مقاله تحلیلی: ضریب یکنواختی (Cu) و ضریب انحنای (Cc) خاک

ضریب یکنواختی (Cu)، ضریب انحنا (Cc) و اندازه مؤثر (D10) از مشخصات مربوط به دانه‌بندی خاک هستند. این ویژگی‌ها مشخصات هندسی منحنی دانه‌بندی هستند که نوع خاصی از خاک را توضیح می‌دهند.

در این مقاله به توضیح ویژگی‌ها و تعیین ضریب یکنواختی، ضریب انحنا و اندازه مؤثر خاک پرداخته شده است.

مشخصات منحنی دانه‌بندی

منحنی توزیع اندازه با استفاده از اندازه ذره‌های مختلف D60، D30 و D10 تحلیل می‌شود. این منحنی خط رسم شده بین درصد ریزتر در محور y و اندازه دانه در محور x در مقیاس لگاریتمی است. منحنی بر اساس مشاهدات تحلیل الک انجام شده روی نمونه خاک رسم می‌شود.

ضریب یکنواختی (Cu) و ضریب انحنای (Cc) خاک در منحنی اندازه، دانه‌های مختلف D10، D30 و D60 همانند شکل 1 نمایش داده می‌شود.

D10 اندازه مؤثر دانه نامیده می‌شود. این یعنی 10% از دانه‌ها ریزتر و 90% از دانه‌ها درشت‌تر از D10 هستند. این مقدار اندازه دانه‌ای است که 10% وزنی دانه‌ها از آن ریزتر هستند.

همین‌طور D60 هم‌اندازه دانه‌ای است که 60% از دانه‌ها ریزتر و 40% از دانه‌ها درشت‌تر از آن هستند. D30 اندازه دانه‌ای است که 30% از دانه‌های خاک از آن ریزتر و 70% وزنی دانه‌های خاک از آن درشت‌تر هستند؛ بنابراین از D10، D30 و D60 برای تعیین مقیاس‌های دانه‌بندی استفاده می‌شود.

مقیاس دانه‌بندی

ضریب یکنواختی (Cu) و ضریب دانه‌بندی (Cc) مقیاس‌های دانه‌بندی خاک هستند. این ضرایب به دسته‌بندی خاک‌ها به‌عنوان خاک‌هایی با دانه‌بندی خوب و ضعیف کمک می‌کنند.

ضریب یکنواختی (Cc)

ضریب یکنواختی (Cu) به‌صورت نسبت D60 به D10 تعریف می‌شود. مقدار Cu بزرگ‌تر از 4 تا 6 خاک را در دسته دانه‌بندی خوب قرار می‌دهد. وقتی این مقدار کمتر از 4 باشد، خاک دانه‌بندی مناسبی ندارد یا دانه‌بندی آن یکنواخت است.

ضریب یکنواختی (Cu) و ضریب انحنای (Cc) خاک خاک با دانه‌بندی یکنواخت دانه‌هایی با اندازه مشابه دارد و مقدار Cu آن تقریباً برابر با 1 خواهد بود. مقدار ضریب یکنواختی 2 یا 3 نشان‌دهنده دانه‌بندی ضعیف خاک است. ماسه ساحلی در این دسته قرار می‌گیرد.