مترجم فردی است که متون مختلف دینی، فرهنگی، علمی، ادبی، سیاسی، تجاری، حقوقی و … را از یک زبان به زبان دیگر ترجمه می‌کند. به شکلی که برای خوانندگان متن نهایی فهم و درک معنا به سادگی امکان‌پذیر باشد.

می‌توان گفت که مهم‌ترین کار هر مترجم انتقال درست مفهوم از یک زبان به زبان دیگر است. مترجمان با انگیزه‌های مختلفی دست به کار ترجمه می‌زنند. برخی از مترجمان با قصد گسترش دانش، فراگیر کردن فرهنگ و ادب و یا آشنا کردن مردمان دیگر سرزمین‌ها با چهره‌ها و شخصیت‌های برجسته کشورشان متون را ترجمه می‌کنند.

بخش قابل توجهی از متون مختلف نیز به دلیل مسایل تجاری و ارتباطات مالی میان کشورها ترجمه می‌شوند. در گذشته مترجم‌ها متون را با دست ترجمه می‌کردند. سپس از روی آن ترجمه به تعداد مورد نیاز دست‌نویسی می‌شد که فرایندی طولانی و زمان‌بر بود. اما امروزه مترجمان با استفاده از رایانه‌ها به سرعت می‌توانند مطالب را تایپ کنند و حتی در صورت بروز اشتباه در حین نگارش آن را به سرعت اصلاح کنند.

انواع مترجم

مترجم‌ها بسته به این که برای مراکز مختلف کار کنند و یا مستقل باشند، به دو گروه کلی تقسیم می‌شوند.

الف) مترجمان رسمی:

این دسته از مترجم‌ها غالبا پس از به پایان رساندن دوره دانشگاه و یا گذراندن دوره‌های آموزشی در موسسه‌های آزاد جذب سازمان‌ها و مراکز مختلفی می‌شوند. مانند صدا و سیما، گمرگ، مراکز گردشگردی و …

مترجمان رسمی کار ترجمه را برای این مراکز و سازمان‌ها انجام می‌دهند. این دسته از مترجم‌ها در ازای کاری که انجام می‌دهند، حقوق دریافت می‌کنند.

ب) مترجمان دورکار و یا آزادکار:

تعداد اندکی از مترجم‌ها نیز به شکل مستقل حرفه ترجمه را دنبال خواهند کرد. این دسته از مترجم‌ها برای موفقیت در حرفه خود با چالش‌ها و مسایل متعددی روبرو می‌شوند. اما اگر بتوانند از آن عبور کنند مبدل به مترجمان موفقی خواهند شد و در مقایسه با گروه اول مترجمان از سطح درآمد قابل توجهی نیز برخوردار خواهند بود. در واقع این گروه از مترجمان با بالا رفتن توانا و مهارتشان در ترجمه می‌توانند پیشنهادهای کاری مختلفی را قبول کنند و البته مبالغ بالاتری را نیز از مشتریان خود درخواست کنند.

توانایی‌های لازم:

الف) آشنایی کامل با زبان مبدا

ترجمه با انگیزه‌ها و دلایل مختلفی انجام می‌گیرد. برخی از ترجمه‌ها جنبه تجاری و مالی دارند و برخی دیگر از نظر فرهنگی و یا ادبی اهمیت دارند. اما در کل می‌توان گفت که هر اندازه سطح اهمیت ترجمه بالاتر باشد، نیاز به تسلط بر زبان مبدا بیشتر احساس می‌شود.

هر مترجم به طور کل باید با زبان مبدا به خوبی آشنایی و بر ظرایف بیانی و مفاهیم واژگانی آن آگاهی کامل داشته باشد. درک معنای کلی از متن برای مترجم شدن حرفه‌ای کافی نیست بلکه یک مترجم فردی است که به خوبی قادر به درک بار معنایی و عاطفی کلمات نیز هست.

تفاوت مترجم‌ها با افرادی که صرفا اطلاعاتی درباره یک زبان دارند، در میزان تسلط آن‌ها بر زبان مبدا خود را به خوبی نشان می‌دهد. زیرا ممکن است شما در ظاهر قادر به درک کامل دو زبان باشید، اما نتوانید معادل‌های معنایی و مفهومی مناسبی را جایگزین آن‌ها کنید.

ب) اهمیت تسلط بر زبان مقصد

شاید گمان کنید فهم معنا در زبان اصلی برای یک مترجم بسیار مهم‌تر از تسلط او بر زبان مقصد باشد. اشتباه بیشتر مترجمان تازه‌کار نیز در همین جا روی می‌دهد. آن‌ها به اشتباه گمان می‌کنند توانایی در زبان مقصد چندان اهمیتی ندارد. این مسئله به این دلیل روی می‌دهد که مترجم‌ها سال‌ها به یک زبان سخن گفته‌اند. به کار بردن طولانی مدت زبان مادری طرز فکر نادرست را در آن‌ها شکل می‌دهد که دیگر نیازی به تمرین و یادگیری در این زمینه نیست. اما جالب است که بدانید بیشترین و فاحش‌ترین اشتباهات مترجمان ناشی از عدم تسلط آن‌ها بر زبان مقصد روی می‌دهد. شاید این پرسش به وجود بیاید که چرا باید بیشتر و دقیق‌تر با زبان مادری خود آشنا شویم؟ پاسخ در این نکته ظریف است که اگرچه مترجمان از کودکی با زبان مادری خود اخت شده‌اند، اما هرگز آگاهانه به نکات و دقایق آن توجه نکرده‌اند.

وقتی فرد می‌کوشد آگاهانه به شیو‌های بیانی و معنایی زبان مادری خود دقت کند، با انبوهی از ساختارهای متفاوت و توان‌های زبانی آشنا خواهد شد. واژگان جدیدی را خواهد یافت که شاید پیشتر به آن‌ها یا توجه نداشت یا از آن‌ها استفاده نمی‌کرد. توجه به این موارد دایره لغات و مهارت او را به عنوان یک مترجم بسیار بالا خواهد برد.

ج) آشنایی با موضوع مورد ترجمه

وقتی مترجم با موضوع ترجمه آشنایی کافی داشته باشد، می‌تواند به راحتی حتی بدون استفاده از فرهنگ لغت متن را ترجمه کند. در واقع در چنین حالتی خود متن، راهنمای مترجم خواهد بود و مترجم می‌تواند به راحتی معانی واژگان را از آن استخراج کند. اما از سوی دیگر زمانی که مترجم اطلاعات کافی درباره موضوع نداشته باشد، فهم و درک هر نکته کوچکی می‌تواند برای او تبدیل به یک چالش بزرگ شود. این کار زمان بسیاری را از مترجم خواهد گرفت.

منبع: alreihane