ضرورت مقاوم سازی واحدهاى مسكونى شهرى و زیرساخت‌ های جاده‌ ای و فرودگاهی پيرامون گسل زلزله

رييس بخش زلزله مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازی جزييات زلزله ۵.۸ در ۴۱ کیلومتری جنوب سنگان خراسان رضوی و ۱۷ کیلومتری مرز ایران – افغانستان را كه در تاریخ ١٢ دی رخ داد، تشريح كرد.

على بيت اللهى مدير بخش زلزله مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازی در گفتگو با خبرنگار پايگاه خبري وزارت راه و شهرسازي، جزييات زلزله‌ای با بزرگی ۵.۸ در ۴۱ کیلومتری جنوب سنگان خراسان رضوی و ۱۷ کیلومتری مرز ایران – افغانستان را كه روز گذشته ١٢ دي رخ داد تشريح كرد.

بيت اللهی با اشاره به اينكه شهر سنگان از توابع شهرستان خواف استان خراسان رضوی گفت: این شهر دارای ۱۲۴۴۳ نفر جمعیت و ۳۱۱۷ خانوار است كه در ۲۶۳۶ واحد مسکونی سکنی گزیده‌اند. همچنين حدود ۱۷۴۱ واحد بنائی و ۸۹۵ واحد اسکلت دار در این شهر وجود دارد.  

مدير بخش زلزله مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي افزود: طبق ارزیابی ها فقط چند دیوار خشتی در روستاها ترک برداشتند. همچنين، برآوردهای محاسباتی نشان می دهد که دو روستای چاه زول و نهور که در فاصله ۱۲ و ۱۷ کیلومتری رومرکز قرار گرفته اند درصد پائینی از خسارت را متحمل شده باشند. بر طبق این برآوردهای غیرقابل اتکا، حدود ۹ واحد آسیب دیده در این دو روستا تخمین زده می شود.  

وى توضيح داد: تا دیروز تعداد ۲۰ پسلرزه با بزرگی ۲.۵ و بالاتر از آن برای زلزله سنگان ثبت شده است.  نکته قابل توجه در امتداد یافتگی شرقی – غربی پسلرزه هاست که با امتداد گسله دشت بیاض واقع در شمال آن همخوانی دارد.

به گفته وى، گسل دشت بیاض با راستای شرقی غربی در جنوب گسل درونه واقع شده است و ساز و کار به دست آمده برای آن گسلی امتداد لغز و چپگرد در شمال شرق ایران است که حرکت چپگرد این گسل توسط گسیختگی سطحی ٨٠ کیلومتری ناشی از زمین لرزه ۱۹۶۸ (آمبرسیزو چالنکو، ١٩٦٩ ) و ٦٠ کیلومتری ناشی از زمین لرزه ۱۹۷۹/۱۱/۲۷ (حاجی پور و عبادی، ١٩٨٠ ) مشخص شده است .سازوکار ذکر شده برای گسله دشت بیاض که پیشتر زمین لرزه های ویرانگری در محدوده جنوبی خراسان موجب شده با سازوکار ارائه شده برای زلزله سنگان همخوانی دارد.

بیت اللهی ادامه داد: در محدوده اطراف رومرکز، آزادراه وجود ندارد.  خط آهن خواف به سمت مرز افغانستان در ۳۷ کیلومتری شمال آن واقع شده است. بزرگراه مشهد به تایباد در ۹۰ کیلومتری شمال آن واقع است.  نزدیک‌ترین فرودگاه، فرودگاه بیرجند در ۱۶۰ کیلومتری (خط مستقیم) جنوب غربی رومرکز است. در جنوب غربی رومرکز و در فاصله۶۰ کیلومتری سد حاجی آباد قائن  و دورتر از آن سد فرخی قائن واقع شده است.  مورفولوژی همواری در ناحیه پهناوری از اطراف رومرکز را فرا گرفته است.

رييس بخش زلزله مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازى اعلام كرد: در طول ۱۳ سال لرزه نگاری نوین کشور، در شعاع ۱۰۰ کیلومتری اطراف رومرکز، ۴۴۴ زلزله بالای ۲.۵ در مدت ۱۳ سال اخیر در شعاع ۱۰۰ کیلومتری اطراف رومرکز زلزله سنگان رخ داده است که از آن میان ۱۲ زلزله ۴ بالای آن، ۳ زلزله با بزرگی ۵ و بالاتر از آن بوده است.

وي ادامه داد: ۲ شهر سنگان و نشتیفان ازتوابع شهرستان خواف استان خراسان رضوی در محدوده شدت ۵ زلزله(شعاع دایروی شدت ۵۵ کیلومتر است)  قرار گرفته اند.

به گفته بيت اللهي، کل جمعیت شهری تحت تاثیر زلزله در محدوده اطراف زلزله ۵.۸ سنگان، ۲۱۶۱۹ نفر است که درصد بالائی از آن در شهر سنگان زندگی می کنند. تعداد خانوار ۵۵۴۳ و تعداد واحدهای مسکونی این دو شهر، ۴۸۹۹ واحد می باشد. ۳۷۶۹ واحد از آن فاقد اسکلت و ۱۱۳۰ واحد دارای اسکلت است (نسبت ۳۰ درصدی واحدهای اسکلتی به فاقد اسکلت که بیانگر کیفیت و شاخص کیفی پائین ساخت و ساز مسکونی در منطقه است).

وى يادآور شد: ۴۹ پارچه آبادی مستقر هستند که جمعیت کل انها ۴۳۸۲۶ نفر است. تعداد کل واحدهای مسکونی این آبادی ها، ۱۱۴۳ واحد است که از این میان ۴۴۱۱ واحد فاقد اسکلت و ۵۷۳۲ اسکلت دار هستند. نسبت واحدهای اسکلت دار به واحدهای فاقد اسکلت روستائی ۱.۳ است که معرف شاخص کیفی مناسب واحدهای مسکونی روستائی در مقایسه با واحدهای مسکونی شهری منطقه است و در نوع خود جالب توجه نیز است.  

عضو هيات علمي مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي در بيان پيشنهادهاي آن مركز در خصوص مواجه با مخاطرات طبيعي در آن منطقه، گفت: نسبت واحدهای مسکونی اسکلت دار به فاقد اسکلت بمراتب پائین و در مناطق شهری ۰.۳ است. دو شهر سنگان و نشتیفان شاخص کیفی سازه ای نامناسبی دارند.

بيت اللهي افزود: این نسبت در مقایسه با نسبت کشوری واحدهای اسکلت دار به فاقد اسکلت که ۱.۳ است، شاخص کیفی سازه ای نامطلوبی را نشان می دهد. مهمترین و ساده ترین کار، بهسازی واحدهای مسکونی شهری در منطقه اطراف رومرکز زلزله است. شاخص کیفی واحدهای مسکونی روستائی اطراف رومرکز نسبتا مناسب است.  

 منبع