یادداشت تحلیلی بررسی وضعیت صنعت ساختمان در داخل کشور در شروع سال 97

با توجه به شرایط خاص کشور در شروع سال 97 که تاثیر به سزایی در همه شغل های مرتبط با صنعت ساختمان در سال جدید داشته است تصمیم گرفتم یادداشتی به منظور تحلیل وضعیت کنونی صنعت ساختمان در داخل کشور اختصاص دهم  و از آنجا که هیچ تحلیلی با مطالعه تجربه های مشابه جهانی کامل نمیگردد این یادداشت را به همراه مطالعه موردی بررسی تاثیر افزایش تعرفه واردات فولاد در کشور آمریکا بر روی صنعت ساختمان این کشور تقدیم حضور میکنم.

در ابتدا بایست مروری داشته باشیم به خبر های مهم چند هفته اخیر در این ارتباط در خبرگزاری های داخلی:

• رئیس اتحادیه فروشندگان آهن، فولاد و فلزات مطرح کرد: رکود در بازار فولاد و آهن
• رییس جامعه مهندسان مشاور در گفت‌وگو با «صما» هشدار داد: مهندسان مشاور به حال خود رها شده‌اند/ مهاجرت منابع انسانی و از بین رفتن پتانسیل فنی مملکت
• انتقاد یک نماینده از تعطیلی امور عمرانی و اجرایی کشور یک عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس، گفت: کلیه امور عمرانی و اجرایی در کشور تعطیل است، به مردم واقعیت‌ها را بگویید و اعلام کنید که پولی برای تخصیص نداریم تا در کشور شاهد بحران نباشیم.
• آشفتگی قیمت در بازار مصالح ساختمانی/ رقابت سخت فولادی‌ها در صنعت
• انجماد ساخت و ساز در کشور

موارد فوق که همگی از منابع موثق برداشت شده است به خوبی نمایانگر وضعیت اقتصادی کشور و بودجه کنونی دولت جهت تسریع اتمام پروژه های عمرانی کشور است. اما نکته مهم اینست در شرایطی نسبتا مشابه در خارج از کشور چه تجاربی به دست آمده است. یکی از مسائل روز صنعت ساختمان در دنیا بحث تعرفه 25 درصدی است که رئیس جمهور آمریکا دونالد ترامپ 8 مارچ 2018 بر سر واردات فولاد از برخی کشور های خارجی به این کشور وضع کرد. بایست دید این افزایش تعرفه چه تاثیری در  صنعت ساختمان این کشور گذاشته است و قشر مهندسان این کشور برای برون رفت از مشکلات اقتصادی خود در این شرایط چه اقداماتی انجام داده اند.

در شکل زیر نوسان قیمت یک پروفایل آهن طی سال های مختلف در کشور آمریکا را ملاحظه میفرمایید:

متن زیر ترجمه شده از این منبع  میباشد که عینا نقل قول میگردد:

 تعرفه های گمرک چه تاثیری بر هزینه های ساخت و ساز دارند؟

طبق پیش بینی های ما تعرفه های گمرک به دو طریق بر هزینه های ساخت و ساز اثر می گذارند:

1- افزایش هزینه های ساخت (تولید)

افزایش قیمت فولاد خام که ناشی از تعرفه های گمرگی است، زنجیره تامین را برای تولید کنندگان داخلی فولاد مختل می کند. در چنین شرایطی بسیار محتمل است که ظرفیت تولید به سختی تا مدت کوتاهی همانند قبل باقی بماند.

در حال حاضر و در ایالات متحده،‌ از حدود 75 درصد ظرفیت کارخانه های فولاد استفاده می شود. این رقم معادل 30 میلیون تن در سال است. هدف از تعیین تعرفه های گمرکی این است که این رقم به 80 درصد افزایش یابد. این مقدار حداقل میزانی است که سبب ماندگاری صنعت در طولانی مدت می شود. با این حال یعید است که تولید یک شبه شیب صعودی پیدا کند.

کارخانه فولاد سازی MGAC

به گفته میشل اپلبوم (Michelle Applebaum)، تحلیل گر صنعت فولاد،‌ صنعت فولاد ایالات متحده باید قادر به پاسخگویی بیشترین میزان تقاضا باشد. هر چند که کارخانه هایی نظیر گرانیت سیتی در ایالت ایلینوی (Granite City) و آشلند (Ashland) آماده راه اندازی مجدد هستند، اما حداقل 4 تا 6 ماه طول می کشد تا به مرحله تولید برسند.

به همین ترتیب ایجاد روابط تجاری و همچنین تغییر رویه به سمت تامین کنندگان داخلی برای تولید کنندگانی که از فولاد وارداتی به عنوان ماده اولیه استفاده می کنند، مدتی زمان می برد.

با افزایش ظرفیت تولید، به احتمال زیاد هزینه فولاد تولید شده در داخل به دلایل زیر افزایش می یابد:

•  هزینه های سربار مضاعف ناشی از به کار گیری نیروی انسانی بیشتر
• افزایش چرخه های عملیاتی کارخانه
• هزینه های راه اندازی مجدد کارخانه هایی که در حال حاضر فعالیتی ندارند.

2- بی ثباتی

 تا زمانی که صنعت راهی برای پاسخگویی و هماهنگی با تعرفه های گمرگی فولاد پیدا کند، این بی ثباتی باعث افزایش سطح ریسک برای پیمانکاران عمومی و پیمانکاران جزء به هنگام پیشنهاد قیمت برای پروژه ها می شود.

پیمانکاران عمومی و پیمانکاران جزء به طور خاص تحت تاثیر نوسانات قیمتی که بین زمان ارائه پیشنهاد قیمت و زمان عقد قرار داد اتفاق می افتد، قرار می گیرند. محتمل ترین واکنشی که انتظار می رود این پیمانکاران داشته باشند، افزایش قیمت پیشنهادی است تا از این طریق ریسک این نوسانات پوشش داده شود. واکنش دیگر اضافه کردن بندی به قرار داد برای معتبر دانستن قیمت پیشنهادی در بازه زمانیِ محدود است. ما معتقدیم که این وضعیت طی چند ماه آینده تغییر می کند چرا که تولید کنندگان به دنبال راهی برای تثبیت قیمت و یافتن منابع جایگزین برای مواد خام هستند.

در اینجا یک سوال اساسی مطرح است:

آیا افزایش تعرفه 25% واردات فولاد در کشور آمریکا منجر به افزایش 25% قیمت ساخت و ساز در این کشور شده است؟

1- تعرفه وارد شده که به طور کامل شامل 25% برای فولاد و 10% برای آلومینیوم است شامل موارد ساخت داخل کشور آمریکا و موارد وارداتی که از برخی کشور ها نظیر آرژانتین ، استرالیا ،اتحادیه اروپا، کانادا ، برزیل و مکزیک میشود نیست یعنی بیش از 50% از فولاد مورد استفاده فعلی شامل این افزایش تعرفه نمیشود و صرفا محدود به واردات فولاد از کشور های غیره نظیر چین میباشد.

2- افزایش تعرفه فولاد بیشتر سازندگان را به سمت ساخت سازه های بتنی ترغیب کرده است (نبود اندازه کافی تعداد تراک میکسر ها باعث ایجاد مشکل شده است) به همین دلیل افزایش قیمت فولاد در آمریکا نه فقط روی ساخت سازه های فولادی بلکه روی کلیه فرآیند های ساخت و ساز تاثیر گذاشته است.

3- افزایش 25% ای تعرفه واردات فولاد به معنای افزایش 25% ای کل ساخت و ساز نیست بلکه این افزایش قیمت با تمرکز جدی روی طرح اقتصادی و بهینه سازه ها و حذف موارد پرتی فولاد و در بعضی موارد جایگزینی انتخاب سازه های بتن آرمه به جای سازه فولادی  عملا در حال حاضر تاثیر این افزایش قیمت به شکل بسیار محدودتری منجر به افزایش قیمت مسکن در کشور آمریکا شده است.

جمع بندی:

هدف من در نگارش این یادداشت صرفا ارائه تجریات جهانی از تصمیمات اتخاذ شده برای عبور از بحران در دو منطقه جغرافیایی دنیا میباشد.

کشور آمریکا برای کاهش وابستگی خود به فولاد وارداتی دست به اقدامی برای استفاده بیشتر از فولاد داخلی و حتی ترغیب پیمانکاران به ساخت ساختمان های بتنی یا طراحی اقتصادی تر سازه های فولادی نموده است، بایست دید در شرایط مشابه داخلی آیا مسئولین ما اقداماتی مشابه برای این قبیل اهداف انجام خواهند داد یا خیر.

قطعا فولاد وارداتی یکی از مسائل مهم در بالا و پایین رفتن قیمت ساخت مسکن در کشور است که با نوسان قیمت ارز هزینه تمام شده مسکن را برای مردم متغیر میکند اما بایست منتظر ماند در روز هایی که با تنش های روز افزون مابین وزارت راه و مسکن و شهرسازی و نظام مهندسی مواجهیم ، کارشناسان صنعت ساختمان کشور آیا فرصت برای حل معضل گرانی مسکن در کشور خواهند نمود؟

برای تکمیل این یادداشت از این منابع کمک گرفته شده است:

• The Steel Tariff and Construction Cost: Putting It Into Context
• Industry Reacts to Steel Tariff Pushback
• Construction Industry Braces for Tariff Consequences

برای مطالعه دقیق تر در این خصوص شما را دعوت به مشاهده این وبینار AISC  میکنم

مطالب مرتبط:

یادداشت تحلیلی: تحلیل وضعیت صنعت ساختمان و عملکرد سازمان نظام مهندسی کشور

رادیو 808: شماره 69- انتخابات نظام مهندسی و چالش های پیش رو

مجموعه نشست های کارشناسی چگونگی استقرار شایستگی و سلامت در سازمان های نظام مهندسی ساختمان