جشنواره آرهوس؛مفهوم معماری موقت در دانمارک

معماری موقت یک سازه معماری است که با هدف ماندگاری برای مدتی محدود طراحی شده است. معماری موقت را گاهی با هدف فعال‌سازی یک منطقه یا ایجاد چارچوب‌هایی هیجان‌انگیز، زیبا و رضایت‌بخش برای ملاقات میان انسان‌ها تعریف می‌کنند. در بسیاری از موارد معماری دایم نیز همین اهداف را برآورده می‌کند اما معماری دایم باید مجموعه‌ای از نیازهای مرتبط با کارآمدی و ماندگاری را برآورده کند، در حالی‌که معماری موقت می‌تواند بر ایجاد فضایی برای ابراز عقیده، مشارکت و تغییر متمرکز شود.

جشنواره آرهوس یک جشنواره شهری سالانه در دومین شهر بزرگ دانمارک است که به‌خاطر فضای رنگارنگ و هیجان انگیزش شناخته می‌شود. ده‌ها نمایشگاه، کنسرت، مراسم غذاخوری و دیگر رخدادهای فرهنگی به مدت یک هفته در اواخر ماه آگوست در این شهر برگزار می‌شود. این جشنواره همچنین یکی از رخدادهایی است که پروژه‌های متعددی را در حوزه معماری موقت در خود جای می‌دهد.
بخش‌هایی از جشنواره آرهوس که به معماری و توسعه شهری می‌پردازند را رخدادهای 1:1 می‌نامند. اولویت دادن به عابران پیاده در برابر خودرو در مرکز شهر و روشن کردن تمامی گوشه‌های تاریک شهر که فضا و چشم‌اندازی نوین و باز را خلق می‌کند. هدف آن است که پروژه‌های معماری انعکاسی از این هیجان در میان مردم شهر، حتی پس از پایان مراسم باشند.

یکی از سازه‌هایی که در جشنواره سال گذشته طراحی شد، میکادو (Mikado) بود؛ سازه‌ای سبک در نزدیکی مرکز شهر. این سازه توسط استودیوی طراحی معماری اسپانت طراحی و با همکاری آتلیه دیجیتال و شرکت تولید لوازم روشنایی مارتین ساخته شد.
هدف از طراحی این سازه آن بود که بینندگان بتوانند راهروهای باریک را به روشی نوین تجربه کنند. مجموعه‌ای از سازه‌های چارچوبی به‌صورت تصادفی جای‌گذاری شدند که بسیار شبیه بازی میکادو بود. هر چارچوب به‌گونه‌ای با چراغ‌های ال ای دی پوشانده شده بود که میزان روشنایی مسیر بر اساس تعداد افراد عبورکننده از آن و چگونگی حرکت آنها تغییر می‌کرد. طراحی میکادو در روز آن را تبدیل به یک سازه مجسمه مانند می‌کرد و در شب به تجربه‌ای از نورافشانی تند بدل می‌شد.

کاسپر باروپ از معماران استودیوی اسپانت درباره این طراحی می‌گوید: «میکادو در تضاد کامل با چیزی است که ما همواره از شهر می‌بینیم، که در واقع مجموعه‌ای از راهروهای منفعل است. اما این جشنواره به نوعی احیای خیابان‌های نادیده است، و تنوع این سازه نیز در تغییر دیدگاه نسبت به خیابان و علاقه مردم به آن تاثیرگذار بود، سازه‌ای که می‌تواند حس امنیت بیشتر را در میان کسانی ایجاد کند که شب‌ها به قدم زدن در این مسیرها می‌پردازند.»
جدا از جشنواره آرهوس که در واقع برای مدت یک هفته طراحی می‌شوند از جمله دیگر نمونه‌های معماری موقت در دانماک می‌توان به پروژه‌ای اشاره کرد که در روندی جالب و با دخیل کردن شهروندان، ایده‌های جدید معماری خلق می‌کند.
برنامه «بسازید» یک مفهوم کارآیی محور بود که از مردم عادی دانمارک می‌خواست ایده‌هایی درباره چگونگی استفاده از محله‌شان از نظر معماری ارائه دهند. در این برنامه به همه مردم امکان داده شد در توسعه و زیباسازی مناظر خود مشارکت داشته باشند. در این برنامه مردم می‌توانستند ایده‌های خود را روی نقشه‌ای در اینترنت پیاده‌سازی کنند و به این ترتیب دیگران نیز این ایده‌ها را مشاهده می‌کردند.

روند معمول آن است که مسئولان برنامه، سازه یا پروژه‌ای را تعریف می‌کنند و آنگاه مردم می‌توانند درباره آن بحث کرده یا نظر بدهند اما این برنامه روند را معکوس کرد و در آن مردم ایده‌هایی پیشنهاد می‌کردند و مسئولان باید از میان ‌آنها یکی را انتخاب می‌کردند.
در نهایت شرکت معماری «افکت» به عنوان مجری پروژه نهایی انتخاب شد و ایده ایجاد یک پارک اسکیت سواری تک کاربردی را انتخاب کرده و در روند طراحی خود آن را به یک پارک تفریحی چندکاربردی با انواع کاربردها برای همه کاربران و گروه‌های سنی در روستای محل احداث تبدیل کرد. این پروژه با حمایت و هدایت مرکز معماری دانمارک انجام شد و هرچند پروژه‌های نهایی ساخته شده در آن دایمی هستند اما روند اولیه ارائه پیشنهادات و بررسی آنها کاملا موقت است و در حوزه معماری موقت قرار می‌گیرد.

به گفته مرکز معماری دانمارک خصوصیت اصلی این پروژه آن بود که روندی از تفکر زیبایی شناختی و موقت درباره محیط فیزیکی اطراف‌ را تقویت می‌کند.
اما پروژه قابل توجه دیگر در این حوزه، یک سازه متحرک است که در آن ایده‌ها و مفاهیم جدیدی در حوزه معماری و فرهنگ مورد بررسی قرار می‌گیرند. این پروژه که با نام «گنبد چشم‌انداز» در هر دو شهر کپنهاگ و آرهوس نصب شده است یک گلخانه به شکل گنبد است که ارتفاعی برابر یک خانه سه طبقه دارد. این گنبد دیوارهای شیشه‌ای داشته و داخل آن یک ساختمان دو طبقه در محاصره درختان طراحی شده است.

طراحی این گنبد با تمرکز روی سازه‌های ماندگار، زندگی و معماری شهری و روش‌های جدید همکاری انجام شده است. این گنبد همچنین میزبان چند رخداد فرهنگی مختلف از جمله کنسرت‌های موسیقی، کتاب‌خوانی و نشست‌های معماری، سمینارهای تجاری و نمایشگاه است.
طراح این گنبد استفان ویلاسی، معمار اهل آرهوس بود که در سال 2013 جایزه برترین معماری موقت را به‌خاطر طراحی گنبد چشم‌انداز دریافت کرد. او درباره طراحی خود می‌گوید: «گنبد چشم‌انداز برای آرهوس مفید بوده است. من در رخدادهای مختلفی در زمینه معماری، توسعه شهری و دیگر حوزه‌ها در همین گنبد حضور داشته‌ام، وقتی وارد ساختمانی به شکل گنبد می‌شوید، نوع فکر کردن‌تان تغییر می‌کند. معتقدم تفکری که پشت این گنبد قرار دارد بسیار پیشرو است و توانسته است استانداردهای جدیدی به‌وجود آورد.»

منبع : +