گفتگو با دکتر داود مستوفی نژاد، استاد دانشکده مهندسی عمران دانشگاه صنعتی اصفهان

دکترداود مستوفی نژاد عضو هیئت علمی دانشکدة مهندسی عمران دانشگاه صنعتی اصفهان است که با برخورداری از شاخص­ های 27 گانة آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و اجرایی در بیست و دومین آیین نکو داشت اعضای هیئت علمی نمونة دانشگاه­های کشور در سال 1391، به عنوان یکی از 16 استاد برترکشور، مورد تجلیل رئیس جمهور قرار گرفت.

وی به جز سمت استادی، مسئولیت­ هایی چون ریاست دانشکدة مهندسی عمران، معاون دانشجویی دانشگاه، سرپرستی تحصیلات تکمیلی دانشکدة مهندسی عمران، مسؤلیت هستة تحقیقاتی بتن، دبیر هیئت امنای کنگره‌های مهندسی عمران، دبیر ششمین کنگرة بین‌المللی مهندسی عمران، دبیر قطب علمی علوم و فناوری زیر دریا و دبیرعلمی نهمین کنگرة بین المللی مهندسی عمران را در کارنامه خود دارد.

در  گفتگویی با دکتر داود مستوفی نژاد،  با این استاد نمونه بیشتر آشنا می شویم:

• با سلام و عرض تبریک صمیمانه به مناسبت این انتخاب شایسته، لطفاً مختصری از سوابق خانوادگی و تحصیلات قبل از دانشگاه خود را ارائه فرمائید.

با سلام و عرض تشکر از شما. بنده متولد سال 1339 شهر تهران، اما اصالتاً اصفهانی هستم.

دوران تحصیل قبل از دانشگاه را در اصفهان سپری کردم. مقطع متوسطه را در دبیرستان سعدی که آن زمان به عنوان دبیرستان جامع استان و محل تحصیل نخبگان علمی به شمار می رفت گذراندم و در نهایت در سال 1357 موفق به اخذ دیپلم ریاضی- فیزیک از این دبیرستان شدم.

• از دوران دبیرستان چه خاطرة به یاد ماندنی برای شما به یادگار مانده است؟

تحصیل در دبیرستانی که اغلب دانش آموزان آن از نخبگان استان اصفهان بودند و اکنون نیز مسئولیت­ های مهمی در بخش ­های گوناگون کشور دارند، قطعاً بسیار خاطره انگیز است. در سال فارغ التحصیلی بنده تقریباً همة دانش آموزان پشت کنکوری این دبیرستان در دانشگاه قبول شدند. از جمله این دانش آموزان، شاگرد اول کلاس ما شهید "عبدالحمید هادیزاده" بود که رتبة 3 کنکور سراسری را به دست آورد و در رشتة الکترونیک دانشگاه صنعتی اصفهان حضور یافت. او که از همکلاسی­ های بسیار خوب و از دانشجویان بسیار نخبه و توانمند این دانشگاه بود، در عملیات آزاد سازی خرمشهر به شهادت رسید.

به جز این شهید سرافراز، دیگر دوستانی از آن زمان هستند که خاطرات به یاد ماندنی را برای من تداعی می کنند.

• دوران دانشگاه چطورگذشت؟ مقاطع مختلف تحصیلی را چگونه و درکجاها گذراندید؟

من در همان سال 1357 در رشتة مهندسی راه و ساختمان دانشگاه تهران (کارشناسی ارشد پیوسته) پذیرفته شدم و پس از انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه­ها، به دانشگاه صنعتی اصفهان انتقالی گرفتم و در نهایت سال 1364 مقطع کارشناسی را در این دانشگاه به پایان رساندم.

پس از آن موفق به ادامة تحصیل و اخذ مدرک کارشناسی ارشد گرایش سازه، در سال 1366 از همین دانشگاه شدم؛ که به دلیل کسب رتبة نخست آن دوره، به پیشنهاد دانشگاه و در همان سال با مرتبة مربی به عضویت هیئت علمی دانشکدة مهندسی عمران دانشگاه صنعتی اصفهان در آمدم.

در سال 1372 جهت ادامه تحصیل به کانادا عزیمت کردم ودر نهایت در سال 1376 موفق به اخذ مدرک دکتری در رشتة مهندسی عمران ­- گرایش سازه های بتنی از دانشگاه کارلتون کانادا شدم. 

• کتاب­ها و تألیفات جنابعالی از جمله سوابق درخشان شما و از جمله منابع درسی مهندسی عمران در سطح کشور به شمار می رود. لطفاً به این تألیفات و افتخارات کسب شده در این حوزه نیز اشاره­ای فرمائید.

تا کنون 6 کتاب­ از اینجانب منتشر شده که به لطف الهی تقریباً همگی به چاپ­های متعدد http://news.iut.ac.ir/sites/default/...رسیده است.

کتاب "تکنولوژی وطرح اختلاط بتن" نخستین کتاب تألیفی بنده است که تا کنون قریب به 30 مرتبه چاپ شده وهم اینک به عنوان متن درسی در رشتة مهندسی عمران اغلب دانشگاه­های کشور مورد استفاده قرار می­گیرد.

همچنین کتاب­های "سازه­ های بتن آرمه - جلد اول و جلد دوم" از دیگر تألیفات بنده (شامل دو جلد) است که جلد اول آن تا کنون 25 بار و جلد دوم آن تا کنون 16 بار به چاپ رسیده و به عنوان متن درسی در بسیاری از دانشگاه­ها قرار گرفته است. هر 2 جلد این کتاب در سال 1386 به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی برگزیده شد.

کتاب "بارگذاری و سیستم­ های باربر" نیز پس از 10 بار انتشار، با تألیف و تدوین مجدد بر مبنای آیین­نامه­ها و روش­های جدید مهندسی سازه، با عنوان جدید "بارگذاری سازه­ها" منتشر شد که این کتاب نیز ضمن کسب عنوان کتاب برگزیدة استان در سال 1389، طی دو سال گذشته شش بار تجدید چاپ شده است.

همچنین کتاب " مصالح ساختمانی" از انتشارات دانشگاه تهران قابل ذکر است، که بنده در تألیف آن با تعدادی از اساتید بتن و مصالح کشور همکاری داشتم.

• سوابق جنابعالی در حوزة تألیف مقالات علمی پژوهشی و هدایت پایان نامه­ها و رساله­ های تحصیلات تکمیلی چگونه بوده است؟

مجموع مقالات بنده تا کنون در حدود 140 عنوان است که شامل حدود 45 مقالة علمی- پژوهشی و یا ISI (ارائه شده در مجلات داخلی و یا ژورنال­های خارج از کشور)، و حدود 95 مقالة ارائه شده در کنگره­های داخلی وخارجی می­باشد. همچنین تا کنون بیش از 40 پایان نامه کارشناسی ارشد و رسالة دکتری با سرپرستی اینجانب به عنوان استاد راهنما به انجام رسیده است.

• وضعیت فعلی مهندسی عمران کشور و پیشرفت های صورت گرفته در این رشته طی سال­های اخیر را چطور ارزیابی می­کنید؟

پاسخگویی به این سؤال نیازمند توجه وتأمل در دو حوزة مبانی تئوریک و تکنولوژی اجرا می­باشد.

در بخش مبانی تئوریک، از نظر بنده پیشرفت­های مهندسی عمران در ایران در مقایسه با سایرکشورها بیانگر این واقعیّت است که ما هم اکنون حداقل در سطحی برابر با کشورهای پیشرفتة جهان قرار گرفته‌­ایم.

از دلایل عمده این ادعا کیفیت بسیار بالای مقالات محققان مهندسی عمران کشور در مقایسه با مقالات پژوهشگران خارجی است؛ به نحوی که به نظر بنده هم اینک در رشتة مهندسی عمران ما در مرزهای این دانش قرارداریم که این توانایی­ها در فعالیت­های تئوریک محققان و اعضای هیئت علمی دانشگاه­های سراسر کشور و از جمله دانشگاه صنعتی اصفهان به خوبی قابل مشاهده است.

در بخش تکنولوژی اجرا، این حوزه وابسته به علوم مختلف است و صرفاً معطوف به رشتة مهندسی عمران نیست.

مهندسی مکانیک، کنترل، رباتیک و... ، و نیز برخورداری از ماشین آلات پیشرفته در مهندسی عمران، بخش­های مهمی از تکنولوژی اجرا هستند که بر خلاف توانایی مطلوب مهندسین ایرانی در تئوری­ها و مبانی لازم جهت اجرای پروژه­های عظیم عمرانی، بخش قابل توجهی از این فرآیندها وابسته به این تجهیزات است.

طبیعتاً برخورداری از این تجهیزات منجر به کسب تکنیک­ها و دانش­های برجستة نوین و اجرای طرح­های عظیم عمرانی خواهد شد؛ که در این حوزه نیاز به فعالیت بیشتر و تلاش در جهت بومی سازی تجهزات وماشین آلات، بیش از گذشته احساس می شود.

در مجموع به جرأت می­توان گفت امروز قدرت متخصصان مهندسی عمران کشور در حوزه­های مختلف فنی و اجرایی در مقایسه با سال­های گذشته رشد فوق العاده­ای داشته است که دستاوردهای حاصل از این پیشرفت­ها در حوزه­های اجرایی و در سرتاسرکشور قابل مشاهده است.

• دانشکده مهندسی عمران دانشگاه صنعتی اصفهان و محققان و اعضای هیئت علمی این دانشکده در کسب این موفقیت­ها چه نقشی داشته­اند و جایگاه این دانشکده در بخش مهندسی عمران کشور را چگونه می­بینید؟

http://news.iut.ac.ir/sites/default/...حضور اعضای هیئت علمی دانشکدة مهندسی عمران دانشگاه صنعتی اصفهان در طراحی و اجرای بسیاری از پروژه­های کلان ملی و استانی به وضوح قابل مشاهده است.

به عنوان نمونه طراحی و اجرای بخش قابل توجهی از پروژه­های عظیم عمرانی که در حال حاضر در سطح استان در حال ساخت است، همواره با بهره گیری از مشاوره­ها و نظرات کارشناسی متخصصان مهندسی عمران دانشگاه صنعتی اصفهان استمرار یافته که از جمله این پروژه­ها می­توان به پروژة متروی اصفهان، پروژة بزرگ قطاراصفهان- تهران، پل امام خمینی، میدان امام علی(ع) و... اشاره کرد.

همچنین در بخش خصوصی نیز حوزه های مهمی چون مراکز تولید بتن، شرکت های پیمانکاری و ... همواره از مشاورة اعضای هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان بهره جسته­اند؛ به طوری که در بخش­های طراحی، اجرا، کیفیت بتن، طرح هندسی مسیر و...، در تعداد قابل توجهی از پروژه­های کلان ملی در استان­های مختلف کشور، همکاران دانشکده حضور داشته­اند؛ که این حضور از طرفی سبب ارتقای سطح آموزشی و پژوهشی دانشکدة مهندسی عمران دانشگاه صنعتی اصفهان و قرارگرفتن آن در زمرة برجسته­ترین دانشکده­های مهندسی عمران کشور نیز شده است.

• فعالیت های تحقیقاتی جنابعالی هم اکنون در چه بخشی از گسترة عظیم مهندسی عمران تمرکز یافته و در این زمینه بهترین و شیرین­ترین دستاورد و یا خاطره شما چه بوده است؟

کامپوزیت­های FRP که حدوداً ربع قرن از بهره برداری آن­ها در صنعت عمران می­گذرد، ضمن برخورداری از اشکال کاربردی گوناگون، به دلیل مقاومت کششی فوق العاده، خوردگی ناچیز و وزن بسیارکم، کاربرد ویژه­ای در صنعت مهندسی عمران و مقاوم سازی سازه­ها پیدا نموده­اند.

تمرکز فعالیت­های پژوهشی سال­های اخیر بنده بر کاربرد این نوع کامپوزیت­ها در تقویت و مقاوم سازی سازه­های مختلف بتنی بوده است؛ که با توجه به مشکل عمدة کشور در عدم استاندارد بودن سازه­های با عمر بیش از 10 سال و عدم مقاومت آن­ها در مقابل زلزله با نگرش آیین نامه­های جدید، انجام تحقیقات در این بخش زمینه ساز برطرف شدن بسیاری از این مشکلات خواهد بود.

تحقیقات اینجانب در این بخش به منظور برطرف نمودن برخی از مشکلات حین اجرای این مقاوم سازی­ها به ویژه در زمان قرارگیری تحت بارهای حداکثر بوده که تاکنون دستاوردهای عملیاتی خوبی را نیز به همراه داشته است.

همچنین در این بخش با ابداع روش­های جدیدی جهت جلوگیری از جدا شدگی ورق FRP از سطح تیر بتنی ونیز روش­هایی به منظور اتصال ورق های FRP به تیر بتنی، سه مورد اختراع نیز به ثبت رسیده است. 

در بخش تکنولوژی بتن نیز تا کنون تحقیقات متعددی توسط بنده و با همکاری دانشجویان تحصیلات تکمیلی صورت گرفته که با آموزشی که به صورت عملی برای دانشجویان در نحوة تولید و اجرای بتن متناسب با شرایط محیطی حاصل می­شود، خروجی این تحقیقات مکرراً در پروژه­های اجرایی عملیاتی شده است.

به بیان دیگر این فعالیت ها سبب ارتقای قابل توجه دانشجویان تحصیلات تکمیلی بنده ودر نهایت حضور آن­ها در عرصه­های مختلف مهندسی عمران شده که برای این جانب رضایت بخش بوده است.

• احساس جنابعالی از کسب عنوان استاد نمونة کشور چیست و به نظرشما یک استاد نمونه از چه شاخص­ها و ویژگی­هایی برخوردار است؟

طبیعتاً احراز این عنوان برای هر عضو هیئت علمی یک آرزو و ایده آل است و بنده نیز از این موضوع خوشحال هستم و امیدوارم که در کنار کسب این عنوان، با توفیق الهی درجهت مرتفع نمودن نقص­ها وکاستی­های خود موفق باشم.

به نظر من اولین مشخصة یک استاد نمونه برخورداری از اخلاق، رفتار وگفتار شایسه و توجه به نحوة تعامل با سایرین به ویژه دانشجویان است. این موضوع به اندازه­ای مورد اهمیّت است که می­توان گفت حتی در صورت برخورداری یک استاد از جایگاه و توانمندی علمی مناسب، در صورت نداشتن این ویژگی­ها توسط ایشان، انتقال مفاهیم و نیز ایجاد فضای مناسب جهت رشد علمی و عملی تحت الشعاع قرار خواهد گرفت.

استاد الگو وآیینة دانشجو است و بنده به عنوان یک عضو هیئت علمی از خود انتظار دارم که ضمن برخورداری از سعة صدر، رفتاری شایسته و در خور شأن یک عضو هیأت علمی داشته باشم؛ به نحوی که دانشجو با هر ایده و تفکر بتواند به استاد خود اعتماد نموده و درخواست­ها و سؤالات علمی (و حتی شخصی) خود را به راحتی و با اطمینان خاطر مطرح نماید.

دیگر مشخصة یک استاد نمونه توجه مستمر به اهداف اصلی و واقعی دانشگاه، یعنی آموزش و پژوهش است. هر استاد وظیفه دارد تا با قرارگرفتن در این راستا، ضمن به روز رسانی آگاهی­های علمی و تخصصی خود، نسبت به آموزش آخرین تحقیقات علمی درحوزة تخصصی خود به دانشجویان اقدام نموده و با آگاهی از فنون وروش­های جدید، نسبت به ارتقای جایگاه دانش و پژوهش دانشجویان گام بردارد.

لازم است که استاد خود نیز در حوزة پژوهش و تحقیق فعال باشد؛ اصولا ارائة مطالب نو و دستاوردهای جدید مستلزم این امر و انجام مطالعات و فعالیت های تحقیقاتی بی وقفه توسط استاد است.

برخورداری از روحیة خود باوری واعتماد به نفس و انتقال این روحیه به دانشجویان از دیگر وظایف بسیار مهم استاد است. ترویج این روحیه در میان دانشجویان سبب ارتقای آنان و دستیابی به دستاوردهای نوین علمی خواهد شد.

باور بنده این است که استاد باید همیشه توجه داشته باشد که حصول تمامی موفقیت­ها وپیشرفت­ها در تمامی این موارد در گرو توفیق الهی است؛ و اعتقاد به این امر زمینه ساز موفقیت­های بیشتر خواهد شد. 

• وجود برخی مشکلات، گاه تصوراتی را در اذهان برخی دانشجویان به وجود می­آورد. پاسخ جناب عالی به دانشجویی که با شما پیرامون خروج از کشور مشاوره می­ کند چیست؟

بنده معمولاً موافق پیشرفت و ارتقای علمی دانشجویان با حضور در سایر دانشگاه­های معتبر و از جمله دانشگاه­های خارج از کشور هستم. چرا که این حضور ضمن ایجاد یک تنوّع علمی، زمینة بهره مندی دانشجویان از نظرات متفاوت تخصصی و فرا گیری دانش­های نوین و پیشرفته را فراهم خواهد کرد. اما در موضوع مهاجرت و عزیمت ازکشور برای تغییر محل زندگی، بنده همواره معتقدم که زندگی در هر نقطه از جهان در بر دارندة تعدادی نکات مثبت و تعدادی نکات منفی مختص به آن نقطه است. زندگی و حضور در هرکشوری معایب و محاسن خود را به همراه خواهد داشت و با در نظر گرفتن امتیازات ویژة کشورمان ایران، هرگز حضور در هیچ نقطه­‌ای از دنیا لذت زندگی در وطن را نخواهد داشت.

برای بنده نیز در گذشته امکان زندگی و کار در خارج از کشور فراهم شده است که به دلیل این اعتقاد و علاقة بسیار به ایران و مردم این کشور به عنوان عواملی که قابلیت جایگزینی با هیچ یک از امتیازات، امکانات و ظواهر زندگی را ندارند، از این حضور صرف نظر نمودم.

• توصیة شما به دانشجویان و البته دانشجویان مهندسی عمران چیست؟

نکتة مهم قابل توصیه به تمامی دانشجویان آن است که هیچ ایده و کاری غیر ممکن و غیر عملیاتی نیست و با تفکر مهندسی و تلاش وکوشش روز افزون و مضاعف، هر ایده و تفکری جنبة عملیاتی و اجرایی پیدا خواهد نمود.

به دانشجویان مهندسی عمران نیز نخست به دلیل انتخاب این رشته تبریک می­گویم؛ و سپس عرض می­کنم که دانشجویان و مهندسین عمران می­بایست با بهره گیری از آموخته­های تئوریک و استفاده از قدرت تفکرخود، بیش از دیگران از فکرشان برای حل مشکلات اجرایی استفاده نمایند.

• برای آینده چه برنامه­ هایی را در نظر دارید و استراتژی آتی شما در حوزة فعالیت­های آموزشی و پژوهشی چیست؟

بنده فعالیت­های پژوهشی خود را در راستای تحقیقات در مورد مقاوم سازی سازه­ها به کمک کامپوزیت­های FRP و نیز در زمینة تکنولوژی بتن قرار داده­ام و امیدوارم که بتوانم در بخش سازه ­های بتن آرمه و مقاوم سازی آن­ها که یکی از نیازهای بزرگ کنونی دنیا و کشور است، به همراه دانشجویان تحصیلات تکمیلی، تحقیقات کاربردی و عملیاتی، و نوآوری­ ها و خدمات قابل توجهی به مردم عزیز ایران و سایر جهانیان ارائه بنماییم.

• ضمن سپاس فراوان به جهت حضور جنابعالی در این مصاحبه، منتظر شنیدن صحبت پایانی شما هستیم!

من هم از شما به جهت انجام این گفتگو تشکر می­کنم و امیدوارم خداوند متعال به همة ما توفیق بندگی واقعی عنایت فرماید؛ و بدانیم که تمامی فعالیت­ها و عناوین هر چه باشد، وقتی مطلوب است که در جهت بندگی خداوند و برخورداری از ویژگی­های انسان کامل قرار گیرد؛ که در غیر این صورت همگی انتزاعی و ظاهری خواهند بود.

منبع: پایگاه خبری دانشگاه صنعتی اصفهان

27 آبان 1391