نکات اجرایی در پروژه های عمرانی، مدیریت پروژه از نگاهی دیگر (قسمت اول)

زمانی که صحبت از مدیریت پروژه میشود شاید اولین تصویری که در ذهن ما ظاهر میشود تعاریف متداول غربی آن برگرفته از دانش آکادمیک باشد مانند مدیریت پروژه کاربرد دانش مهارتها و ابزارها و تکنیک های مرتبط با فعالیتهای پروژه در راستای رسیدن به نیازهای آن (2008 ) . و یا اینکه مدیریت یعنی انجام کارها توسط دیگران و نیل به نتیجه مورد نظر. میخواهیم در این نوشته با توجه به تجربه های اینجانب در محیط اجرایی عمران ابتدا به نکات اجرایی مهم در پروژه های عمرانی بپردازیم و سپس یکسری از توانائیهای مورد نیاز مدیر پروژه که شاید به نظر نگارنده کمتر بان توجه میشود بپردازیم و در صورت امکان با شواهد کاربردی آن را ملموس تر نمائیم:

1- در زمان تهیه صورت جلسه تحویل زمین پیمانکار میبایستی حتما نسبت به مشخص شدن وضعیت معارض های سایت از قبیل لوله ای آب ـ کابل برق گاز و ... تقاضای استعلام از کارفرما یا نهادهای دیگر نماید .

2- تهیه بیمه نامه پروژه قبل از شروع کار در پروژه الزامی است ولی متاسفانه کارفرما و پیمانکار به یک نکته اساسی توجه نمیکنند و آن اینکه تمام کلوزهای مربوطه بایستی اخذ شود از قبیل پرداخت خسارت بدون رای دادگاه ـ مسئولیت کارفرما در قبال صدمات وارده به اشخاص ثالث ـ بیمه بی نام ـ کلوز 15 (مسئولیت بیمه گذار در رابطه با صدمات جسمانی کارکنان ناشی از حوادثی که ارتباطی با نوع نوع فعالیت بیمه شده ندارد) .کلوز11(پوشش بیمه ای برای شخص کارفرما و پیمانکار) ـ کلوز 6 (پوشش بیمه ای برای مسئولیت پیمانکاران فرعی ) ـ کلوز 2 (پوشش بیمه ای برای ماموریت های خارج از کارگاه کارکنان ) و ...

3- پس از مبادله صورت جلسه تحویل زمین پیمانکار میبایستی در مهلت قانونی نسبت به تجهیزکارگاه اقدام نماید .در اینحالت پیمانکار میبایستی نقشه جانمائی خود را در سایت کتبا به کارفرما جهت بررسی و تائید ارسال نماید .

4- در هنگام تهیه جانمائی مربوط به تجهیز کارگاه نقشه اصلی مورد پیمان بایستی بررسی شود تا تداخلی با محل های مورد نظر در تجهیز کارگاه وجود نداشته باشد ضمنا امکان دسترسی و کنترل سایت و نیز سرویس دهی مطلوب فراهم باشد .

5- پیمانکار میبایستی سریعا پس از نحویل زمین نسبت به ترازیابی سایت اجرائی ـ بررسی نوع خاک  اقدام و موارد را جهت صورتجلسه با کارفرما آماده نماید .این عمل بعدا در زمان تهیه حجم عملیات خاکی بسیار مورد نیاز خواهد بود .

6- نقاط B.M   تحویلی توسط کارفرما بایستی تازمان مقتضی توسط پیمانکار محافظت شود .

7- در صورت نیاز به تخریب مواردی که در سایت وجود دارد و بایستی پاکسازی شود حتما صورتجلسه مربوطه تهیه شود .

8- چنانچه امکان دسته بتدی مصالح پس از تخریب وجود دارد بایستی به نحو مقتضی با کارفرما هماهنگ شود تا امکان استفاده از آیتم فهرست بهاء مهیا شود .

9- فاصله حمل در ابتدای پروژه در صورت امکان مشخص شود در غیر اینصورت چنانچه در هر مرحله ای تقاضای حمل مصالح ـ تخلیه نخاله های ساختمانی حاصل از تخریب و ... بود بایستی با مشخص کردن محل نسبت به تهیه صورتجلسه فاصله حمل اقدام شود .

10- پس از تجهیز کارگاه موارد کتبا به کارفرما اعلام تا امکان دریافت پیش قسط های اول و دوم فراهم شود .

11- حصار و محافظت از محدوده پروژه بر عهده پیمانکار میباشد و بایستی حتما پس از تحویل زمین نسبت به حصار کشی مناسب از قبیل تخته کوبی و ... در ورودی کامیون رو با حفاظ مربوطه تابلوی مشخصات پروژه و غیره اقدام نماید .

12- در اکثر پروژه ها تامین آب و برق موقت کارگاه بر عهده پیمانکار میباشد لذا بایستی نسبت  به تامین آنها اقدام کرد و با توجه به اینکه انشعابات موقت مخصوصا برای ساخت و ساز دارای هزینه های بالائی است در صورت امکان بایستی نسبت به صرفه جوئی در مصرف آنها اقدام نمود .

13- ارائه برنامه زمان بندی تفصیلی کار و معرفی سرپرست کارگاه پس از مبادله قرارداد الزامی است . در ارائه برنامه زمانبندی که در اکثر پروژهای متوسط بصورت ابتدائی و با یکسری نمودارهای گانت همراه است مناسب تر است که ازبرنامه هائی شبیه M.S. PROJECT     و یا مخصوصا P3  استفاده شود تا علاوه بر ریز بودن فعالیت ها امکان مانیتورینگ پروژه فراهم شود .

14- با توجه به اینکه پروژه ها اکثرا توسط پیمانکاران فرعی انجام  میشود و این پیمانکاران نیز متاسفانه در رعایت نکات ایمنی وفنی ضعیف  عمل میکنند بنابراین بهتر است تا در زمان عقد قرارداد با آنها مفاد قرارداد بصورت مشخص و روشن این موارد و نیز وظایف پیماکاران را قید و مسئولیت هر گونه اتفاقی را متوجه خود آن پیمانکار نماید.

15- در قراردادهای پیمانکاران فرعی قید شود چنانچه نسبت به مدت قرارداد یا پرداخت به پرسنل زیر مجموعه خود کوتاهی نمایند کارفرما میتواند اقدام مقتضی از قبیل جریمه دیر کرد پرداخت مطالبات پرسنل پیمانکار فرعی از محل 10% حسن انجام کار نامبرده و... بنماید .

16- به تجربه برای نگارنده ثابت شده از جمله موارد حادثه خیز در پروژه های عمرانی کار بر روی داربست بصورت غیر اصولی میباشدمثلا پیمانکار نماچین روی یک دهانه داربست با قراردادن دو تخته زیر پائی بدون مهار سه یه چهار نفر همراه مصالح مستقر میکند که این مساله فوق العاده خطرناک میباشد لذا پیشنهاد میگردد در حین انجام آیتم هائی که نیاز به داربست یا کفراژ دارند اجرای داربست جزو مفاد قرارداد پیمانکار مربوطه باشد . چرا که در اینصورت علاوه بر استفاده مناسب زمانی از داربست توسط پیمانکار فرعی هرگونه مشکلی متوجه خود او بوده و بایستی مراقبت مناسب نماید . بدیهی است این مسائل نافی کنترل ما در کارگاه نحواهد بود .

* در صورتیکه بنابه دلایلی این کار میسر نبود حتما بایستی قید شود که نحوه بهره برداری مناسب از داربست حین کار به چه صورتی باشد (در قرارداد ) حتما اعلام شود که پیمانکار حق هیچگونه باز و بسته کردن قطعات داربست را ندارد و صرفا این عمل بایستی توسط پیمانکار داربست انجام شود و در قرارداد اجرای داربست نیز قید شود که رعایت اصول فنی اجرای داربست و مسئولیت آن متوجه پیمانکار خواهد بود .

17- جهت تنظیم قراردادهای مختلف فرمت های خاصی توسط  نویسنده تهیه شده که در صورت نیاز امکان مشاوره خواهد بود .

18 – تهیه تابلوی برق موقت به نحو مناسب و فنی و نیز انشعاب متعدد آب در سطح پروژه جهت استفاده در کارگاه.

19- با توجه به اینکه تشخیص سایز میلگردها با چشم تا حدودی مشکل است پیشنهاد میگردد پس از برآورد میلگردهای پروژه نحوه تخلیه آنها در کارگاه به نحوی باشد که هر سایز مجزا و دسته بندی شده باشد و برای حفظ پرستیژ کارگاه حتی پیشنهاد میگردد تابلوی کوچکی که سایز میلگردها روی آنها نوشته شده در جلوی بندیلهای میلگردها نصب شود . ضمنا برای اینکه مشکلی از لحاظ کلاس میلگردها و موارد مشخص شده در قرارداد (از قبیل a1  ویا a2 و یا کارخانه خاص ) lable  کارخانه ای روی بندیل ها جهت تائید کارفرما نگهداری شود .

20- به نظر نگارنده نظم و ترتیب در محیط کارگاه مبین نحوه کار مجری خواهد بود لذا بایستی جهت نگهداری هر نوع مصالح مورد مصرف محل مشخص در سایت در نظر گرفته شود تا امکان دسترسی آسان به آنها میسر باشد همچنین برای هر بازدید کننده ای نشان از دیسیپلین کارگاه باشد .

21- مدیریت و رفتار سازمانی که یک مبحث مدیریتی میباشد و نگارنده به آن اعتقاد فراوانی دارد در زمینه برخورد پیش بینی کنترل و هدایت عوامل اجرائی کارگاه یک شاخصه مهم میباشد .

22- با توجه به تنوع فرهنگی اخلاقی قومیتی ... افراد مشغول بکار در یک کارگاه ساختمانی میطلبد مدیریت کارگاه رفتار مدیریتی متفاوتی از خود بروز بدهد اما شاه بیت تمام آنها اینست که عوامل اجرائی کار به این نکته برسند که مدیریت پروژه در عین سختگیری و قدرت در برخورد با اجرای کار همواره حافظ منافع مشروع آنها در مقابل بالادست خواهد بود در اینصورت است که نیروهای کاری با اعتقاد و راسخ کار خواهند کرد .مساله ای که متاسفانه مدیران کارگاهی یا بعضی از آنها به آن توجه نمیکنند و در مقابل مدیران ارشد خود نسبت به دفاع از حقوق عوامل اجرائی کارگاه که در هر حال نیروهای تحت امر آنها هستند کوتاه میایند .

23- در انتخاب پیمانکاران فرعی به این نکته توجه شود که الزاما قیمت پائین در استعلام های گرفته ملاک قرارداد و ارجاع کار نباشد بلکه رزومه کاری توان اجرائی و از همه مهمتر تشخیص کلاس و ظرفیت فرهنگی پیمانکار فرعی و تطابق داشتن آن با فرهنگ مورد نظر ما در کارگاه آیتم های اصلی هستند .

24- درخواست مصالح مصرفی از قبیل آجر سیمان لوله های تاسیسات و یا کابل های برق بایستی بصورت کتبی از طرف مسئولین مربوطه با هماهنگی پیمانکاران مرتبط صورت گرفته و تحویل آنها به هر واحد نیز با اخذ رسید کتبی باشد و در نهایت کنترل حین کار جهت جلوگیری از پرت و نیز در نهایت :

 ملاک صحت عملیات خواهد بود .

25- در شورع هر آیتم جدید در صورتیکه ناظر مقیم در پروژه مستقر است با هماهنگی وی و اخذ مجوز کتبی و در غیر اینصورت طی مکاتبه با کارفرما اجازه شروع بکار گرفته شود تا مشکلات بعدی متوجه پروژه نشود .

26- فرم هائی جهت آیتم های کاری تهیه و در احتیار مسئولین هر واحد قراردهید تا امکان کنترل بهینه کار فراهم شود و موردی در حین تحویل کار از پیمانکار مربوطه از قلم نیافتد .متاسفانه در اکثر کارگاه ها کنترل هر آیتم بصورت تکراری و گذرا میباشد و ممکن است یک یا چند مورد فراموش شود .

27- بررسی و تطبیق نقشه های سازه معماری مکانبک برق با یکدیگر و کنترل عدم مغایرت آنها و اینکه آیا این نقشه ها با یکدیگر همخوانی دارد . در بعضی از پروژه ها متاسفانه این مساله ساده انگاشته میشود در حالیکه طبق شرایط عمومی پیمانکار میبایست کلیه نقشه ها را با هم و در کنار هم کنترل و در صورت مغایرت یا مشکل اجرائی مشاور یا کارفرما مطلع گردد .

28- در هنگام اجرای فونداسیون با بررسی شیب لوله های تاسیسات گاهی ممکن است نیاز باشد در ترازی از ارتفاع فونداسیون یا زیر آن مثلا لوله فاضلاب رد کنیم لذا بایستی در هنگام قالب بندی به این مساله توجه شود و غلاف لازم با سایز مناسب با هماهنگی نظارت تعبیه شود ضمنا بلافاصله ازبیلت مربوطه تهیه تا بعدا امکان دسترسی بان سهل باشد .

29- در آرماتوربندی فونداسیون ها با توجه به ارتفاع در اکثر مواقع نیاز به اجرای خرک های مناسب میباشد بایستی به این نکته داشت که وزن این خرک ها در صورتیکه در نقشه ها و لیستوفر دیده نشده باشد صورتجلسه و عکس گرفته شود .

30- به تجربه برای نگارنده ثابت  شده عملیاتی که بعد از اجرا دفن میشوند مانند فونداسیون حتما بایستی علاوه بر صورتجلسه عکس های گویاید از مراحل اجرا داشته باشند تا بعدا در بسیاری از مواقع بتوان به آن استناد کرد .

31- تهیه عکس و گزارش ماهیانه از روند اجرای پروژه بصورت مستند و منظم همراه تفصیلات لازم علاوه بر اینکه به مجری دید مناسبی از کار میدهد از نظر کارفرما نیز با نظر مثبت همراه خواهد بود لذا تاکید میشود حتما در پایان هر ماه گزارش های ماهیانه مناسبی در دو نسخه تهیه و یک نسخه آنرا به کارفرما و نسخه بعدی را در بایگانی نگه داری نمائید .

32- نگه داری بتن تازه به مدت یک هفته از وظایف پیمانکار میباشدکه این مساله بایستی با دقت کافی انجام شود بدیهی است روش نگه داری در تابستان و زمستان با یکدیگر متفاوت میباشد .

33- با توجه به اینکه پرت میلگرد های مصرفی چنانچه روی محاسبات کامل نباشد هزینه های زیادی به پروژه تحمیل خواهد کرد لذا بایستی قبل از شروع آرماتوربندی بایستی با بررسی کلیه نقشه های آرماتوربندی لیستوفر اجرائی برای کارتهیه شود و سپس محاسبه گردد که از هر شاخه چگونه میتوان برش های مناسبی تهیه کرد تا حداقل پرت را داشته باشیم مضاف بر اینکه برای این پرت های بدست آمده نیز محلی برای استفاده پیدا کرد . مثلا در صورتیکه از یک شاخه 12 متری شما 90 سانت دور ریز داریدو اسکلت شما فلزی است میتوانید با هماهنگی مشاور پروژه این میلگرد هابصورت عصائی جهت دوخت دیوار بنائی به ستون فلزی استفاده کنیم در اینصورت هم میلگرد پرت نشده و هم اینکه شما با استفاده از آیتم مربوطه مبلغ مناسی دریافت کنید .

34- بلوکاژ کف ساختمانها بایستی با مصالح تائید شده نظارت و با دست انجام گیرد نکته قابل توجه اینکه در نقشه ها شن روی بلوکاژمعمولا 5 سانت در نظر گرفته میشود در حالیکه شما همواره جهت پر کردن لابلای سنگ های بلوکاژ و سپس یکسان نمودن سطح آن به مقدار بیشتری از 5 سانت نیاز دارید لذا حتما بایستی قبل از شروع اجرای شن نقلی به همراه نظارت پروژه به توافق لازم برسید .

35- در هنگام شروع کف سازی حتما به ترازهای زیر کار و تمام شده طبق نقشه توجه داشته باشید تا بعدا مشکلی در رسیدن به تراز نهائی نباشد .

ادامه نکات اجرایی در قسمت دوم این خبر تحلیلی آموزشی منتشر خواهد شد

در خاتمه این قسمت تقاضا میشود دوستان در صورت تمایل و جهت ایجاد فضای گفتگو و تعامل نقطه نظرات خود را اعلام فرمایند تا امکان بهبود و افزایش اگاهی طرفین فراهم شود .  

همچنین مطالعه این مقاله از نویسنده  با عنوان "مدیریت پروژه از نگاهی دیگر" به علاقه مندان بحث مدیریت پروژه توصیه می شود:

دانلود

نویسنده میهمان:

مهندس رامین آموزگار (وبلاگ)

کوتاه درباره نویسنده:

رامین اموزگار ، مهندس عمران هستم حدود 18 سال سابقه کار مستمر در پروژه های ساختمانی دارم که اکثر مواقع مدیر پروژه و سرپرست کارگاه بودم. در حال حاضر نیز قسمت مدیریت و کنترل پروژه شرکت نیز زیر نظر بنده است ضمنا بصورت متفرقه کارهای زمانبندی و کنترل پروژه های شرکت های دیگر را نیز انجام میدهم. 

مطالب مرتبط:

- دسته بندی بخش اخبار تحلیلی وبسایت Civil808

» یادداشت 32- همکاری با بخش تحقیق و توسعه 808، راهنمای انتشار اخبار تحلیلی آموزشی

» اخبار تحلیلی:حداقل هایی که مهندسان و دانشجویان مهندسی بایست از اینترنت بدانند

چند توضیح:

• شما نیز اگر مطالب مرتبط با مهندسی عمران دارید که به صورت چالشی موضوع مربوطه را  مورد تحلیل قرار داده اید می توانید به عنوان نویسنده میهمان با ما همکاری داشته باشید. کافیست از طریق ایمیل ما مطلب خود را برایمان ارسال فرمایید تا پس از بررسی در سایت منتشر شود.
• Civil808  تنها میتواند میزبان آندسته از اخبار و مقالات تخصصی مرتبط با مهندسی عمران باشد که رعایت کننده قانون کپی رایت بوده و تحت تالیف مستقیم انتشار دهنده محتوا باشد.
• Civil808  تنها میزبان مطالبیست که برای اولین بار چه در سطح وب و چه در سطح فیزیکی به چاپ میرسد،
• محتوای مندرج از اطلاعات بخش نویسندگان میهمان اخبار تحلیلی آموزشی 808 با مسئولیت مستقیم نویسندگان مربوطه میباشد.
• برای دریافت جزئیات بیشتر از همکاری در بخش خبری 808 میتوانید این یادداشت را مطالعه بفرمایید.