تخریب پیشرونده دکتر علیرضا فاروقی

تخریب پیشرونده دکتر علیرضا فاروقی

استادیار گروه مهندسی عمران دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق

تعریف تخریب پیشرونده
تخریب پیشرونده عبارت است از شکست کل سازه و یا بخش نسبتاً وسیع یا مهمی از آن، ناشی از حوادث محلی مانند شکست در یک یا چند عضو باربر ثقلی و یا جانبی و عدم توانایی اعضای مجاور برای باز توزیع اضافه بار از طریق مسیری که بتواند پایداری و پیوستگی کلی را حفظ کند. مطابق تعریف ASCE 7 تخریب پیشرونده عبارت است از پخش شدن شکست اولیه محلی از المانی به المان دیگر که نتیجه آن تخریب کل سازه و یا بخش وسیع نامتناسبی از آن است. تخریب پیشرونده شاخهای از تحقیقات است که در چند سال اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. حملات
تروریستی به برجهای دوقلوی مرکز تجارت جهانی در سپتامبر 1002 و تخریب پیشرونده در این ساختمانها باعث توجه بسیاری از محققان و دولتمردان به این موضوع شده است. اهمیت این موضوع تا این حد میباشد که ظرف ده سال گذشته ضمن وارد شدن موضوع طراحی در برابر تخریب پیشرونده در بسیاری از آیین نامه های طراحی، دستورالعملهای ویژهای نیز تهیه و تدوین شده است که در همین مدت چند بار مورد ویرایش و بازبینی قرار گرفته است. تخریب پیشرونده عکس العملهای زنجیروار از شکست میباشد که توسط از دست رفتن یک و یا تعدادی از اجزای باربر آغاز میشود. عامل شروع تخریب پیشرونده میتواند عاملهایی انسانی مانند انفجار، آتشسوزی و برخورد وسایل نقلیه و یا خطرهای طبیعی مانند زلزله باشد. وقتی که یک عضو باربر سازهای دچار شکست یا از دست دادن مقاومت میشود، بار عضو از طریق مسیری جایگزین به اعضای مجاور منتقل میشود. آزاد شدن انرژی داخلی به دلیل حذف عضو سازهای منجر به افزایش نیروهای داخلی دینامیکی در اعضای مجاور میشود. باز توزیع نیروهای داخلی سازه از طریق مسیرهای انتقال بار منجر به حمل بار اضافی ناشی از حذف عضو سازهای توسط سایر اعضای سازهای میشود. اگر اضافه بار توزیع شده از ظرفیت تحمل اعضای صدمه دیده مجاور تجاوز کند، ممکن است شکست محلی دیگری را به وجود آورد. چنین شکستهای پیاپی ممکن است از المانی به المان دیگر پخش شود و سرانجام به تخریب کل سازه و یا بخش وسیعی از آن منجر شود. بعضی از محققین بین عبارت تخریب پیشرونده و تخریب نامتناسب تمایز قائل میشوند. تخریب پیشرونده، تخریب کل و یا قسمتی از یک سازه است که به وسیله صدمه و یا شکست قسمت به نسبت کوچکی از آن شروعو تسریع شده است و تخریب نامتناسب تخریب سازهای است که نسبت به عامل اولیه نامتناسب میباشد