نقشه‌برداری علمی است که ریاضیات را با فنون اندازه‌گیری و هنر ترسیم، توام نموده و به وسیله‌ی آن قطعاتی از سطح زمین را با کلیه عوارض آن در روی صفحه افقی نمایش می‌دهد. 

با داشتن موقعیت نقاط می‌توان شکل یک قطعه زمین را با تمام عوارض و جزییات آن مانند کوه‌ها، دره‌ها، دریاها، رودها، درختان، ساختمان، جاده‌ها و ... روی یک صفحه موسوم به نقشه تحت یک مقیاس مشخص ترسیم نمود.

همچنین، با داشتن موقعیت نقاطی که وجود خارجی ندارند مانند طرح ستون‌های یک ساختمان و مسیر هندسی یک جاده، می‌توان محل اندازه‌گیری آن‌ها را در سطح زمین تعیین نمود.

به طور کلی هر پروژه نقشه‌برداری شامل سه مرحله‌ی زیر است:

1. جمع‌آوری داده یا برداشت
2. پردازش داده‌ها
3. ارائه خروجی

دسته‌بندی نقشه‌ها

دو نوع دسته بندی وجود دارد؛

• دسته‌بندی بر اساس مقیاس؛ که خود دارای انواع نقشه‌های بزرگ مقیاس، نقشه‌های متوسط مقیاس، نقشه‌های کوچک مقیاس، نقشه‌های خیلی کوچک مقیاس است.
• دسته‌بندی بر اساس محتوا؛  که دارای انواع زیر است:

نقشه‌های عمومی، به آن دسته از نقشه‌ها اطلاق می‌شود که هر یک از عوارض، اهمیت واقعی خود را در مجموعه اطلاعات موجود در نقشه، حفظ نموده و هیچ طبقه‌ای از عوارض منحصرا مورد تاکید قرار نگیرد. نقشه‌های توپوگرافی، نقشه‌های پلانو گرافیک، نقشه‌ی قاره‌ها و یا کشور‌ها، نقشه جهانی با موضوعات عمومی، نقشه‌های موضوعی نمونه‌هایی از نقشه‌های عمومی هستند.

نقشه‌های موضوعی؛ در این نوع نقشه‌ها بر روی بعضی از عوارض بیشتر از سایر اطلاعات موجود در نقشه تاکید شده و مورد توجه قرار می‌گیرند. نقشه‌های ناوبری هوایی و دریایی، نقشه‌های کاربری زمین، نقشه راه‌ها، نقشه‌های هیدروگرافی، نقشه‌های پوشش گیاهی، نقشه‌های جهانگردی و توریستی نمونه‌هایی از نقشه‌های موضوعی هستند.

نقشه‌های ثبت املاک یا کاداستر، که شامل اطلاعاتی درباره وضع زمین‌های شهری از نقطه نظر هندسی، نظیر اندازه و ابعاد می‌باشد و شناسنامه‌ای برای هر منطقه به حساب می‌آید. از این نوع نقشه‌ها برای اجرای کارهای مالیاتی و ثبت مالکیت‌ها استفاده می‌شود.

نقشه‌های آماری، در این نوع نقشه‌ها اطلاعات مختلف آماری با توزیع مکانی نمایش داده می‌شود.

 شاخه‌های نقشه برداری

• ژئودزی
• مسطحاتی یا پلانی متری
• نقشه‌برداری مسیر
• نقشه‌برداری زیر زمینی
• نقشه‌برداری ثبتی ( کاداستر)
• نقشه‌برداری ساختمانی
• نقشه‌برداری هوایی ( فتو گرامتری)
• کارتو گرافی

منبع: اصول مبانی نقشه برداری- مولفین: امیر یزدیان، وحید رضاعلی