مقاله تحلیلی: اکتشافات ژئوتکنیکی زیرسطحی - هدف، عوامل و مراحل

در این مقاله هدف از انجام مطالعات ژئوتکنیک اکتشافی زیرسطحی، عوامل تأثیرگذار بر این مطالعات و مراحل اکتشاف لرزه‌ای زیرسطحی موردبحث قرار خواهد گرفت.

هدف از انجام مطالعات اکتشافی ژئوتکنیکی زیرسطحی

هدف اصلی از انجام مطالعات اکتشافی زیرسطحی ارزیابی میزان خطرپذیری زلزله در محل ساخت است. اگر بر پایه این مطالعات، محل موردنظر در معرض خطر لرزه‌ای تشخیص داده شود باید میزان این خطر تخمین زده‌شده و در راستای تقلیل آسیب‌های احتمالی اقدامات مناسبی صورت گیرد.

 عوامل تأثیرگذار در انجام مطالعات ژئوتکنیکی اکتشافی زلزله

• نوع سازه‌ای که قرار است در محل موردنظر ساخته شود.
• ماهیت و پیچیدگی‌های خطرات زمین‌شناختی که ممکن است محل موردنظر را در هنگام وقوع زلزله تحت تأثیر قرار دهد.
• ملاحظات اقتصادی
• میزان و شدت خطر احتمالی
• الزامات خاص برای مثال ضوابط آیین‌نامه‌های موردنظر

مراحل انجام مطالعات ژئوتکنیکی اکتشافی زلزله

 مطالعات ژئوتکنیکی اکتشافی زلزله شامل دو مرحله است:

• مطالعات غربالگری
• مطالعات کمی

 در ادامه نحوه انجام این مطالعات موردبررسی قرار می‌دهیم.

۱- مطالعات غربالگری

هدف از مطالعات غربالگری چیست؟

این اولین گام در مطالعات ژئوتکنیکی زلزله است. مطالعات اکتشافی غربالگری مشخص می‌کنند که آیا محل سازه در معرض خطر لرزه‌ای قرار دارد یا خیر. اگر در طی این مرحله محرز شود که خطر لرزه‌ای، سازه موردنظر را تهدید نمی‌کند، مرحله دوم یعنی مطالعات زلزله انجام نخواهد شد؛ اما اگر اطمینان حاصل شود که خطر لرزه‌ای وجود دارد، باید به کمک تحقیقات غربالگری میزان جدی بودن خطر احتمالی توصیف و تعیین شود.

مطالعات غربالگری چگونه انجام می‌شوند؟

در این نوع مطالعات، باید تأثیر فعالیت‌های ساخت‌وساز جدید بر روی احتمال مواجهه با خطر لرزه‌ای مشخص شود. به‌عنوان‌مثال، صفحات لایه‌ای زیرین که در شکل 1 نشان داده شده‌اند، در شرایط ناپایداری قرار دارند و احتمال وقوع خطرات زمین‌لغزش در آن وجود دارد.

بنابراين در انجام چنین مطالعاتی علاوه بر بررسی تأثیر ساخت‌وسازهای کنونی، تأثیر شرایط نهایی سازه نیز باید مورد ارزيابي قرار گيرد. از این گذشته علاوه بر اثرات محلی ساختگاه، باید تأثیر مخاطرات لرزه‌ای محدوده‌های دوردست نیز بررسی شود. گام نخست در انجام این مطالعات بررسی داده‌های موجود است. تاریخچه لرزه‌ای منطقه و نقشه‌های به‌دست‌آمده از مطالعات موردی از این جمله داده‌ها هستند.

 نقشه‌های زلزله‌شناسی و گزارش‌هایی که در آن‌ها شدت لرزش بر مبنای داده‌های شتاب 50؛ 100؛ 250 و نوع سازه‌ها ارائه‌شده، اطلاعات ارزشمندی را در مورد تاریخچه زمین‌لرزه‌های به وقوع پیوسته در منطقه ارائه می‌دهند.

 این داده‌ها عمدتاً شامل پریود حرکت نوسانی، بزرگی، شتاب زمین و شدت زلزله‌هایی هست که قبلاً در منطقه رخ داده‌اند.

منبع مهم دیگر اطلاعات نقشه‌های جغرافیایی و گزارش‌ها هستند که اطلاعاتی مانند الگو، نوع و نحوه جابجایی گسل‌های فعال و فاصله آن‌ها را از منطقه موردنظر نشان می‌دهند.

در مواردی حتی می‌توان جزئیات دیگری در خصوص خطرات لرزه‌ای محل، احتمال روانگرایی خاک، معادن متروکه و نیز زمین‌لغزش به دست آورد.

درنهایت، پس از پایان مطالعه، محل باید از نزدیک بازبینی شود. در این مرحله، شرایط و تغییرات اخیر که در اسناد ارائه‌شده موجود نیست، باید مشاهده و مستند شوند.

سپس مهندس ژئوتکنیک و زمین شناسان داده‌ها را تجزیه‌وتحلیل کرده و در معرض خطر بودن یا نبودن محل را ارزیابی کنند.

۲- مطالعات کمی

هدف از مطالعاتکمی چیست؟

هدف از ارزیابی کمی، دستیابی به اطلاعات کافی درباره ماهیت و میزان خطرپذیری لرزه‌ای است تا بر اساس این داده‌ها اقداماتی در راستای کمینه کردن میزان خطر صورت گیرد.

اجزای ارزیابی کمی چیست؟

• نقشه‌برداری زمین‌شناسی
• اکتشاف زیرسطحی که به کمک آن‌ها ماهیت و میزان خطرپذیری لرزه‌ای مشخص شود.

اکتشاف زیرسطحی باید حداقل تا عمقی انجام شود که تصویری از ویژگی‌های ساختارهای زیرسطحی و نیز سفره‌های زیرزمینی که بر احتمال روانگرایی و یا پایداری شیب تأثیرگذار هستند، به دست آید.

درنهایت، بررسی روانگرایی باید توسط مهندسان زلزله و ژئوتکنیک تا عمق بیشتری که احتمال وقوع روانگرایی رفته‌رفته کمتر می‌شود ادامه یابد.

منبع

نوشته شده توسط تیم مترجمین موسسه 808

اگر دوست دارید به تیم مترجمین 808 بپیوندید، با ما تماس بگیرید.

دریافت فایل PDF مقاله برای اعضای VIP رایگان است. سایر کاربران با پرداخت ۵۰۰ تومان می توانند اقدام به دریافت این فایل کنند.