تیر ورق‌ها، اعضای خمشی هستند که برای ساخت آن‌ها از ترکیب مناسب ورق‌های فولادی استفاده می‌شود.

در مواردی که نیم رخ‌های نورد شده موجود قادر به تحمل بارهای وارده بر عضو خمشی نباشد، استفاده از تیرهای ساخته شده از ورق (‌تیر ورق‌ها) اجتناب ناپذیر خواهد بود.

ضمن رعایت اصول و و ظوابط طراحی این گونه تیر‌ها، با استفاده از ورق‌های فولادی می‌توان تیر‌هایی به عنوان اعضای خمشی طراحی و اجرا کرد که علاوه بر دارا بودن عملکرد مناسب و بهینه در مقابل بارهای وارده، از نظر اقتصادی نیز در مقایسه با تیر‌های دارای نیم‌رخ‌های نورد شده باصرفه‌تر باشند.

تیر ورق‌ها به عنوان اعضای اصلی در ساخت پل‌ها و روگذر‌ها با دهانه‌های نسبتا بزرگ، حمال‌های اصلی سازه‌های ساختمان‌های معمولی با دهانه‌های بزرگ و نیز قاب‌های سازه‌های صنعتی به صورت گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند.

از سال ۱۹۵۰ میلادی تا کنون با گسترش صنعت جوشکاری، استفاده از تیر ورق‌ها برای پوشش دهانه‌های بزرگتر از ۱۵ متر بیش از پیش مورد استقبال مهندسان و طراحان قرار گرفته است.

عمده‌ی تیرورق‌ها متشکل از دو ورق بال و یک ورق جان است که با طرز مناسبی  جهت تهیه یک مقطع به شکل I به یکدیگر جوش داده می‌شوند. استفاده از ورق‌های فولادی با تنش تسلیم متفاوت در مقطع و نیز طول دهانه تیر این امکان را برای طراح فراهم می‌کند که مقاطعی با ظرفیت خمشی بالا در محل‌هایی از تیر که لنگر خمشی بزرگی را تجربه می‌کنند، طرح کند.

تیر ورق‌ها را می‌توان به صورت دو سر ساده، سراسری بر روی چندین تکیه‌گاه ساده و نیز عضوی از یک قاب خمشی فولادی طراحی و اجرا کرد.

معمولا مقاطع تیر ورق‌ها در تیرهای سراسری و نیز قاب‌های صنعتی به صورت متغیر طراحی و اجرا می‌شوند تا باربری آن در مقابل لنگر‌های خمشی بهینه شود.

اصولا تیر ورق‌های I شکل برای تیر‌هایی با دهانه بین ۲۰ تا ۵۰ متر دارای عملکرد مناسب و اقتصادی است. برای پوشش دهانه‌های بزرگ در پل‌ها و روگذر‌ها، طراحان استفاده از سیستم‌های کابلی نظیر سیستم کابلی ایستا و سیستم کابلی معلق را ترجیح می‌دهند. استفاده از دال بتنی در تیر ورق‌ها به گونه‌ای که بتن دال بتواند همراه با تیر ورق عملکرد یکپارچه داشته باشد، برای پوشش دهانه‌های بزرگ بسیار رایج بوده و موجب بهبود و افزایش تحمل باربری تیر ورق می‌شود.

مقاطع تیر ورق‌ها می‌تواند به صورت قوطی، جعبه‌ای و نیز متشکل از بال بیش از یک جان طراحی و اجرا شوند.

چون تیر ورق‌ها معمولا متشکل از ورق‌های نازک فولادی است توجه به معیار پایداری و انواع کمانش‌هایی که ممکن است به صورت موضعی و کلی در آن رخ دهد حائز اهمیت بسیار است. به عبارت دیگر، تفاو عمده در طراحی یک تیر ساخته شده از ورق با تیری که مقطع آن از نیمرخ‌های نورد شده است حساسیت اعضای تیر ورق در مقابل انواع پدیده‌های ناپایداری است که می‌تواند در بال و جان تیر ورق در طول بهره‌برداری اتفاق بیافتد.

اصولا طراحی تیر ورق و تعیین ابعاد مقطع تیر ورق بر اساس تنش‌های خمشی انجام می‌گیرد و پس از آن بایستی با تمهیدات مناسب نسبت به جلوگیری و کنترل پدیده‌های گوناگون ناپایداری اقدام کرد.

+ منبع: طراحی سازه های فولادی (جلد دوم)، نویسندگان: مجتبی ازهری، سید رسول میر قادری