مقاله تحلیلی: زلزله نورتریج

ساعات اولیه صبح 17 ژانویه سال 1994، زمین در بخش شمالی دره سن فرناندو در ناحیه لس‌آنجلس، به‌شدت لرزید. مهندسی سازه نیز دچار تکان شدیدی شد. این اتفاق 25 سال پیش رخ داد و چه چیزهایی که از آن زمان تغییر نکرده‌اند!

خوشبختانه آمار مرگ‌ومیر کم بود (کمتر از 75 نفر)؛ اما خسارات مالی رقم فراوان ای داشت (بین 15 و 40 میلیارد دلار). بااین‌حال لس‌آنجلس منطقه بزرگی است؛ بعد از زلزله اگر شما بدون شنیدن خبرهای رادیو و تلویزیون به آن منطقه رفته بودید، می‌توانستید در اکثر نقاط شهر و نواحی دورافتاده رانندگی کرده و حتی متوجه نشده باشید که زلزله اتفاق افتاده است؛ اما اگر شما هم مانند هر مهندس سازه نگاه دقیقی می‌داشتید، متوجه علائم و شواهد زلزله در جای‌جای شهر می‌شدید (پنجره‌های شکسته، دیوارهای جان‌پناه فرو ریخته روی پیاده‌روها). همچنین ممکن است بر روی ساختمان‌هایی که آسیب شدید دیده‌اند و در میان دیگر سازه‌های آسیب‌ندیده پنهان شده‌اند، پا گذاشته باشید. همچنین گاهی ممکن است ساختمانی را دیده باشید که توسط یک نوار زرد رنگ احاطه شده است که نشان می‌دهد هیچ آسیب آشکاری وجود ندارد و از خود بپرسید، "اینجا چه اتفاقی افتاده است؟"

قبل از زلزله نورتریج، زلزله دیگری نیز در ناحیه لس‌آنجلس اتفاق افتاد که "مهندسی را دگرگون کرد"، زلزله سال 1971 سن فرناندو که تقریباً در ناحیه مشابه با زلزله  نورتریج قرار داشت. این زلزله برای بسیاری از مهندسان اولین شواهد بصری از اینکه یک ساختمان دارای ایمنی جانی اما آسیب دیده به چه شکل است، به وجود آورد. آسیب به وجود آمده باعث تغییرات قابل‌توجهی در آیین‌نامه ساختمان (UBC 1976 نسبت به UBC 1973) شد چراکه مهندسان مشاهده کردند که سطوح برش پایه طراحی بیش‌ازحد کم بوده و الزامات تهیه جزئیات، بخصوص برای انبارهای بتنی و قاب‌های بتنی (سازه‌های ساختمانی و بزرگراهی) نیاز به اصلاحات قابل‌توجهی داشت.

برمی‌گردیم به زلزله  نورتریج. مهم‌ترین و قابل‌توجه‌ترین آسیب‌ها عبارت بودند از: تخریب "پنکیکی" ساختمان‌های آپارتمانی چوبی بر روی ماشین‌ها، فروریزش سازه‌های عظیم بزرگراهی، واژگونی پارکینگ و ترک‌خوردگی و گاهی اوقات فروریزش قاب‌های بتنی غیر شکل‌پذیر. ساختمان‌هایی که ندرتاً در یک ناحیه بزرگ آسیب‌ندیده، دچار آسیب سنگینی شده بودند نشان دادند که تحریک زمین در یک حفره متمرکز بوده است که همان دره سن فرناندو است. در اطراف ساختمان‌هایی که متحمل برخی از خسارات منحصربه‌فرد دور از انتظار شده بودند نوار زردرنگی کشیده شد. در پشت این نوار، مهاربندهای ضربدری مستحکم مانند قوطی‌های آبجو آلومینیومی دچار پارگی شده بودند، اتصالات مقاوم خمشی فولادی جوشی حتی در ساختمان‌های سبک وزن با کف‌های چوبی دچار ترک‌خوردگی شده بود، بام‌های ساختمان‌های شیروانی فروریخته بودند و یک بیمارستان که برای استانداردهای سطح بالای لرزه‌ای طراحی شده بود آسیب دید و از حالت سرویس خارج شد.

به نظر رسید که حرفه مهندسی عمران تا زلزله سال 1994 از آگاهی کافی برخوردار نبوده و انواع خساراتی را که بخصوص در ساختمان‌های جدیدتر اتفاق افتاده مورد انتظار نبوده، چراکه آیین‌نامه به مقدار قابل‌توجهی از 20 سال قبل اصلاح شده و در سال‌های میانی پیشرفت‌های دیگری داشته است.

فشارهای ناشی از برنامه کاری و هزینه به مهندسان اجازه صرف زمان زیاد بر روی تئوریزه کردن تمامی جنبه‌های عملکرد یک ساختمان را طی یک رخداد شدید نمی‌دهند.

تاریخ شناسان می‌گویند که بیشتر از تحولات تدریجی، این تکان‌های دور از انتظار به سیستم است که اجتماع را تغییر می‌دهد. لذا این موضوع برای زلزله‌ها نیز صادق است. با آشکار شدن جزئیات خسارت، مشخص شد که جنبه‌های بسیاری از آیین‌نامه ساختمان بر اساس معیارهایی غیر از تجربه پیشین و داده‌های آزمایشی بوده است و آن ساختمان‌هایی که برای سطوح حداقل آیین‌نامه طراحی شدند خسارت بسیار بیشتر از آن چیزی که جامعه می‌توانست تحمل کند، تجربه کردند.

در 25 امین سالگرد زلزله  نورتریج، مجله STRUCTURE مجموعه‌هایی از مقالات درباره اینکه از زلزله  نورتریج چه چیزی آموخته شده است و این زلزله مهندسی سازه را چگونه تغییر داده است، منتشر خواهد کرد. این مقالات توضیح خواهند داد که ساختمان‌ها تا قبل از این زلزله چگونه طراحی می شده‌اند و چه تغییراتی صورت گرفته است.

منبع

 نوشته شده توسط تیم مترجمین موسسه 808

 اگر دوست دارید به تیم مترجمین 808 بپیوندید، با ما تماس بگیرید.

دریافت فایل PDF مقاله برای اعضای VIP رایگان است. سایر کاربران با پرداخت ۵۰۰ تومان می توانند اقدام به دریافت این فایل کنند.