راهنمای تحلیل و طراحی برج کنترل ترافیک دریایی (ضوایط معماری و سازه ای)

برج کنترل در بنادر، ساختمانی است که تجهیزات و نیروی انسانی لازم به منظور کنترل ترافیک دریایی در آن جای دارد. با پیوستن کشورمان به کنوانسیون های دریایی بین المللی لازم است تا بنادر کشور مطابق با این ضوابط تجهیز شوند. بنابراین در 10 سال گذشته شاهد احداث برج های کنترل ترافیک دریایی در بنادر کشورمان بوده ایم. در حال حاضر مهم ترین سازه برج کنترل ترافیک دریایی متعلق به بندر بوشهر می باشد. این برج با ارتفاع 52 متر از تراز پایه بلندترین در نوع خود در کشورمان به شمار می آید. جالب است بدانید اعتبار ریالی این پروژه که عملیات احداث آن در سال 1385 آغاز شده بالغ بر 180 میلیارد ریال می باشد.در بخش اخبار تحلیلی وبسایت در ادامه تحلیل نکات طراحی سازه های خاص از قبیل نکات طراحی میله پرچم  و نکات طراحی هلی پد(محل فرود هلی کوپتر)، این قسمت را به راهنمای طراحی و ضوابط معماری و سازه ای برج کنترل ترافیک دریایی اختصاص دادیم که شما را به مطالعه این خبر تحلیلی آموزشی دعوت میکنیم:

برج کنترل ترافیک دریایی بر فراز ساختمان اداری اداره کل بنادر و دریانوردی استان بوشهر

برخی ضوابط معماری و سازه ای این سازه:

• ارتفاع برج کنترل باید به اندازه ای باشد که امکان دید چشمی از داخل اتاق کنترل به شناورهایی که از کانال وارد حوضچه می شوند و کنار اسکله پهلو می گیرند به راحتی مسیر می باشد.
• فاصله افقی برج کنترل تا لب اسکله باید به اندازه ای باشد که امکان رویت کشتی پهلو گرفته به نزدیک ترین اسکله تا برج میسر باشد.
• در اتاق های آموزش، توجیه خدمه و دفتر رییس کنترل باید دست کم یک پنجره وجود داشته باشد.
• پیش بینی یک راه دسترسی دائمی به پشت بام برج با استفاده از نردبان در محل کابین یا راه پله(گربه رو)، ترجیحاً از اتاق کنترل الزامی است. این نردبان باید قابلیت جمع شدن از طرف سقف به کف کابین را داشته باشد. نصب راه پله بیرونی برای دسترسی به پشت بام باید به نحوی طراحی شود که برای فضای مفید اتاق کنترل مزاحمت ایجاد نشود.
• پلکان فلزی و پله های فرار باید به گونه ای طراحی شود که مانع دید متصدیان برج کنترل به دریا و محوطه بندرگاه نشود.
• پیش بینی محوطه های پارکینگ و مسیرهای دسترسی برای استفاده کارکنان و تعداد کمی پارکینگ برای مراجعان احتمالی در مجاورت برج کنترل الزامی است.
• عرض مسیر دسترسی به برج کنترل باید دست کم 6 متر باشد.
• نمای برج در طبقات بالایی باید به نحوی طراحی شود که شیشه های برج به سهولت نظافت شوند.
• طراحی حداکثر زاویه دید افقی و امکان دید اطراف برج کنترل از اتاق برج کنترل ترافیک ضروری است. 

الزامات فضاها و عملکردهای مورد نیاز

• فضای کاری مفید برای اتاق های عملیات کنترل حدود 20 متر مربع
• طبقه زیرین اتاق برج کنترل، فضای مناسب به مساحت 40 متر مربع برای نصب دستگاه های فرستنده و محل استراحت کارکنان شیفت کنترل ترافیک
• ایجاد کانال بین اتاق برج و طبقه زیرین به منظور عبور کابل ها
• فضای کافی برای سرویس بهداشتی و آبدارخانه در محل استراحت، دست کم برای 3 نفر
• طراحی گراند مستقل با استانداردهای موجود و قرار دادن آن در طبقات بالایی و زیرین برج برای استفاده در تجهیزات رادیویی و کمک ناوبری

مصالح پیشنهادی علاوه بر ضوابط یاد شده، رعایت ضوابط زیر ضروری است.

• رنگ انتخابی برای کف کابین کنترل و دیگر سطوح رنگ پذیر بالای پنجره ها در کابین باید از نوع غیر صیقلی و جذب کننده صدا باشد.
• کفپوش ها باید تیره باشند تا بازتاب نورهای داخلی کابین را کاهش دهند.
• شیشه پنجره های برج کنترل باید از نوع دو جداره با فاصله 13 میلی متر میان دو لایه شیشه انتخاب شود.
• شیشه های خارجی باید از نوع آبی/خاکستری کمرنگ انتخاب شود. در صورتی که ضخامت شیشه بیش از 6 میلی متر مورد نیاز باشد، استفاده از شیشه بی رنگ مانعی ندارد.
• در مناطقی که تابش مستقیم و شدید است(در بنادر جنوبی ایران) استفاده از شیشه دو جداره با شدت کم انتشار نور (low remittance)  در پنجره های بیرونی برج کنترل توصیه می شود.
• استفاده از شیشه های آینه ای(رفلکس) در پانل های شیشه ای شیبدار قسمت بالایی برج کنترل الزامی است.
• هریک از دو لایه شیشه مورد استفاده در پنجره های برج کنترل باید دست کم 6 میلی متر و حداکثر 13 میلی متر ضخامت داشته باشد، به طوری که مجموع ضخامت شیشه دو جداره از 39 میلی متر بیشتر نباشد.
• استفاده از شیشه هایی با ضخامت متفاوت در دو جداره پنجره مجاز است. برای مثال می توان در لایه داخلی از شیشه رنگی 6 میلی متری و در لایه بیرونی از شیشه بی رنگ 13 میلی متری استفاده کرد.
  
• استفاده از شیشه های مات، نیمه مات یا مشجر در پنجره های برج کنترل ممنوع است.
• رنگ سایه بان های عمودی پنجره های کابین باید خاکستری، دودی، آبی و از نوع خودرنگ باشد.
• مصالح مورد استفاده در بام و شیب آن باید به گونه ای باشد که امکان حرکت ایمن و انجام تعمیرات بر روی آن فراهم سازد.
• حداقل زاویه شیشه مورب با سطح عمود باید 10 درجه باشد.

ضوابط طراحی سازه ای

علاوه بر رعایت ضوابط ارائه شده برای ساختمانهای اداری رعایت نکات زیر الزامی است.

• طراحی برج کنترل باید به گونه ای صورت گیرد که در برابر بادهایی با سرعت 200 کیلومتر در ساعت مقاوم باشد.
• طراحی پروفیل پنجره ها در کابین کنترل باید به شیوه ای صورت گیرد که با فشار باد وارد بر ساختمان هماهنگ باشد و در عین حال به کاهش موانع بصری تا بیشترین حد ممکن منجر شود.
• سازه های فولادی مرسوم با بادبندهای ضربدری ممکن است مانع نصب پنجره های بیشتر شود.
• قاب پنجره ها وشیشه های مورد استفاده درآنها باید به گونه ای انتخاب شوند که با توجه ویژگی های لرزه شناختی منطقه بندر، ایمنی کافی و سطح دید مناسب را حتی در هنگام وقوع زلزله فراهم سازند. همچنین در محیط هایی که وزش باد در آنها شدید است، افزودن یک نوار پروفیل میانی می تواند به عنوان آخرین راه حل ممکن مطرح باشد. در این صورت، به منظور تامین دید کافی در کابین کنترل، پیش بینی تنها یک پروفیل عمودی در میانه هر وجه کابین مانعی ندارد.
• سازه برج کنترل باید به گونه ای طراحی شود که دید 270 درجه به سمت دریا را فراهم سازد.

*البته ضوابط ذکر شده در قالب یک فایل متنی از سوی خود سازمان بنادر و دریانوردی ارائه شده است که بیشتر جنبه بازاری داشته و به هیچ عنوان مناسب طرح سازه ای با این ابعاد و درجه اهمیت نمی باشد.

طرح لرزه ای سازه

با توجه به درجه اهمیت این نوع سازه که در رده با اهمیت بسیار زیاد قرار می گیرد و از طرفی با توجه به فرم خاص و ارتفاع نسبتاً زیاد آن بهتر است سازه طراحی دینامیکی شود، که امروزه هم امکانات و هم دانش آن موجود می باشد.

طراحی سازه در برابر باد

اصولاً هر سازه ای باید برای باد بارگذاری، تحلیل و طراحی شود. عبارت بحرانی نبودن باد برای سازه های ساختمانی و شبه ساختمان یک اصطلاح عامیانه، غیر فنی و تاریخ مصرف گذشته است. در حال حاضر با وجود نرم افزارهای کارآمد یک محاسب آگاه به راحتی و در کوتاه ترین زمان ممکن قادر است سازه را برای بار باد تحلیل و طراحی نماید.

 در ادامه برای مطالعه جزئیات سازه ای مرتبط همراه با حل یک مثال  طراحی محاسبات برج کنترل ترافیک دریایی میتوانید کامل این خبر را از طریق لینک زیر دانلود و مطالعه بفرمایید:

دانلود

منابع

1)     هندبوک ضوابط طراحي و معماري ساختمان هاي تخصصي بنادر

2)     استاندارد 2800

3)     مبحث ششم مقررات ملی ساختمان

نویسنده :

سید صادق علوی (رزومه) 

عضو تیم خبری آموزشی 808

کارشناس ارشد سازه

طراح و محاسب سازه ، مدرس نرم افزار های تخصصی

مطالب مرتبط از همین نویسنده:

» خبر تحلیلی:راهنمای بارگذاری و طراحی هلی پورت (محل فرود هلی کوپنر روی بام سازه ها)

» خبر تحلیلی: راهنمای بارگذاری و طراحی سازه ای میله پرچم + فایل اکسل کنترل طراحی

» خبر تحلیلی: نکاتی پیرامون طرح قاب های شیبدار که شاید نشنیده باشید!

» بررسی نرم افزارهای تخصصی در زمینه سازه-قسمت سوم (معرفی شرکت Graitec)

» ایبوک حل تست درس سازه های فولادی(حالت حدی) ویژه آزمون ورود به حرفه