انتقاد ایزدی از نظام آموزشی ناکارآمد دانشکده‌های شهرسازی/ لزوم بازآفرینی شهری در چارچوب اندیشه ایران‌شهری

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، محمدسعید ایزدی در نخستین همایش ملی آموزش شهرسازی در ایران که صبح امروز (چهارشنبه ۲۵ آذر) در قطب علمی شهرسازی و توسعه شهری پایدار پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران برگزار شد، با انتقاد از ضعف آموزش شهرسازی در دانشکده‌های شهرسازی ایران در زمینه تربیت نیروهای آشنا به حل مشکلات بافت‌های نابه‌سامان شهری گفت: به توسعه آموزش شهرسازی در نظام آموزشی کشور توجه بسیار کمی شده و این توجه روبه‌روز کمرنگ‌تر می‌شود. در حال حاضر ضرورت توجه نظام آموزش شهرسازی به مقوله کیفیت زندگی با توجه به نابسامانی‌ها و ناکارآمدی‌های فضائی، کارکردی، اقتصادی و اجتماعی شهرها و لزوم بازآفرینی شهری در چارچوب اندیشه ایران‌شهری به شدت احساس می‌شود.

ایزدی فقر شهری، بحران هویت، عدم تاب‌آوری شهرها، مسائل زیست محیطی، ناکارآمدی نظام جابجایی، کیفیت نازل قلمروی عمومی شهرها را از جمله مسائل و چالش‌های کنونی شهرها دانست و گفت: طرح توسعه ایران‌شهر به عنوان یک چارچوب مفهومی زمینه‌ساز بازخوانی مفاهیم و ریشه‌های اصیل، همزمان بازبینی شاخص‌های کیفی شهر خوب به منظور تدوین سیاست‌های دربرگیرنده هر دو عرصه در ارتقای کیفی زندگی شهرهاست.

وی افزود: بازآفرینی شهری دستور کار شهری جدید در مواجهه با مسائل و مشکلات شهرها و توجه به ارتقای کیفیت زندگی در نتیجه توجه توامان به ساختار‌های اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی است.

مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری ایران با تأکید بر لزوم تقویت دانش و نحوه آموزش شهرسازی در دانشگاه‌های کشور ادامه داد: شهرهای ما به قدری دچار مشکلات و نابه‌سامانی در توسعه و اداره شهری هستند و به نظر من باید همانگونه که وزیر راه و شهرسازی همواره بر لزوم اعلام وضع فوق‌العاده در حوزه اقتصاد کلان کشور اصرار دارد، باید در حوزه مدیریت شهری و وجود بافت‌های آسیب‌پذیر در شهرها هم وضع فوق‌العاده و بحرانی اعلام شود. همچنین دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی و پژوهشی باید در آسیب‌شناسی و تحلیل سیاست‌های توسعه شهری، تدوین ادبیات جهانی و ترویج نظریات و دیدگاه‌های نوین در مواجهه با چالش‌های امروزین شهرها نقش‌آفرینی داشته باشند.

معاون وزیر راه و شهرسازی در ادامه با ذکر مثالی درباره بافت شهری گرگان اظهار کرد: در این شهر بافت‌های فرسوده، ناکارآمد، تاریخی، میانی، سکونتگاه‌های غیر رسمی، زندان‌ها و پادگان‌های تخلیه و رها شده و ... مجموعا نیمی از بافت شهری را به خود اختصاص می‌دهند. حتی بافت‌های همجوار بافت‌های ناکارآمد نیز به تدریج در اثر پذیرش نابه‌سامانی‌های بافت‌های ناکارآمد در حال از دست دادن کارکرد اصلی خود هستند. آیا دیگر جایی برای زندگی مردم عادی این شهر و سکونت در بافت‌های دارای خدمات شهری باقی می‌ماند؟

وی با یادآوری زندگی یک‌سوم جمعیت کلانشهر مشهد در سکونتگاه‌های غیر رسمی و همچنین وجود ۱۴ هزار هکتار بافت ناپایدار در تهران افزود: به دلایل گوناگون از جمله شهرنشینی پرسرعت از دهه ۵۰ به بعد، مدیریت ناکارآمد شهری، عدم توجه به مقوله‌های فرهنگی اجتماعی در کنار توسعه کالبدی و ... با مشکلات و نابه‌سامانی‌های گوناگونی در شهرها روبه‌رو هستیم که راه‌حل این مشکلات را باید در سه حوزه «دانشگاه» با ارتقای علمی استادان و دانشجویان شهرسازی، «حرفه» با استفاده از کارشناسان بادانش شهرسازی در سطوح کارشناسی نهادهای مرتبط با مدیریت شهری و «مدیریت» با بهره‌گیری مدیران شهرها از نخبگان دو حوزه پیشین که همه این سه حوزه به نوعی به ارتقای آموزش شهرسازی در ایران برمی‌گردد، جست‌وجو کرد.

استاد شهرسازی دانشکده معماری و شهرسازی پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران با اشاره به وقوع برخی رویدادهای بحرانی در کلانشهرها از قبیل وارونگی هوای تهران، ترافیک غیر قابل حل این کلانشهر یا از بین رفتن پایداری شهری با هر پدیده بسیار کم‌اهمیت مانند بارشی ضعیف در پایتخت که مشکلات عدیده‌ای ایجاد می‌کند، خاطرنشان کرد: همه این مشکلات از پیامدهای بی‌توجهی به ارتقای سه حوزه «دانشگاه و نظام آموزش شهرسازی»، «حرفه» و «مدیریت شهری» است.

وی با انتقاد از ساخت‌وسازهای بی‌رویه در مسیرهای رودخانه یا مسیل‌ها در بسیاری از شهرهای کشور که عمده این ساخت و سازها به مسکن مهر مربوط می‌شود، اظهار کرد: طوفان شنی که سال گذشته در تهران به خصوص مناطق جنوبی آن وزیدن گرفت و خساراتی به شهر زد، در شهرستان بهارستان از شهرستان‌های تابعه استان تهران لطمات جبران‌ناپذیری به بار آورد؛ آن وقت ما نگران زلزله ۶ یا ۷ ریشتری در تهران هستیم در حالی که با چنین مشکلات ابتدایی دست و پنجه نرم می‌کنیم.

معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه امروزه به راحتی در تهران بناهای ثبت شده در لیست میراث فرهنگی را از لیست خارج کرده و مجوز تخریب و ساخت و ساز در جای آن را صادر می‌کنند، گفت: هیچ عرق و تعصبی به معماری سنتی‌مان نداریم، آنوقت از معماری ایرانی اسلامی دم می‌زنیم. آیا نظام آموزش شهرسازی نباید خود را به دانش نوین و روی آوردن به تربیت دانشجویان فعال در عرصه مدیریت شهری برای حل این مسائل مجهز کند؟

ایزدی با اشاره به وجود تنها دو واحد درس «بافت‌های فرسوده و تاریخی» در دوره کارشناسی شهرسازی و انتقاد از حذف درس بهسازی و نوسازی شهری از سرفصل‌های درس رشته شهرسازی تأکید کرد: در دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترا این درس حذف یا اختیاری شده است؛ چرا با وجود این همه مشکلات در نظام شهرسازی کشورمان نگاه نظام آموزشی به حوزه بهسازی شهری و نوسازی بافت‌های فرسوده «اختیاری» است؟

وی برخی مباحث آموزش بهسازی شهری در دانشگاه‌های معتبر و نظام‌های مدیریت شهری شهرهای توسعه‌یافته را ذکر و اظهار کرد: در حال حاضر نگاه مدیریت شهری در این شهرها به مقوله بهسازی شهری، توأمان کردن نگاه کالبدی با فرهنگی و اجتماعی است. همچنین نظام برنامه‌‌ریزی در این حوزه به صورت هماهنگ از بالاترین سطوح برنامه‌ریزی شهری تا پایین‌ترین سطوح آن و بالعکس انجام می‌شود در حالی که در کشور ما ۳۰ سال است که همواره نگاه میران شهری از بالا به پایین است البته در دوره جدید مدیریت وزارت راه و شهرسازی تلاش می‌شود تا این نظام برنامه‌ریزی به صورت نگاه از بالا به پایین و همزمان از پایین به بالا بوده و برای تهیه برنامه‌های جامع شهری، «محله‌محور» برنامه‌ریزی شود.

منبع:+