بام بخشی از ساختمان است که بالاترین قسمت آن را می‌پوشاند و ساختمان را از باران و برف و حیوانات و گرما و سرما حفاظت می‌کند.
بام یا پشت‌بام در معماری سنتی ایرانی بخشی از فضای زندگی است و علاوه بر وجود حجم‌های پیچیده و زیبا، به عنوان حیاط هم مورد استفاده قرار می‌گرفت. در شهرهایی چون نائین در برخی از بناها با دیوارهای صندوقه چینی شده، اطراف بام را تا حدود یک متر و نیم بالا آورده و نوعی حیاط در بام به وجود می‌آوردند که در شب‌های تابستان برای خواب استفاده می‌شده‌است. همچنین این دیوارها با سایه‌اندازی بر بخشی از بام در ساعات مختلف روز نقش اقلیمی ثانویه‌ای نیز داشته‌اند. چنین فضاهایی در مساجد نیز مورد استفاده بوده است.
بام و اقلیم
بام یک ساختمان تاثیرپذیرترین جزء آن در برابر عوامل اقلیمی به شمار می‌رود. بام با ساطع نمودن اشعه با طول موج بلند از خود سریع تر و بیشتر از دیوارها گرمای خود را از دست می‌دهد.
انواع بام‌ها از لحاظ ساختار و مصالح

• بام‌های یکپارچه یا ترکیبی سنگین
• بام‌های یک لایه یا دو لایه سبک (بام و سقف) که بوسیلهٔ هوا از هم جدا می‌شوند.
• بام‌های سبک: بام‌های سبک ممکن است از یک لایه یا اینکه به طور ترکیبی از دو لایه بام و سقف که بوسیلهٔ یک لایه هوا از هم جدا شده‌اند ساخته شود. در این نوع بام‌ها مصالح بام ممکن است ورق‌های سفال ی آزبست و سیمان ،آهن گالوانیزه و آلمینیوم و مصالح سقف یک شبکه فلزی آویزان از بام با پوشش گچ، ورق‌های چوبی یا آکوستیکی باشد.

بام و اتلاف انرژی

فرم‌های مختلف بام بر حسب رفتار حرارتی با شرایط خاص اقلیمی، تاثیرات متغیری نیز دربر خواهند داشت. بام‌های ساده به سه دسته بام تخت، بام شیبدار و بام قوسی تقسیم می‌شود. این سه نوع بام همگی از پوسته یک لایه تشکیل شده‌اند؛ به همین دلیل به آنها بام ساده می‌گویند.

• بام تخت: پوششں نهایی ساختمان که شیبی کمتر از ۱۰ درجه یا مساوی آن، نسبت به افق دارد (مقررات ملی ساختمان، مبحث ۱۹ )
• بام شیبدار: پوششں نهایی ساختماں که شیبی بیشتر از ۱۰ درجه و کمتر از ۶۰ درجه نسبت به سطح افقی دارد. بر روی سقف شیبدار، فضای خارج و در زیر آن، فضای کنترل شده یا کنترل نشده قرار دارد. اگر شیب جدار بیش از ۶۰ درجه باشد، دیوار تلقی می‌شود (مقررات ملی ساختمان، مبحث ۱۹). این بام‌ها بسته به میزان و جهت شیب انرژی تابشی خورشیدی متفاوتی دریافت می‌کنند.
• بام‌های قوسی (گنبدی): این بام‌ها برخلاف بام‌های تخت، همیشه در خلال روز بخشی از سطح خود را در سایه خواهند دید. استفاده از سطوح گنبدی باعث می‌شود که مساحت سطح افزایشں یابد و این افزایش مساحت، در روند انتقالی گرما، تبادل حرارت و از دست دادن تدریجی حرارت تاثیر مثبت گذاشته و موجب کاهشں گرمای دریافتی در روز و افزایشں بازپسں دادن حرارت در شب می‌شود.

نتایج یک پژوهش علمی نشان می‌دهد که مناسب‌ترین بام در بین این مدل‌ها از نظر عملکرد حرارتی، با شیبدار ۳۰ – ۶۰ است. این در حالی است که بام گنبدی نامناسب‌ترین عملکرد حرارتی را در میان مدل‌های بررسی شده دارد.

 + منبع