آشنایی با دستور العمل‌ نشریه ۷۱۴ طراحی و اجرای نمای ساختمان‌ ها

نشریه شماره ۷۱۴ در مورد دستورالعمل طراحي سازه‌اي و الزامات و ضوابط عملكردي و اجرايي نماي خارجي ساختمان‌ها است.

نماهاي ساختمانی در شکل‌دهی شهر نقش بسزایی دارند. هر نوع نمایی با هر نوع مصالح ساختمانی و با هر هزینه‌اي که ساخته شود، علاوه بر زیبایی ظاهري و آرامش بصري، باید بتواند آسایش و ایمنی ساکنین و شهروندان را فراهم آورد. بدین منظور باید قطعات، اجزاء و اتصالات نما توانایی تحمل بارها و جابجایی‌هاي نسبی وارد بر آن را تحت اثر عوامل مختلف داشته و پایداري خود را حفظ نمایند. لذا توجه به نوع و شیوه اجراي نما از اهمیت زیادي برخوردار است.

در نشریه شماره ۷۱۴ ضوابط طراحی و اجراي نماهاي مختلف تحت اثر بارهاي وارد بر آن نظیر بارهاي لرزه‌اي، باد، ضربه و نیز عوامل محیطی که روي دوام و پایداري نما تأثیرگذار است بیان‌شده و راهکارهاي مناسب براي مهار آن‌ها ارائه‌شده است. امید است این دستورالعمل بتواند نقش مؤثری در بهبود طراحی و اجراي نما در صنعت ساخت‌وساز در کشور داشته باشد.

اهداف نشریه شماره ۷۱۴

هدف نشریه شماره ۷۱۴ طراحی و ارائه ضوابط اجرایی نماها تحت اثر بارهاي لرزه‌اي، باد، ضربه و سایر عوامل محیطی و ارائه راهکارهاي مناسب براي مهار آن‌ها است. ساختمان موردبحث این نشریه نماهاي ساختمانی بوده و الزامات تهیه‌شده بر اساس آن ارائه‌شده است.

محدوده کاربرد نشریه شماره ۷۱۴

محدوده کاربرد نشریه شماره ۷۱۴ نماهاي ساختمانی است. این ضوابط در صورتی باعث پایداري نما می‌شود که سازه ساختمان و دیوار‌هاي پشتیبان نما در صورت وجود، ضوابط سازه‌اي استاندارد ۲۸۰۰ با توجه به اهمیت ساختمان را تأمین کنند. در غیر این صورت، آسیب‌هاي وارده به قاب سازه‌اي و دیوار‌هاي نگه‌دارنده نما باعث آسیب دیدن و خرابی نما می‌شود. همچنین تغییر مکان‌ها و جابجایی‌هاي نسبی سازه نیز باید در محدوده تأمین ضوابط سازه‌اي استاندارد ۲۸۰۰ باشد. در غیر این صورت رعایت ضوابط این دستورالعمل به‌تنهایی از وقوع آسیب به‌نما جلوگیري نمی‌کند

ملاحظات کلی نشریه شماره ۷۱۴

با توجه به ضوابط ارائه‌شده در این دستورالعمل، لازم است اجزاي نما بسته به نیاز، در مقابل بارهاي وارده ناشی از فشار و مکش باد و نیروها و جابجایی‌هاي زلزله و بارهاي ناشی از ضربه مهار شوند. در طراحی نماي ساختمان‌ها در برابر بارهاي وارده سه عامل به شرح زیر باید موردبررسی و کنترل قرار گیرد.

• تصال نماي ساختمان‌ها به تکیه‌گاه باید قادر به تحمل نیروهاي وارده به‌نما ناشی از بار باد، زلزله و اثرات ضربه باشد.
• تکیه‌گاه نما و اتصال آن به سازه باید توانایی انتقال بار به سازه را داشته باشد.
• نماي ساختمان‌ها باید قادر به تحمل جابه‌جایی نسبی و تغییر‌های تعریف‌شده در این دستورالعمل باشد.

الزامات کلی سازه‌ای

استفاده از نماي صلب سنگین مانند نماي چسبانده شده سنگی یا آجري، فقط در سازه‌هایی با سیستم باربر جانبی صلب نظیر دیوار برشی یا مهاربند مجاز است و استفاده از آن‌ها در نماي سازه‌هاي با سیستم انعطاف‌پذیر مانند قاب خمشی توصیه نمی‌شود و در صورت استفاده باید کفایت آن با محاسبات دقیق اثبات شود. چنانچه تغییر شکل جانبی نما معیارهاي پذیرش را برآورده نسازد، باید تغییر مکان جانبی نسبی طبقات سازه را محدود کرد یا با ارائه جزئیات ویژه، اتصال سیستم نما به سازه را جدا نمود. در نماهاي مهارشده، قطعات نما توسط اتصالات مکانیکی به سازه متصل شده‌اند. قطعات و اتصالات مزبور باید طوري طراحی شوند که قادر به تحمل تغییر شکل‌هاي ناشی از زلزله باشند. در غیر این صورت خطر سقوط قطعات نما وجود خواهد داشت.

پنجره‌هاي بزرگ به‌خصوص پنجره‌هاي نماي مشرف‌به پیاده‌رو، باید داراي شیشه‌هاي ایمن باشند. شیشه ایمن شامل شیشه‌هاي آب‌دیده، شیشه‌هاي لایه‌اي، شیشه‌هاي داراي سیم یا الیاف، شیشه‌هاي داراي لایه پوشش مقاوم در برابر ضربه یا پانل‌هاي پلاستیکی است. این شیشه‌ها در برابر خرد شدن ایمنی بالایی دارند یا پس از خرد شدن در قاب خود باقی می‌مانند.

پوشش‌هاي محافظ در برابر شرایط جوي باید توسط اتصال‌دهنده‌های مناسب از جنس آلومینیوم، مس، یا فولاد با پوشش روي یا سایر مصالح مقاوم در برابر خوردگی به پشت‌بندها متصل شوند.

سطوح عملکرد نماي خارجی ساختمان

سطوح عملکرد نماي خارجی ساختمان شامل دو سطح عملکرد به شرح زیر است.

سطح عملکرد قابلیت استفاده بی‌وقفه

در این سطح عملکرد نماي خارجی در اثر بار‌هاي خارجی دچار آسیب جزی شود، به‌گونه‌ای که در حین زلزله و پس‌ازآن راه‌هاي دسترسی و فرار مانند درها، راهروها، پله‌ها و آسانسورها مختل نشده و استفاده بی‌وقفه از ساختمان میسر باشد. در این سطح عملکرد، خسارات ناشی از خرابی نماي خارجی باید بسیار کم باشد.

سطح عملکرد ایمنی جانی

در این سطح خرابی نماي خارجی در اثر بارهای خارجی نباید خطر جدي براي جان ساکنین به وجود آورد. در این سطح عملکرد، علیرغم خرابی‌هاي قابل‌توجه و هزینه‌بر نماي خارجی، احتمال جداشدگی و سقوط این اجزاء به داخل یا خارج ساختمان وجود ندارد. سطح عملکرد نما در سازه‌هاي با سطح کاربري متنوع، سطح عملکرد ایمنی جانی است. نمای ساختمان‌های واقع در سطح کاربریبا توجه نوع کاربرد آن‌ها نیاز به طرح لرزه‌ای ندارد.

ارزیابی نماي ساختمان در مقابل بارهاي ضربه‌اي

یکی از الزامات در طراحی نماي ساختمان، تحمل نما در مقابل ضربات در طول دوره بهره‌برداری است. این ضربات می‌تواند شامل ضربات سنگین اتومبیل‌ها، ضربات ناشی از برخورد افراد یا سایر اجسام باشد. بنا بر رویکرد استانداردها به‌طورمعمول جدار خارجی ساختمان مورد ارزیابی در مقابل ضربه قرار می‌گیرد. این جدار می‌تواند شامل دیوار خارجی و نماي چسبیده به آن بوده یا شامل نما و سازه مجزاي نگه‌دارنده نما که به آن متصل است باشد. ازآنجاکه معیارهاي پذیرش مبتنی بر امکان ادامه بهره‌برداری ایمن از قطعات است لذا این آزمون‌ها براي نماي ساختمان الزامی است. در حالتی که نماي ساختمان از طریق یک سازه نگه‌دارنده به قطعات سازه‌اي متصل باشد (نماي پرده‌اي)، آزمون‌هاي ضربه به‌طور مستقل روي آن انجام می‌شود.

دستورالعمل حاضر نحوه طراحی نما براي مقاومت در برابر این عوامل و نیز شیوه اجراي نماهاي متداول ساختمان در کشور را هم‌راستا با ضوابط بین‌المللی ارائه کرده است. این دستورالعمل مشتمل بر۸ فصل است. در فصل اول انواع نماهاي متداول ازنظر نوع مصالح به‌کاررفته و نیز نحوه اجرا و اتصال بررسی‌شده است. در فصل دوم الزامات اجزاي نما و در فصل سوم بارهاي وارد بر نما و معیارهاي پذیرش آن ارائه‌شده است. از فصل چهارم تا فصل هشتم به ترتیب الزامات طراحی و اجراي نماهاي متداول مشتمل بر نماي سنگی، آجري، سیمانی، سرامیک، کامپوزیت و شیشه به تفضیل ارائه‌شده است.

• کلیات
• انواع نما
• الزامات اجزای نما
• الزامات عملکردی و اجرایی دیوارهای خارجی و نما
• الزامات مصالح نما
• دیوار پشتیبان نما
• بارهای وارده بر اجزای نما و معیارهای پذیرش
• بارها و اثرات ناشی از زلزله
• معیارهای پذیرش، ضوابط و الزامات اجزا نما
• ارزیابی نمای ساختمان در مقابل بارهای ضربه‌ای
• الزامات طراحی و اجرای نمای سنگی
• بخش‌های مختلف سیستم نمای سنگی
• ویژگی‌ها و مشخصات فنی کلی و حدود قابل‌پذیرش سنگ نما
• انواع مهارهای نمای سنگی
• نمای پرده‌ای سنگی نازک
• الزامات طراحی و اجرای نمای آجری
• انواع نمای آجری
• الزامات کلی اجرایی
• الزامات طراحی و اجرای نمای سیمانی
• اندود سیمان پرتلند
• نمای بتنی پیش‌ساخته
• نمای بتنی مسلح به الیاف شیشه
• نمای تخته سیمانی و تخته سیمان الیافی
• الزامات طراحی و اجرای نمای سرامیکی
• نصب سرامیک به روش‌تر
• نصب سرامیک با چسب‌های طبیعی یا چسب اپوکسی نصب سرامیک
• نصب سرامیک با ملات سیمان پرتلند خشک یا ملات سیمان پرتلند لاتکس
• الزامات طراحی و اجرای نمای کامپوزیت
• انواع پانل کامپوزیت
• انواع سیستم‌های نصب پانل‌های کامپوزیت آلومینیوم
• دیوار شیشه‌ای پرده آلومینیوم

منبع