هسته سد، نفوذپذیری پایین را به همراه دارد. کاهش احتمال شکست توسط لوله‌ها یا خوردگی داخلی نیز حائز اهمیت است.

مراحل معمول پر کردن سد عبارت‌اند از:

مرحله یک: حفر تونل انحرافی و ساخت بندهای موقت. این مرحله با نشانه گذاری کردن مسیر انحرافی رودخانه از طریق تونل انحرافی به پایان می‌رسد.

مرحله دو: کندن زمین بایر برای پی. اجرای عملیات پی ریزی و دوغاب ریزی. حفاری و انتقال مصالح ساختمانی پرکننده از معادن و منابعشان و متراکم کردن آن‌ها در خاک‌ریز سد. این مرحله با علامت گذاری در مسیر تونل انحرافی و نزدیک به محل ذخیره آب پایان می‌یابد. حفاری برای سرریز نیز در طول این مرحله شروع می‌شود.

مرحله سه: تکمیل کار خروجی (دهانه آبگیر)، سرریز سایر بخش‌های پروژه سد. پیش بینی سیلاب در حین ساخت جنبه‌ای است که همواره به طور شایانی موردتوجه مهندسان طراح قرار می‌گیرد. قبل از آن که طراحی سد توسط مهندسان تکمیل شود، زمین شناسان می‌بایست معادنی از رس، شن و سنگ مناسب بیابند که بتوان از آن‌ها به عنوان مصالح ساخت برای ساخت دیواره سد استفاده کرد.

در حقیقت، پروژه یک سد چهار مرحله را در طول دوره ساختش طی می‌کند.

منبع

ترجمه شده توسط تیم مترجمین ۸۰۸

اگر دوست دارید به تیم مترجمین ۸۰۸ بپیوندید، با ما تماس بگیرید.

دریافت فایل PDF مقاله برای اعضای VIP رایگان است. سایر کاربران با پرداخت ۵۰۰ تومان می توانند اقدام به دریافت این فایل کنند.