مقاله تحلیلی:‌ ترک در دیوارهای نیم آجری

آجرچینی که عرض کل آن برابر با نصف طول یک آجر معمولی باشد، به دیوار نیم آجری معروف است. این آجرها معمولاً ضخامت 4.5 اینچ یا 13 سانتی‌متر و طول 9 اینچ یا 23 سانتی‌متری دارند. یک دیوار نیم اجری در اصل برای پارتیشن‌بندی فضاهای داخلی استفاده می‌شود. این دیوارها در سازه‌های باربر یا سازه‌های قاب‌بندی شده با RCC، هیچ‌گونه وزنی را تحمل نمی‌کنند؛ اما گاهی این دیوارها دچار ترک‌خوردگی می‌شوند. ترک‌ها در دیوارهای نیم اجری به نسبت طول به ارتفاع و موقعیت درها در دیوارها بستگی دارند.

 این ترک‌ها چه عمودی باشند و چه افقی، ترمیم آن‌ها زمان‌بر و پرهزینه هستند. این ترک‌ها استرس و فشار عصبی را در مالکان بالا می‌برند و سؤالات بسیاری را در ذهن آن‌ها ایجاد می‌کند. برای دیوارهای خانه‌ام چه اتفاقی می‌افتد؟ برای خانه‌ام چه؟ این ترک‌ها عادی هستند یا غیرعادی؟ آیا دیوارهای خانه‌ام در حال فروریختن هستند؟ آیا عمر خانه‌ام در حال کاهش است؟ آیا خانه‌ام بدون ناگهان فرومی‌ریزد؟

 وحشت نکنید. اول این ترک‌ها را بشناسید. در این مقاله ترک‌ها در دیوارهای نیم اجری را بررسی می‌کنیم. همچنین به بحث درباره اقداماتی که این ترک‌ها را در سازه‌های باربر و سازه‌های قاب‌بندی شده RCC محدود می‌کنند، می‌پردازیم.

 انواع ترک‌ها در دیوارهای نیم آجری

ترک در دیوارها به دلیل خیز بیش‌ازحد تکیه‌گاه رخ می‌دهد. موقعیت و الگوی ترک‌ها به نسبت طول به ارتفاع و موقعیت درب‌ها در دیوارها بستگی دارد. ترک‌هایی که در دیوارهای باربر و سازه‌های قاب‌بندی شده RCC دیده می‌شود، ازنظر ویژگی‌ها تقریباً یکسان هستند.

۱- ترک‌های افقی در دیوارهای نیم آجری

ترک‌های افقی زمانی رخ می‌دهند که نسبت طول به ارتفاع یک دیوار نیم اجری کم بوده و هیچ‌گونه بازشدگی درب در پنل دیوار وجود نداشته باشد. در این مورد بار دیوار به شکل یک الگوی قوسی به دال/ تیر انتهایی منتقل می‌شود؛ بنابراین کشش در بخش مرکزی دیوار گسترش می‌یابد. در نهایت ترک‌های افقی در مرکز دیوار نیم آجری رخ می‌دهند.

علاوه بر این، زمانی که نسبت طول به ارتفاع دیوار کم است و بازشوی درب، در مرکز دیوار باشد، قسمت بدون تکیه‌گاه دیوار در مرکز کناره‌های درب کشش ایجاد می‌کند؛ بنابراین ترک در دیوارهای نیم اجری در دو طرف محل درب رخ می‌دهند.

  علاوه بر این وقتی‌که نسبت طول به ارتفاع دیوار کم باشد و درب در مرکز دیوار نباشد، وزن قسمت بدون تکیه‌گاه، در یک سمت از بازشو و در مرکز درب کشش ایجاد می‌کند؛ بنابراین ترک‌های افقی در نقطه میانی ارتفاع درب ظاهر می‌شوند.

 ۲- ترک‌های عمودی

ترک‌های عمودی در بخش میانی انتهایی دیوارها زمانی مشاهده می‌شوند که نسبت طول به ارتفاع زیاد باشد، یعنی 2 یا مقدار بیشتری باشد و درب یا پنجره هم در دیوار نباشد. خیز سطح بالای تیر / دال در دیوار اجری بیش‌تر از سطح پایینی تیر / دال دیوار است. وزن دیوار از طریق تیر به انتهای تکیه‌گاه‌ها منتقل می‌شود. درنتیجه تنش کششی در دیوارها گسترش می‌یابد که منجر به شکل‌گیری ترک‌های عمودی در دیوار می‌شود.

  کوتاه شدگی تکیه‌گاه‌های ستون، ترک‌ها را در پارتیشن‌ها تشدید می‌کند که این امر ناشی از کرنش الاستیک، خزش یا جمع شدگی است. در مورد ترک‌های افقی، خیز سطح پایین تیر / دال بیش از سطح بالایی تیر / دال است. این ترک‌ها در انتهای بخش میانی دیوار رخ می‌دهند.

۳- ترک‌های قطری

الف) ترک‌های قطری در دو طرف کناره درب

 ترک‌ها به شکل قطری در دو طرف گوشه‌های بالایی درب دیده می‌شوند. ترک‌های قطری ناشی از ترکیب اثرات تنش خمشی در بخشی از دیوار بالای بازشو و وزن بخش بدون تکیه‌گاه دیوار در کناره بازشدگی می‌باشند. ترک‌ها از نعل درگاه شروع می‌شوند و به سمت بالا حرکت می‌کنند. ترک‌های قطری در گوشه درب عریض‌تر هستند و زمانی که به سمت بالا می‌روند نازک‌تر می‌شوند.

 اگر آستانه RCC نباشد به دلیل تمرکز تنش ناشی از تغییر ناگهانی سطح مقطع، ترک‌های قطری در لبه پنجره‌ها نیز رخ می‌دهند.

ب) ترک‌های قطری دیوارها در یک سمت گوشه درب

 ترک‌های قطری در یک سمت گوشه درب زمانی رخ می‌دهند که نسبت طول به ارتفاع زیاد باشد و محل درب در مرکز نباشد. این نوع از ترک‌ها در یک سمت گوشه درب شکل می‌گیرند. این ترک‌ها ناشی از ترکیب اثرات تنش خمشی در بخشی از دیوار بالای بازشو و کشش افقی در قسمت بدون تکیه‌گاه دیوار در کناره بازشو به دلیل حذف تکیه‌گاه در وسط می‌باشند. ذکر این نکته حائز اهمیت است که پارتیشن با بازشو خارج از مرکز، نسبت به دیواری که بازشدگی آن در مرکز است، بیشتر مستعد ترک خوردن است.

۴- ترک در دیوارهای ساخته‌شده با بلوک سیمانی

گاهی ترک‌های عمودی یا افقی زمانی شکل می‌گیرند که دیوارهای پارتیشن با بلوک سیمانی متراکم یا بلوک‌های بتنی سبک‌وزن یا اجر سیمان ساخته‌شده باشند. این ترک‌های افقی به علت جمع شدگی ناشی از خشک شدن مصالح ایجاد می‌شوند. زمانی که دیوارها خیلی بلند باشند این ترک‌ها مشهودتر و عیان‌تر می‌شوند. همچنین زمانی این ترک‌ها مشخص‌تر می‌شوند که از ملات پر سیمان برای ساخت دیوار پارتیشن استفاده شده باشد. در واقع برای این بلوک‌ها باید 28 روز برای گیرش و سپس 14 روز برای خشک شدن در نظر گرفته شود. در غیر این صورت این بلوک‌ها دچار جمع شدگی می‌شوند.

اقدامات پیشگیرانه برای محدود کردن ترک‌ها در دیوارهای نیم اجری

• در سقف یا انتهای تیر / دال انحنای رو به بالایی لحاظ کنید تا انحراف را خنثی کند.
• هرگز سازه بنایی را مستقیماً روی درب یا پنجره اجرا نکنید. همیشه نعل درگاه RCC / آستانه با سایز مناسب و با تکیه‌گاه کافی روی دیوار در نظر بگیرید.
• شکاف بین بالا و پایین تیر / دال را با ترکیبات بتونه پر کنید.
• بازشدگی درب را در مرکز قرار دهید و از قرار دادن آن در خارج از مرکز پارتیشن خودداری کنید.
• در مواردی که پارتیشن دارای بازشو درب یا پنجره است، بتن را با میلگرد اجرا کنید. محل اتصال را نزدیک بازشو اجرا کنید.

منبع

نوشته شده توسط تیم مترجمین موسسه 808

اگر دوست دارید به تیم مترجمین 808 بپیوندید، با ما تماس بگیرید.

دریافت فایل PDF مقاله برای اعضای VIP رایگان است. سایر کاربران با پرداخت ۵۰۰ تومان می توانند اقدام به دریافت این فایل کنند.