حکمرانی آب همان رفتار کنترلکننده‌ای است که از طریق اقدامات مديريتی و/ یا با وضع مقررات آب (در طیف وسیعی از سيستم‌های سياسی، اجتماعی، زيست محيطی، اقتصادی و اداری) به کار گرفته می‌شود و نهایتا منجر به تنظیم « تخصیص» و بهبود شرایط« بهره‌برداری» از آب می‌شود.

حکمرانی آب مشخص می‌کند که «چه کسی و در چه شرایطی به آب دسترسی دارد»؛ «حفاظت کمی و کیفی از آب چگونه است»؛ «قاعده مدیریت آب چیست و نقش مشارکت گرو‌داران در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری تا کجاست»؛ «سیاست‌های بهره‌وری و صرفه‌جویی در مصارف آب کدامند»؛ «داوری اختالفات و تعارض‌ها به دست کیست»؛ ...

نقطه تمرکز حکمرانی آب بر سه پرسش محوری قرار دارد:

• تصمیمات چگونه اخذ می‌شوند؟
• چه کسی می‌تواند آب را مصرف کند؟
• چگونه از پایداری منابع آب حفاظت می‌شود؟

دشواری اصلی در حکمرانی آب در یک جمله میگنجد: هر گروه و تشکیلاتی فکر می‌کند که آب به او تعلق دارد، اما کسی اراده‌ای برای حفاظت از آب ندارد. در هندوستان به این نتیجه رسیده‌اند که تنها دلیل کمبود منابع آب، حکمرانی بد یا ناقص است.

آنچه ما به آن احتیاج داریم حکمرانی خوب با مشارکت و همراهی بهره برداران است و نه دولت کامل و بی نقص؛ زیرا باید بپذیریم که امروزه در حکمرانی آب دولت تنها کنشگر نیست. در واقع، نه تنها فعل باید به درستی واقع شود، بلکه بستر فعل هم باید آمادگی الزام را یافته باشد تا نتیجه مطلوب پدید آید.

به عنوان یک اصل، اثربخشی و ماندگاری تصمیمات مسئولین تا حد زیادی تابع معقول و مقبول تلقی شدن آنها نزد عموم گروداران است. بدیهی است که مقبولیت به نوبه خود، نیازمند رعایت عدالت و انصاف در تصمیم‌گیری‌ها است.

در عمل، اثربخشی مدیریت آب بر دو مؤلفه حکمرانی خوب و مدیریت بهم پیوسته آب استقرار می‌یابد. بنابراین، چهار خصوصیت حداقلی در مدیریت مؤثر آب را میتوان به شرح زیر مشخص کرد:

• رهبری اخالق مدار و تمرکز همزمان بر حقوق عامه به ویژه اقشار آسیبپذیر، حقوق آب‌بران و حقوق محیط زیست؛
• تلاش برای تمرکززدایی (مشارکت گروداران و بویژه آب‌بران در فرآیند تصمیم‌سازی) و در عین حال، حفظ یکپارچگی مدیریت آب؛
• فراهم آوردن دسترسی برای تصمیم‌سازان ) و حتی عموم مردم (به اطالاعات بهنگام، موثق و کافی به عنوان مقدمه‌ای برای جلب همدلی وهمیاری ایشان؛ و ...
• ایجاد ساز و کارهایی برای گفتگو و نیز حل و فصل مناقشات با حضور متخصصین و نمایندگان جامعه مدنی.

حکمرانی خوب، رویکردی است که در نتیجه ناکامی سیاست‌های دولت رفاه و اقتصاد لیبرال از اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی به بعد، شکل گرفت. این رویکرد یا نظریه، با تشویق کشورهای در حال توسعه برای خصوصی‌سازی، مقررات‌زدایی و سایر اصلاحاتی که عمدتا رویکرد اقتصادی داشتند ادامه یافت.

در حال حاضر، حکمرانی خوب، نظریه‌ای است که فقط رویکرد اقتصادی ندارد و در آن بر ارایه خدمات عمومی کارآمد، نظام قضایی قابل اعتماد و  نظام اداری پاسخگو  نیز تأکید می‌شود.

 بانک جهانی در سال ۱۹۸۹ گزارش سالانه خود را به حکمرانی خوب اختصاص داد. همچنین، حکمرانی خوب در اعلامیه هزاره ملل متحد، شرط اساسی دستیابی به اهداف توسعه هزاره سوم بیان شده است.

در جدول زیر جنبه‌های تمایز وضع گذشته و وضع مطلوب در حکمرانی آب بیان شده است، که عبارتند از:

 منبع: نشریه آب و توسعه پایدار، سال اول (۱۳۹۴) شماره ۳- به کوشش: حمیدعمرانیان خراسانی