در بسیاری از پروژه‌های ساختمانی لازم می‌آید که زمین را به گونه‌ای خاک‌برداری کنیم که دیواره‌ها یا جداره‌های خاکی ایجاد شده، قائم یا گاهی مایل باشند. به این عمل خاکبرداری گویند. این کار ممکن است به منظور احداث زیرزمین ساختمان‌ها، احداث کانال‌ها، احداث منابع آب، اجرای ترانشه‌های لازم برای احداث راه‌ها، حفر ترانشه‌های لازم برای لوله‌گذاری‌ها، و نظایر آن‌ها صورت گیرد.

فشار جانبی وارد بر این دیواره‌ها، ناشی از خاک پشت این دیواره‌هاست. رانش خاک در هر تراز نیز ناشی از وزن خود خاک بالای آن تراز و نیز سرباره‌های احتمالی واقع بر روی سطح افقی لبه‌ی گود است.

این سربارها می‌توانند شامل وزن خاک اضافی بالاتر از تراز افقی لبه‌ی گود، وزن ساختمان‌های مجاور، بارهای ناشی از بهره‌برداری از زمین‌ها و معابر مجاور، و نظایر آن‌ها باشند.

به منظور جلوگیری از ریزش دیوارهای گودها، ترانشه‌ها و مقابله با تبعات منفی احتمالی ناشی از گودبرداری، سازه‌های موقتی را برای مهار دیوارهای گودها یا ترانشه‌ها اجرا می‌کنند که به آن سازه‌های نگهبان گویند. در حقیقت سازه‌های نگهبان ایفا‌کننده و جبران‌کننده‌ی نقش سازه‌ای خاک برداشته شده می‌باشند.

مطابق تعریف مبحث دوازدهم مقررات ملی (پی و پی سازی) ویرایش 1392، "به هر گونه حفاری و خاکبرداری در تراز پایین‌تر از سطح طبیعی زمین یاتراز زیر پی ساختمان مجاور، گودبرداری اطلاق می‌شود".

موضوع گودبرداری و طراحی و اجرای سازه‌های نگهبان در مهندسی عمران دارای گستره‌ی وسیعی است و نیاز به بررسی‌ها و مطالعات و ملاحظات ژئوتکنیکی، سازه‌ای، مواد و مصالح، تکنولوژی، اجرایی، اقتصادی و اجتماعی دارد. در نتیجه می‌توان گفت که انتخاب روش مناسب برای حل مسائل ناشی از گودبرداری، به جمع شرایط تاثیر گذار بستگی دارد و می‌تواند در شرایط مختلف، به صورت‌های گوناگون اتخاذ شود.

+ منبع: گودبرداری و سازه‌های نگهبان (ارتقاء پایه)، مولف :حمید‌رضا اشرفی