روش‌های مختلفی برای دسته‌بندی انواع سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی ساختمان (تهویه مطبوع) وجود دارد.

سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی از لحاظ کاربرد به دو نوع اصلی تقسیم‌بندی می‌شوند:

۱. سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی غیرصنعتی

هدف از کاربرد آنها ایجاد شرایط محیطی مناسب برای افزایش سطح تمرکز، آسایش، افزایش کارایی افراد موجود در ساختمان و ایجاد محیطی بهداشتی است. سیستم‌های تهویه مطبوع مسکونی، اداری، فروشگاهی، رستوران، تئاتر، بیمارستان، مدرسه و مسجد و غیره جزو این دسته‌اند.

۲. سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی صنعتی

هدف از کاربرد این سیستم‌ها در درجه اول کنترل شرایط محیطی مناسب برای کارهای پژوهشی و فرایندهای تولید صنعتی است. برای مثال تلرانس ساخت در صنایع الکترونیکی، هوافضا، کامپیوتر و غیره به گونه‌ای است که کنترل دقیق دما و رطوبت را ایجاب می‌کند. استفاده از سیستم تهویه در کارخانه‌های نساجی، کاغذسازی، تولید شیرینی، واحدهای صنعتی چاپ و عکاسی و غیره ضروری است. در درجه دوم ایجاد محیطی برای آسایش افراد و افزایش سطح تمرکز آنها در کار است. در درجه سوم نیز جلوگیری از ورود هوای آلوده از بیرون به داخل ساختمان یا سوله صنعتی و نیز جلوگیری از انتشار آلاینده‌ها به بیرون و بدون فیلتر کردن هوا است.

انواع سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی ساختمان بر حسب فصل‌های سال

سیستم‌های تهویه مطبوع زمستانی

مانند بویلر موتورخانه و پکیج به عنوان ایجادکننده آب گرم، دستگاه‌های یونیت هیتر، رادیاتور، سیستم گرمایش از کف و ... به عنوان تبادل‌کننده حرارتی بین آب گرم و هوای درون ساختمان

سیستم‌های تهویه مطبوع تابستانی

مانند انواع چیلر و مینی چیلر جهت ایجاد آب سرد و ارسال آن به واحدهای درون ساختمان مانند فن کویل و هواساز از طریق لوله‌کشی

سیستم‌های تهویه مطبوع چهارفصل

این سیستم‌ها به صورت ترکیبی از تابستانی و زمستانی هستند. مانند سیستم تهویه مطبوع مرکزی گازسوز GHP، سیستم تهویه مطبوع الکتریکی VRF، داکت اسپلیت، دستگاه زنت، اکونوپک، پکیج یونیت، ایرواشر به همراه دستگاه‌های توزیع‌کننده هوای گرم و سرد مانند هواساز و فن کویل

انواع سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی ساختمان از لحاظ آرایش تجهیزات

سیستم‌های تهویه مطبوع مرکزی

منظور از مرکزی این است که تجهیزات مولد گرما و سرما در مکانی بیرون از فضای تهویه‌شونده (مانند موتورخانه یا بر روی بام) نصب می‌شوند.

• دیگ آب گرم
• دیگ بخار
• کوره هوای گرم
• انواع چیلر و مینی چیلر هوا خنک، آب خنک
• روفتاب پکیج
• اکونوپک
• زنت
• ایرواشر

سیستم‌های تک واحدی یا بسته‌ای

منظور از واحدی یا بسته‌ای این است که سیستم در کارخانه به شکل مجموعه‌ای کامل ساخته شده و آماده نصب است.

• پکیج گازسوز دیواری
• اسپلیت (کولر گازی) و ...

سیستم‌های ترکیبی

در این سیستم‌ها ویژگی‌ها و مزایای مرکزی و تک‌واحدی با هم ادغام می‌شوند.

• سیستم تهویه مطبوع مرکزی گازسوز GHP
• سیستم تهویه مطیوع الکتریکی VRF
• داکت اسپلیت و ...

مواردی که در بالا ذکر شد در واقع مهم‌ترین مولدهای گرمایش و سرمایش هستند. در کنار این مولدها، تجهیزاتی نیز باید نصب شوند که وظیفه آنها تبادل حرارتی بین آب سرد، گرم یا مبرد با هوای داخل ساختمان و تنظیم دما، کنترل رطوبت، توزیع هوا با سرعت و جهت مناسب و ... است که مهم‌ترین آنها عبارت اند از:

• هواساز
• فن کویل
• یونیت هیتر صنعتی

معایب و مزایای سیستم سرمایش و گرمایش از کف

مزایا

اگر می‌خواهید منزل مسکونی با دکوراسیون بسیار مدرن داشته باشید، گرمایش و سرمایش کف بهترین مورد است. هیچ‌گونه فضایی بابت وسایل انتقال انرژی (رادیاتور و فن کویل) اشغال نمی‌شود. این سیستم دوده نمی‌گیرد و نازیبایی هم ایجاد نمی‌کند.

با توجه به ارزش روز افزون منابع انرژی حرارتی و سوخت های فسیلی (نفت، گاز) سیستم گرمایش کفی در قیاس با مدل‌های دیگر حرارتی دارای مصرف سوخت بسیار کمتری است. به طوری که در چند سال اولیه سیکل کاری هزینه اولیه ناچیز خود را مستهلک می‌کند. همچنین حجم تاسیسات مکانیکی کاهش یافته، طول عمر و راندمان آن (به دلیل درجه حرارت کاری پایین‌تر) نیز افزایش می‌یابد.

در سیستم گرمایش کفی، به دلیل عدم حرکت ذرات معلق در هوا، بهداشتی‌ترین سیستم حرارتی روز دنیا بوده و برای کلیه افراد بخصوص افرادی که مبتلا به آلرژی، آسم و یا تنگی نفس هستند، تنفس بسیار بهداشتی تر و لذت‌بخش‌تر است.

در سیستم گرمایش از کف، گرمای بوجود آمده در کف ساختمان موجب از بین رفتن حیوانات موذی و همچنین باعث عدم رشد باکتری‌ها می‌شود و از نفوذ رطوبت به داخل ساختمان نیز جلوگیری می‌کند.

در سیستم گرمایش کفی، گرما در کلیه نقاط محیط بصورت یکنواخت توزیع می‌شود و این سیستم بی سروصداترین سیستم حرارتی نیز است.

مزایای سیستم گرمایش از کف

1. وجود نداشتن هیچ گونه تجهیزات گرمایشی در ساختمان
2. گرم شدن محیط با استفاده از همین سیستم در زمستان
3. جذب گرمای بدن افراد به روش تشعشعی
4. عدم نیاز به تجهیزات اضافی نظیر کانال و فن کویل وغیره
5. عمر مفید بالا بدلیل نداشتن هیچ گونه قطعه متحرک

معایب

معایب سیستم گرمایش از کف

سیستم سرمایش و گرمایش از نظر اقتصادی به صرفه‌تر است ولی این سیستم مشکلاتی نیز به دنبال دارد یکی از این مشکلات کلافکی بیش از حد از گرما در مکانی است که گرمایش از کف انجام شده است. این سیستم بیشتر در اماکن عمومی نظیر فرودگاه‌ها یا ابتدای راه پله‌ها یا زیر چمن ورزشگاه‌ها برای خشک نشدن چمن‌ها بسیار مفید است.

از معایب سیستم گرمایش از کف می‌توان به گرم بودن همیشگی سالن اشاره کرد و اینکه نمی‌توان مثل رادیاتور شیر فلکه را بست یا درجه را کم کرد و در لحظه اتفاق بیفتد بلکه زمانی باید طی شود تا آن گرما کاهش یابد.

معایب سیستم سرمایش از کف

عدم ایجاد هوای تازه برای اماکن پر ازدحام نظیر کلاس‌های آموزشی

نمونه‌هایی از اماکنی در دنیا که سرمایش از کف در آن انجام گرفته، فرودگاه جدید بانکوک در تایلند بزرگترین سازه جهان با سرمایش از کف است. در این فرودگاه سیستم سرمایش از کف با مساحت تقریبی بالای یک میلیون فوت مربع در سالن‌های اصلی و ساختمان‌های ترمینال نصب شده است. در این فرودگاه ترکیبی از سیستم تهویه جابجایی و سیستم سرمایش از کف مورد استفاده قرار گرفته است.

منبع: ماخ کو، tasisateiran