محمد كريم پيرنيا ملقب به پدر  معماری سنتی ايران در ۲۵ شهريور ١٢٩٩ در يزد به دنيا آمد. وی دوران دبستان را در «مدرسه اسلام» گذراند و بعد از تأسیس مدرسه دولتی، در «مدرسه نمره دو» ادامه تحصیل داد. وی پس از طی دوره علمی در «دبیرستان ایرانشهر» یزد برای ادامه تحصیل به تهران آمد. او با وجود آنکه در زمینه ادبیات تحصیل می‌کرد و در این زمینه موفقیت‌هایی نیز کسب کرده بود، ادبیات را رها کرده و در کنکور اولین دوره دانشکده هنرهای زیبا، به دلیل علاقه‌ای که به هنر و معماری داشت شرکت کرد و پذیرفته شد. عدم توجه چندان به معماری ایرانی و تأکید بیشتر بر معماری غربی و آثار اروپایی در دانشگاه‌های آن زمان، سرانجام پیرنیا را بر آن داشت که تحصیلات خود را دانشکده هنرهای زیبا ناتمام رها کند و به بررسی‌ها و تحقیقات فردی خویش متکی شود و تلاش کرد با بررسی بناها و گفتگو با معماران و استادکاران قدیمی برخی از ویژگی‌ها و اصول معماری ایرانی را مورد شناسایی قرار دهد و به تدریج حاصل تحقیقات خود را در طی مقالاتی که تدوین کرد، در اختیار عموم قرار داد.

پیرنیا افزون بر معماری، در ادبیات، خوشنویسی، نقاشی و موسیقی نیز دستی داشت، بر زبان‌های عربی و عبری مسلط بود، زبان پهلوی را به خوبی می‌دانست و با خط میخی نیز آشنا بود. او با رهاكردن دانشكده و كسب دانش از پيرمردهای زنده‌ای كه به قول خودش هر یک به اندازه دانشگاهی علم، هندسه و هنر داشتند به نامی ماندگار در هنر معماری ايران تبديل شد. وی در طراحی المان‌های سنتی معماری ايران استعداد زيادی داشت و در ادامه به پژوهش‌های خود که زیرنظر موزه لوور و استاد گریشمن در زمينه معماری سنتی ايرانی انجام  داد موفق به کشف تاریخانه دامغان شد.

احيای مسجد كبود، باغ دولت‌آباد، سردر باغ فين، تعمير مسجد جامع ورامين، مرمت سردر شاه عبدالعظيم و ... از ديگر فعاليت‌های اين معمار برجسته ايرانی است.

اين استاد دانشگاه، محقق، نويسنده، نظريه‌پرداز و مورخ معماری در ۹ شهریور ماه ۱۳۷۶ فوت كرد و به درخواست خودش، مزار وی در خانه رسوليان يزد كه در حال حاضر دانشكده هنر و معماری يزد در اين مكان قرار دارد، واقع است.

منبع