نشریه شماره ۵۴۳

نشریه شماره ۵۴۳ (دستورالعمل طراحی و اجرای سقف‌های تیرچه و بلوک تیرچه‌های پیش ساخته خرپایی و تیرچه‌های فولادی با جان باز )

نشریه شماره ۵۴۳ دستورالعمل طراحی و اجرای سقف‌های تیرچه و بلوک است. این نشریه در سال ۱۳۹۰ به منظور بازنگری و تکمیل انتشارات قبلی در مورد سقف‌های تیرچه بلوک از طرف سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، در سه گروه منتشر شده است. دستگاه‌های اجرایی، مهندسان مشاور و پیمانکاران می‌توانند از این دستورالعمل استفاده کنند.

هنگامي كه استفاده از بتن در ساختمان‌سازي معمول شد، تلاش مهندسان براي به كار بردن قطعه‌هاي پيش ساخته آغاز شد. اين تلاش بيش از همه، متوجه پيش ساختگي سقف‌ها شد‌. فن سقف سازي با استفاده از تيرچه و بلوك، در واقع تركيبي از دو روش پيش ساختگي و بتن ريزي در محل است‌.

در اين روش سقف سازي، مزاياي پيش ساختگي از قبيل كاهش هزينه‌هاي قالب‌بندي و ميلگر‌د گذاري، كيفيت خوب قطعه ساخته شده در كارخانه‌ها، با جنبه‌هاي مثبت بتن ريزي در محل، به ويژه نياز نداشتن به جرثقيل، تلفيق شده است.

در چند سال اخير در ايران با توجه به تكامل كاربردي مصالح ساختماني، استفاده از تيرچه و بلوك در سقف، گسترش چشمگيري داشته است‌. سقف هاي تيرچه و بلوك به دليل عدم نياز به قالب‌بندي و همچنين تشكيل يك ديافراگم صلب از مقبوليت و كاربرد فراواني در ساختمان‌ها برخوردارند.

از طرفي بهره‌گيري از ضوابط، معيارها و استانداردهاي فني در تمامي مراحل طراحي، اجرا و نگهداري طر‌ح‌هاي عمراني با رويكرد كاهش هزينه، ز‌مان و ارتقاء كيفيت، از اهميتي ويژه برخوردار بوده و در نظام فني اجرايي كشور، مورد تأكيد جدي قرار گرفته است.

ضرورت تهیه نشریه شماره ۵۴۳

با افزايش توليد و مصرف تيرچه در كشور و شناخت فني ناكافي، همچنين كمبود نشريه‌هاي معتبر در زمینه تیرچه‌های پيش ساخته، تدوين منبعي نسبتاً جامع در اين زمينه از مدت‌ها پيش احساس مي‌شد. نشريه شماره ۵۴۳ با بهره‌گيري و به روزرساني ۳ نشريه زير كه پيش از اين تهيه و ابلاغ شده آماده شده است. این نشریه فرآيندها و مراحل مختلف سقف‌های تیرچه را از توليد تا اجرا پوشش می‌دهد.

نشريه ۸۲ با عنوان راهنماي اجراي سقف‌هاي تيرچه و بلوك

نشريه ۹۴ با عنوان مشخصات فني عمومي و اجرايي تيرچه‌هاي پيش‌ساخته خرپايي

نشريه ۱۵۱ با عنوان راهنماي طرح و اجراي تيرچه‌هاي فولادي با جان باز

سقف‌های تیرچه و بلوک

يكي از اجزاي اصلي تشكيل دهنده‌ي انواع سقف‌ها در ساختمان‌ها، سقف‌هاي بتني هستند. سقف‌های بتنی نقش اساسي در انتقال نيروهاي قائم و افقي ناشي از بارهاي ثقلي و نيروهاي جانبي، شامل بارهاي باد و زلزله به ساير اعضاي باربر دارند.

سقف‌هاي سازه‌اي علاوه بر اينكه تحمل‌كننده‌ بارهاي ثقلي در ساختمان‌ها هستند، براساس ميزان صلبيت در هنگام زلزله، وظيفه توزيع و انتقال نيروهاي ايجاد شده در ديافراگم‌ها را به عناصر قائم باربر جانبي بر عهده دارند. همچنين اين عناصر در برابر تغيير شكل‌هاي افقي ميان صفحه، مقاومت و سختي كافي را دارند.

از آنجا كه مقاومت بتن در برابر نيروهاي فشاري، بسيار خوب ولي در برابر نيروهاي كششي كم است، پس در قطعات بتن مسلح، نيروهاي كششي به طور عمده توسط آرماتورهاي فولادي تحمل مي‌شوند. به همين دليل، در تيرهاي تحت خمش و دال‌ها، قسمتي از بتن تحت كشش، حذف شده و تنها آن مقدار از سطح بتن كه براي جاي گذاري خاموت‌ها و آرماتورهاي كششي لازم است، باقي می‌ماند. اين كار براي كاهش بار مرده سقف، اهميت داشته و در عمل منجر به طرح سقف‌های تیرچه و بلوک شده است.

مزاياي استفاده از سقف‌های تيرچه و بلوك در نشریه شماره ۵۴۳

استفاده از سقف‌هاي تيرچه و بلوك در ساختما‌ن‌ها، بسيار مرسوم است. از مهمترين مزاياي سقف‌هاي تيرچه و بلوك در مقايسه با ساير سقف‌ها نظير سقف طاق ضربي مي‌توان به موارد زير اشاره نمود.

به علت استفاده از بلو‌ك‌هاي توخالي و حذف بتن منطقه كششي، در مصرف بتن صرفه جويي قابل توجهي مي‌شود.
به علت کاهش فضای بتنی با استفاده از بلوک‌ها در منطقه‌ی کششی، از مصرف آرماتورهای فولادی کاسته می‌شود.
به علت توليد صنعتي تيرچه و بلوك در كارخانه، كيفيت مناسب‌تري حاصل شده و نيروي انساني كمتري مورد نياز است.
به علت پيش ساخته بودن تيرچه و بلوك، نصب سقف بسيار سريع و آسان بوده و به كارگران متخصص براي قالب بندي و آرماتوربندي سقف‌هاي بتن آرمه نيازي نيست.
قالب‌بندي زير سقف، تنها به شمع بندي و نصب چهار تراش در فواصل معين، محدود مي‌شود.
از نقطه نظر اجرايي، به كارگيري سقف‌هاي تيرچه و بلوك سرعت عمل بيشتري را موجب خواهد شد. به علت سریع بودن به كارهاي پر هزينه و وقت گير كارگاهي نيازي نيست.
به علت مسطح بودن زير سقف (در مقايسه با ساير سقف‌ها نظير طاق ضربي)، ضخامت ناز‌ك‌كاري به حداقل می‌رسد.

ضوابط طراحی سقف تیرچه و بلوک در نشریه شماره ۵۴۳

ضوابط طراحی شامل اصول کلی است که در تحلیل و طراحی سقف‌‌های تیرچه و بلوک باید رعایت شود. این اصول شامل بارگذاری و ترکیبات آنها، روش های طراحی، ضرایب ایمنی و ضوابط کلی مورد استفاده در طراحی اجزای سقف‌های تیرچه و بلوک است. اصول طراحی این نوع سقف‌ها بر اساس مبانی اعضای بتنی بوده و ضوابط طراحی مطابق مباحث عنوان شده در آیین‌نامه‌ی بتن ایران (آبا) است.

فهرست مطالب نشریه شماره ۵۴۳

با رعايت مفاد آيين‌نامه بتن ايران (آبا) و همچنين با « دستورالعمل طراحي و اجراي سقف‌هاي تيرچه و بلوك » نشريه شماره ۵۴۳ با عنوان توجه به اصول و روش‌هاي شناخته شده در طراحي و اجرا، متناسب با امكانات موجود و سازگار با مقتضيات اقليمي كشور در پنج فصل و ۲۵۵ صفحه به انضمام پیوست‌ها تهيه و تدوين شده است.