“تنها با مغزت فکر نکن، با کل بدنت فکر کن”- مصاحبه با تویو ایتو، برنده جایزه پریتزکر سال ۲۰۱۳

برای کسی که در طول دوران جوانی‌اش ادعا می‌کرد علاقه چندانی به معماری نداشته، تویو ایتو، تاثیر بسیار زیاد و پایداری در بناهای ساخته شده در دنیا دارد. ایتو که جایزه معماری پریتزکر را در سال ۲۰۱۳ برده است، کار واقعی خودش را در سن ۳۰ سالگی شروع کرد. پس از طراحی ساختمان‌هایی که از سوی منتقدین مورد تحسین‌ بسیار قرار گرفت، او تبدیل به یک آرشیتکت برجسته در سطح بین‌المللی شد که منجر به کار کردن او در سراسر قاره آسیا، اروپا، آمریکای شمالی و جنوبی گشت.
اما شاید مهم‌ترین آثار ایتو پروژه‌هایی باشد که در سرزمین مادری خودش انجام داده که به واسطه زمین لرزه و تسونامی مارس ۲۰۱۱ در ژاپن بسیار رسانه‌ای شد.

فاجعه‌ی رخ داده، او و گروهی از معماران ژاپنی را بر آن داشت تا پروژه “خانه برای همه ” که فضاهایی همگانی برای بازماندگان بوده را توسعه دهند.

در این مصاحبه با این معمار برجسته در رابطه با ابتکار پروژه در حال انجام “خانه برای همه”، پروژه رو به اتمام خانه‌ی اپرای کلانشهر تایچانگ در غرب تایوان و روش‌های طراحی کلی او، صحبت خواهیم کرد.
– شما قبلا گفته بودید که که “معماران، معماری را بسیار پیچیده کرده‌اند”. چه چاره‌ای می‌توانیم در رابطه با این قضیه بیندیشیم و معماری را قابل دسترس برای همگان کنیم؟
“پیچیده” نه، من فکر می‌کنم معماران پیام‌هایشان را فقط برای دنیای معماری صادر می‌کنند. ما معماران باید توجهمان را بیشتر به سمت جامعه جهت بدهیم و پیام‌هایمان را به سمت استفاده‌کنندگان از آثار معماری بفرستیم.
– پس از زلزله ویرانگر سال ۲۰۱۱ شما پروژه “خانه برای همه” را در کنار آرشیتکت سژیما و یامائوتو ابداع کردید. نقش معماران برای رسیدگی به این قبیل فجایع چیست؟
بعد از زلزله فجیع مارس ۲۰۱۱ در شرق ژاپن، انجمن‌های محلی در مناطق زلزله زده درخواست کمک به مشاوران مهندس عمران دادند اما به معماران ندادند. پروپزالی که ما برای بازسازی ارائه کرده بودیم رد شده بود. در پی آن ما شروع به جمع‌آوری حمایت از انجمن‌ها و تشکل‌های مختلف کردیم و انجمنی تحت عنوان “خانه برای همه” را برای انجمن‌های مسکونی محلی ارائه کردیم.
تقریبا تمام “خانه برای همه” ـها، خانه‌هایی کوچک برای گردهمایی، صحبت کردن و باهم غذا خوردن هستند. برخی از آن‌ها برای حمایت از صنایع ماهیگیری و کشاورزی است و برخی دیگر برای بچه‌هایی که در کنار نیروگاه هسته‌ای زندگی می‌کنند، تا در آن بازی کنند. ضمنا ۱۳ تا از “خانه برای همه” تکمیل شده و ۲ تای دیگر که در دست اقدام است. این پروژه همچنین پیامی از طرف معماران برای استفاده کنندگان از اثر معماری می‌باشد.

– خانه‌ی اپرای کلانشهری تایچانگ رو به اتمام است. آیا امکان دارد که مقداری در رابطه با این پروژه با ما صحبت کنید و حالا که این پروژه در حال کامل شدن است احساستان چیست؟
مسابقه برای طراحی این پروژه در اواخر سال ۲۰۰۵ برگزار‌شد و حالا پس از ۱۰ سال دارد تکمیل می‌شود. تقریبا تمام فضاها از سطوح منحنی شکل سه‌بعدی ساخته شده‌اند. اگرچه این پروژه، یک پروژه دشوار از طراحی گرفته تا سازه و ساخت آن است، اما خانه‌ی اپرا هم اکنون مورد توجه و لطف شهروندان قرار گرفته است. این بنا در سال گذشته به طور موقت افتتاح شده بود و بسیاری از مردم شهر به میدان عمومی در بیرون بنا آمده بودند و از رویدادها و کنسرت‌های برگزارشده در آن لذت بردند. افتتاحیه رسمی برای سپتامبر ۲۰۱۶ زمان‌بندی شده، اما رویدادهای مختلفی برای اوایل سال ۲۰۱۶ برنامه‌ریزی شده است.
– شما در پهنه وسیعی از مقیاس‌های گوناگون کار می‌کنید، از آسمان‌خراش گرفته تا خانه‌های مسکونی شخصی و پاویون‌های موقت. روش طراحی شما در چنین مقیاس‌های متفاوتی چگونه تغییر می‌کند؟
روش طراحی من همیشه در میان گفتگویی که با استفاده‌کنندگان از آن اثر معماری (ساکنین، انجمن‌های محلی و مشتری‌ها) انجام می‌دهم است. اما من تلاش می‌کنم تا در پروژه‌های عمومی‌ای که کار می‌کنم به صورت چالشی با آنان برخورد کنم و فراتر از ایده‌های حاضر و آماده بروم و درهایی از عصر جدید را در معماری باز کنم. در مقیاس کوچک مانند خانه‌ها، من گوش می‌کنم و سعی می‌کنم تا آنجایی که امکان دارد درخواست مشتریان را قبول کنم تا راحت‌ترین فضاهای ممکن را برای آن‌ها خلق کنم.
– به خوبی کارهایی که در ژاپن انجام داده‌ای، پروژه‌هایی را نیز در اروپا و آمریکای جنوبی به سرانجام رساندی. تفاوت اصلی در میان کارهایی که در چنین محیط‌هایی با فرهنگ‌های متفاوت انجام داده‌ای چیست؟
خلق یک اثر معماری در منطقه‌ای که من برای اولین بار آنجا را دیده‌ام، هیجان‌انگیز و چالش برانگیز است. چیزی که من برای این نوع از کارها در نظر می‌گیرم این نیست که اثر معماری خودم را در آن محیط جلوه بدهم بلکه تلاشم بر این است که محیط را با افکارم جلوه بدهم. این همان موردی است که شاخصه‌ی خاصی از یک منطقه می‌تواند اولین بار توسط یک بازدید کننده‌ی خارجی شناخته شود.

– بهترین توصیه‌ای که شنیدی چه بود و چه توصیه‌ای برای معماران و طراحان جوان داری؟
بهترین توصیه‌ای که وقتی جوان بودم شنیدم، این بوده که “با مغزت فکر نکن، با کل بدنت فکر کن”. طرحی را که من با مغزم فکر می‌کنم می‌تواند در ظرف سه روز تغییر کند، اما طرحی را که با کل بدنم به آن فکر می‌کنم حداقل برای چند سال تغییر نخواهد کرد. من مایلم تا همین توصیه را برای معماران وطراحان جوان داشته باشم.