مقاله تحلیلی: انواع دال بتنی – ساخت، هزینه و کاربردها

دال بتنی مسلح یک عضو سازه‌ای مهم است و برای ایجاد سطوح صاف در ساختمان‌ها از آن استفاده می‌شود. دال‌ها بر اساس آرماتورهای به‌کاررفته، تکیه‌گاه تیر و نسبت دهانه‌ها؛ به دال‌های یک‌طرفه و دوطرفه تقسیم می‌شوند. دال یک‌طرفه در دو طرف مهار شده است و نسبت دهانه بزرگ به کوچک آن از دو بزرگ‌تر است؛ اما دال دوطرفه در چهار سمت روی تکیه‌گاه قرا دارد و نسبت دهانه بزرگ به کوچک آن از دو کمتر است.

در شرایط و مقررات متغیر، انتخاب یک دال بتنی مقرون‌به‌صرفه و مناسب با در نظر گرفتن نوع ساختمان، طرح معماری، جنبه‌های زیبایی و طول دهانه؛ متفاوت است؛ بنابراین دال‌های بتنی به دال‌های یک‌طرفه متشکل از تیرچه، دال مسطح، ورق مسطح، دال وافل، دال با هسته خالی، دال پیش‌ساخته، دال روی زمین، دال‌های بادوام و دال مرکب تقسیم می‌شوند.

١- دال یک‌طرفه روی تیر

از روش بتن‌ریزی در جا برای ساخت دال‌های یک‌طرفه روی تیر استفاده می‌شود. در این روش ابتدا قالب‌ها بسته سپس آرماتورها نصب و در نهایت بتن‌ریزی انجام می‌شود.

دال‌های یک‌طرفه روی تیرها بیشتر برای دهانه‌های ٣ تا ٦ متر و بارهای زنده ٣ تا ٥ کیلو نیوتن بر مترمربع مناسب هستند. می‌توان از این دال‌ها برای دهانه‌های بزرگ‌تر هم با هزینه نسبتاً بیشتر و تغییر شکل بیشتر دال استفاده کرد؛ بنابراین قالب اضافی برای تیرها هم مورد نیاز است.

٢- دال تیرچه دار یک‌طرفه

این دال از یک دال کف که معمولاً ضخامت ٥٠ تا ١٠٠ میلی‌متر روی تیرچه‌های بتن مسلح دارد، تشکیل شده است. تیرچه‌ها معمولاً حالات مخروطی دارند فاصله آن‌ها نسبت به هم مساوی و کمتر از ٧٥٠ میلی‌متر است. تکیه‌گاه این تیرچه‌ها، شاه‌تیرها هستند که خود روی ستون‌ها قرار دارند.

این دال دهانه‌های ٦ تا ٩ متر و بارهای زنده ٤ تا ٦ کیلو نیوتن بر مترمربع مناسب است. به دلیل تیرچه‌های عمیق، مقدار فولاد و بتن مورد نیاز نسبتاً پایین و اما هزینه قالب‌بندی زیاد است.

٣- دال وافل

یک نوع دال بتن مسلح متشکل از شبکه‌های مربعی با وجوه عمیق است. فرآیند ساخت دال وافل شامل بستن قالب‌ها، جایگذاری غلاف‌ها در روی قالب، نصب آرماتورهایِ بین غلاف‌ها، نصب مش فولادی روی غلاف‌ها و بتن‌ریزی است.

دال‌های شبکه‌ای برای دهانه‌های ٩ تا ١٥ متر و بار زنده ٤ تا ٧ کیلو نیوتن بر مترمربع مناسب است. قالب‌بندی این نوع دال تقریباً گران‌قیمت است.

٤- صفحات تخت

صفحات تخت را می‌توان به‌صورت دال‌های یک یا دوطرفه ساخت و مستقیماً روی ستون‌ها یا دیوارها قرار داد. ساخت آن راحت بوده و به قالب‌های ساده‌ای نیاز دارد.

صفحات تخت بیشتر برای دهانه‌های ٦ تا ٨ متر و بارهای زنده بین ٣ تا ٥ کیلو نیوتن بر مترمربع مناسب هستند. به‌علاوه حدود دهانه‌ها برای صفحات تخت پیش‌تنیده بین ٨ تا ١٢ متر است و می‌توان آن را به‌صورت دال‌های پس کشیده هم ساخت.

ازجمله مزایای استفاده از صفحات تخت می‌توان به هزینه پایین قالب، سقف مسطح و ساخت‌وساز سریع آن اشاره کرد. صفحات تخت ظرفیت برشی کم و سختی نسبتاً پایینی دارند که ممکن است تغییر شکل‌های قابل‌توجهی را به همراه داشته باشد.

٥- دال‌های تخت

این نوع معمولاً یک دال مسلح است که مستقیماً روی ستون‌ها یا کلاهک‌ها تکیه دارند و در آن‌ها از تیر استفاده نمی‌شود. ساخت این نوع دال راحت است و نیاز به قالب کمی دارد. بارها مستقیماً به ستون‌ها منتقل می‌شوند.

دال‌های مسطح بیشتر برای دهانه‌های ٦ تا ٩ متر و بارهای زنده بین ٤ تا ٧ کیلو نیوتن بر مترمربع مناسب هستند. قالب مورد نیاز آن‌ها به‌خصوص در سرستون‌ها بیشتر از صفحات تخت است. در اکثر موارد تنها از کتیبه‌های سرستون استفاده می‌شود. می‌توان این نوع دال را به‌صورت دال‌های تخت پیش‌تنیده هم ساخت.

٦- دال‌های دوطرفه روی تیر

ساخت این نوع دال مشابه دال یک‌طرفه روی تیر است، اما به دلیل این‌که دال دوطرفه در همه جهت‌ها روی تیر قرار دارد قالب بیشتری نیاز خواهد داشت. این دال‌ها برای دهانه‌های ٦ تا ٩ متر و بار زنده ٣ تا ٦ کیلو نیوتن بر مترمربع مناسب هستند. تیرها سختی دال‌ها را افزایش داده و باعث کاهش تغییر شکل‌ها می‌شوند. این نوع دال نیاز به قالب بیشتری برای تیرها دارد.

٧- دال توخالی

نوعی از دال‌های پیش‌ساخته هستند که هسته‌های توخالی دارند. توخالی بودن این نوع دال نه‌تنها باعث کاهش وزن می‌شود بلکه اثربخشی سازه را نیز افزایش می‌دهد و همچنین می‌توان از حفره‌ها به‌عنوان داکت استفاده کرد. این دال‌ها برای مواردی که به ساخت‌وساز سریع نیاز است، مناسب هستند. هیچ محدودیتی برای دهانه دال‌های توخالی وجود ندارد. عرض استاندارد آن ١٢٠ میلی‌متر و محدوده عمق آن ١١٠ تا ٤٠٠ میلی‌متر است.

دال‌ها معمولاً با استفاده از جرثقیل در بین تیرها قرار می‌گیرند. دال توخالی می‌تواند ٢.٥ کیلو نیوتن بر مترمربع را در دهانه‌ای ١٦ متری تحمل کند. این دال برای ساخت فضاهای اداری، فروشگاهی و پارکینگ‌ها مناسب است.

٨- دال‌های بادوام

این دال‌ها با استفاده از بلوک‌های سخت ساخته شده و مقدار بتن و در نتیجه وزن دال را به‌شدت کاهش می‌دهد. ضخامت این دال معمولاً بیشتر از دال معمولی و حدود ٢٧٠ میلی‌متر است. ساخت دال بادوام با نصب قالب، قرار دادن بلوک سخت، بستن آرماتور در فضاهای بین بلوک‌ها، بستن مش فولادی روی بلوک‌ها و در نهایت ریختن بتن انجام می‌شود. این دال برای دهانه‌های تا ٥ متر مقرون‌به‌صرفه است. مقدار بتن پایین محور خنثی در این نوع دال کمتر است و بار زنده متوسطی باید به آن اعمال شود. از این دال در محیط‌هایی که دما بسیار بالاست، استفاده می‌شود.

٩- سقف حبابی یا بابِل دِک

این دال با قرار دادن حباب‌های پلاستیکی پیش‌ساخته، آرماتور گذاری بین حباب‌های پلاستیکی و در نهایت بتن‌ریزی ساخته می‌شود. حباب‌های پلاستیکی جایگزین بخشی از بتن بدون تأثیر در مرکز دال می‌شوند.

استفاده از این دال وزن را کاهش و مقاومت را افزایش می‌دهد، امکان ایجاد دهانه‌های بزرگ‌تر را فراهم می‌کند، نیاز به ستون را کاهش می‌دهد و نیاز به تیر را در قسمت زیرین سقف در حذف می‌کند. در نتیجه نه‌تنها هزینه کل ساخت‌وساز کاهش می‌یابد بلکه به دلیل کاهش مقدار بتن، می‌توان آن را دوستدار محیط‌زیست هم دانست.

١٠- دال مرکب

این نوع دال معمولاً با بتن‌ریزی روی عرشه فولادی ساخته می‌شود. از عرشه به‌عنوان قالب و سکوی کار در طول فاز ساخت و به‌عنوان عامل تقویت‌کننده مقاومت در سرویس‌دهی استفاده می‌شود.

برای عرشه‌های فولادی باضخامت بین ٥٠ تا ٦٠ میلی‌متر، طول دهانه دال تا ٣ متر هم می‌رسد. هرچند اگر ضخامت عرشه فولادی تا ٨٠ میلی‌متر افزایش پیدا کند، می‌توان دهانه‌هایی تا ٤.٥ متر را هم ساخت.

١١- دال پیش‌ساخته

عملیات بتن‌ریزی و عمل‌آوری دال‌های بتنی پیش‌ساخته در کارخانه انجام می‌شود و سپس به محل موردنظر منتقل و نصب می‌شوند. بزرگ‌ترین مزیت این دال‌ها افزایش بهره‌وری و کنترل بهتر کیفیت است که نمی‌توان در کارگاه به آن دست پیدا کرد. از این نوع دال توان برای دهانه‌هایی تا ١٥ متر استفاده کرد. هزینه دال‌های بتنی پیش‌ساخته نسبت به هزینه دال بتن درجا ٢٤ درصد کمتر است.

١٢- دال روی زمین

این نوع دال مستقیماً روی سطح زمین اجرا می‌شود. عموماً دال روی کف به سه نوع دسته‌بندی می‌شود:

• دال روی زمین
• دال گسترده سخت
• دال گسترده وافل

 منبع

 نوشته شده توسط تیم مترجمین موسسه 808

اگر دوست دارید به تیم مترجمین 808 بپیوندید، با ما تماس بگیرید.

دریافت فایل PDF مقاله برای اعضای VIP رایگان است. سایر کاربران با پرداخت ۵۰۰ تومان می توانند اقدام به دریافت این فایل کنند.