مقاله تحلیلی: دلایل شکست سدهای جدید

سدها به ندرت دچار شکست می‌شوند اما وقتی این اتفاق رخ دهد باعث صدمات ویران‌کننده‌ای به محیط‌زیست و زندگی انسان می‌شوند. دلایل متعددی در شکست سدها نقش دارند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: فروپاشی فونداسیون، فرسایش، نگهداری به شیوه نامناسب و غیره. سدهای جدید طبق آخرین تکنولوژی‌ها طراحی می‌شوند و به همین دلیل کمتر در معرض عوامل شکست و فروپاشی قرار دارند.

بااین‌حال هنوز هم عوامل مهمی برای شکست سدهای جدید وجود دارد که در ادامه به آن‌ها پرداخته می‌شود.

دلایل شکست سدهای جدید

عمده عواملی که منجر به شکست سدهای جدید می‌شوند عبارت‌اند از:

1. آبگیری بیش از ظرفیت
2. ظرفیت ناکافی سرریز
3. فرسایش داخلی
4. فروپاشی فونداسیون
5. طراحی منسوخ‌شده

آبگیری بیش از ظرفیت

وقتی آب بیش از ظرفیت مخزن وارد آن شود، احتمال اینکه آب از قسمت فوقانی سد سرریز شود وجود دارد. این مورد مهم‌ترین دلیل خرابی اغلب سدها به شمار می‌رود. این اتفاق باعث تخریب شدید سدها می‌شود که در مورد سدهای خاکی حادتر است. اغلب سدهای خاکی به دلیل آبگیری بیش‌ازاندازه دچار شکست می‌شوند.

اغلب سدهایی که به این دلیل دچار شکست می‌شوند، سدهای قدیمی هستند. این بدان معناست که سدهای جدید امروزی کمتر تحت تأثیر این عامل قرار می‌گیرند.

ظرفیت ناکافی سرریز

شکست سد به دلیل کافی نبودن ظرفیت سرریز یکی دیگر از دلایل مهمی است که منجر به رخ دادن مورد شماره یک می‌شود. ابن مسئله را تا حدی می‌توان با دریچه‌های اضطراری رفع کرد. نکته مهم این است که در تکنولوژی‌ها و مطالعات ساخت سدهای جدید، روش‌ها و اقدامات احتیاطی استاندارد در شرایط مختلف لحاظ می‌شوند.

فرسایش داخلی

فرسایش داخلی در پی حذف ذرات خاک به دلیل سرعت بالای نفوذ آب به داخل سد رخ می‌دهد. فرسایش خاک موجب عریض‌تر شدن کانال‌های می‌شود که خود منجر به افزایش نفوذ آب به داخل سد خواهد شد. وقتی ورود آب به سد از ظرفیت آن فراتر رود، شکست سد رخ می‌دهد.

فروپاشی فونداسیون

شکست سد به دلیل مشکلات مرتبط با فونداسیون از ترسناک‌ترین و خطرناک‌ترین انواع خرابی‌ها در سدها است. در این مورد فونداسیون در حین پشتیبانی از سازه فوقانی سد دچار آسیب می‌شود. وزن سد تأثیر بالقوه‌ای بر سطح زیرین دارد تا جایی که ممکن است باعث نشست تفاضلی زمین شود. ناپایداری‌های زمین باعث حرکت و جابجایی فونداسیون می‌شود. زمین‌لرزه، فشار آپلیفت بالا و نشت کنترل نشده در فونداسیون ازجمله عواملی هستند که بر فونداسیون اثر سوء دارند و موجب خرابی سدها می‌شوند. یک‌سوم حوادث مرتبط با شکست سدها به دلیل وجود مشکل در فونداسیون رخ می‌دهند.

طراحی‌های منسوخ‌شده

طی قرن گذشته طراحی سدها بسیار پیشرفت کرده است. بااین‌حال هنوز در برخی از کشورها امکان ساخت سدها با آخرین فناوری‌ها وجود ندارد؛ بنابراین یکی دیگر از عوامل خرابی سدها را می‌توان طراحی منسوخ‌شده آن‌ها دانست.

منبع

ترجمه شده توسط تیم مترجمین ۸۰۸

اگر دوست دارید به تیم مترجمین ۸۰۸ بپیوندید، با ما تماس بگیرید.

دریافت فایل PDF مقاله برای اعضای VIP رایگان است. سایر کاربران با پرداخت ۵۰۰ تومان می توانند اقدام به دریافت این فایل کنند.