پس از کشف قطب نما، اولین نقشه دریایی در قرن چهاردهم میلادی و توسط ایتالیایی‌ها تهیه شد. این نقشه با توجه به اطلاعات زمان خود؛ ارتباط بین سواحل جزایر و نقاط کم عمق و خطرناک موجود در بستر دریا را که برای کشتیرانی و دریانوردی خطرناک بود را نمایش می‌داد. در سال ۱۷۲۰ جمع آوری و چاپ اطلاعات مربوط به حوزه دریا و دریانوردی توسط مقامات دولتی کشور فرانسه صورت گرفت و درنهایت به تهیه نقشه‌های دریایی تحت عنوان چارت منجر گردید.

هیدروگرافی (آبنگاری)، شاخه‌ای از علوم کاربردی است که درباره اندازه‌گیری و توصیف عوارض فیزیکی دریاها و منابع آبی دیگر و مناطق ساحلی مجاور آن‌ها و پدیده‌های مرتبط با دریا نظیر جزر و مد، جریان‌های آبی، حفاظت از محیط زیست و… بحث می‌کند.

مهمترین و کاربردی‌ترین دستاورد عملیات هیدروگرافی در جهت حفظ ایمنی تردد شناورها در مناطق دریایی، تهیه نقشه‌های دریایی، اکتشاف معادن و منابع موجود در زیر آب، زمین شناسی بستر دریاها و مطالعه جنس رسوبات است.

سازمانی که اطلاعات هیدروگرافی را در اختیار دارد با نام International Hydrography Organization) IHO) سازمان بین‌المللی آبنگاری نامیده می‌شود. در ایران بزرگ‌ترین مرجع برای تهیه نقشه‌های آبنگاری و نظارت بر داده‌های آن سازمان نقشه‌برداری است.

کاربردهای هیدروگرافی

• ناوبری تجاری و نظامی
• ماهیگیری
• مدیریت سواحل و بندرها
• کنترل عملیات لایروبی  (dredging)
• صنعت نفت و گاز
• نصب سکوها
• نصب لوله‌های گاز و نفت در بستر و زیر بستر دریا
• اکتشاف و استخراج
• نصب لوله آب
• ناوبری

وظایف و اهداف هیدروگرافی

• ایجاد نقاط کنترل ساحلی از شبکه ژئودتیک
• تعیین موقعیت
• تعیین عمق
• مشاهدات نوسانات آب
• عمل جاروب نمودن و تعیین و آشکار نمودن عارضه های خطرناک زیرآبی
• بررسی جریان های آبی و جزر و مد
• نمونه‌برداری از بستر دریا
• بررسی توپوگرافی و ژئومورفولوژی کف

مراحل انجام پروژه هیدروگرافی

1.  ایجاد و گسترش شبکه نقاط اصلی
2. چگونگی تعیین سطوح مبنای ارتفاعی (Chart Datum)
3. برداشت توپوگرافی منطقه
4. محاسبات و تعیین مختصات نقاط و تهیه نقشه یا چارت از محل مربوطه
5. تصحیحات مربوط به عمق
6. خط موقعیت (Line of Position)
7. طراحی خطوط ساندینگ
8. اجرای عملیات

مشکلات هیدروگرافی

• تعیین موقعیت در دریا با دقت بسیار پایین انجام می‌شود، زیرا بر روی نقطه موردنظر (کشتی یا شناور ) تعادل کافی وجود ندارد.
• حوادث، مشکلات و عوارض در دریا به مراتب بیشتر از روی سطح زمین است.
• وسایل نقشه‌برداری دریایی بسیار گران قیمت‌تر از دستگاه‌های نقشه‌برداری زمینی است.
• برای عملیات هیدروگرافی با محدودیت زمانی مواجهه می‌شویم ( امکان نقشه‌برداری دریایی در شب وجود ندارد).

+ منبع