مقاله تحلیلی: بافت خاك – تعریف و طبقه‌بندی

بافت خاك

بافت خاک شاخصی برای تعیین محتوای نسبی ذراتی است که در ابعاد مختلف در خاک وجود دارند. این شاخص درصد مقدار ماسه، سیلت و رس موجود در خاک را نشان می‌دهد. بافت خاک بر سهولت استفاده از خاک تأثیر می‌گذارد و به مواردی بستگی دارد که عبارت‌اند از:

• توزیع اندازه ذرات
• شکل ذرات
• دانه‌بندی ذرات

هنگامی‌که طبقه‌بندی بافت خاک مدنظر قرار گیرد، ما تنها به توزیع اندازه ذرات آن توجه می‌کنیم. لذا گنجاندن دو پارامتر دیگر در این طبقه‌بندی دشوار خواهد بود.

 سیستم طبقه‌بندی بافت خاک

اداره راه‌های عمومی ایالات‌متحده سیستم طبقه‌بندی مثلثی را برای خاک‌ها توصیه می‌کند که معمولاً به‌عنوان سیستم طبقه‌بندی بافت شناخته می‌شود. شکل زیر سیستم طبقه‌بندی بافت را نشان می‌دهد که در آن سه طرف مثلث متساوی‌الاضلاع نشان‌دهنده درصد شن و ماسه، سیلت و رس است و در آن ابعاد برابرند با:

• ماسه - 0.05 تا 2 میلی‌متر
• سیلت- 0.005 تا 0.05 میلی‌متر
• رس - کوچک‌تر از 0.005 میلی‌متر

1. لوم سیلتی
2. لوم
3. لوم ماسه‌ای
4. ماسه
5. لوم رس سیلتی
6. لوم رسی
7. لوم رس  ماسه‌ای
8. رس سیلتی
9. رس
10. رس ماسه‌ای

همان‌طور که در بالا قابل‌ مشاهده است، مثلث متساوی‌الاضلاع دارای 10 بخش است. هر بخشی از این مثلث یک نوع خاک را نشان خواهد داد. ازاین‌رو، با تعیین بخش موردنظر، می‌توان نوع خاک آن را طبقه‌بندی نمود. به‌منظور قرار دادن نقطه یک کلید ارائه می‌شود. این کلید نشان‌دهنده جهتی است که در آن خطوط باید به‌طوری ترسیم شوند که نقاط بتوانند در آن قرار گیرند.

به‌عنوان مثال، همان‌طور که در شکل بالا نشان داده‌شده، «P» به ترتیب دارای 30٪ شن، 50٪ رس و 20٪ سیلت است. حال نقطه P بر روی خاک رس قرار می‌گیرد. ازاین‌رو این خاک به‌عنوان خاک رس طبقه‌بندی می‌شود.

خاک‌های حاوی ترکیبات مختلف می‌توانند به‌آسانی توسط این سیستم طبقه‌بندی گردند. طبق این سیستم طبقه‌بندی نباید ذراتی بزرگ‌تر از 2 میلی‌متر در خاک وجود داشته باشند. در مواردی که اندازه مقدار مشخصی از ذرات بیشتر از 2 میلی‌متر باشند، اصلاح خاک ضروری است. در اینجا درصد شن و ماسه، خاک رس و سیلت به 100 درصد افزایش می‌یابد.

برای مثال، اگر نمونه خاک شامل 20 درصد ذرات بزرگ‌تر از 2 میلی‌متر باشد، مجموع واقعی ماسه و خاک رس 80% خواهد بود. اگر درصد شن و ماسه 12 درصد،‌ سیلت 24 درصد و رس 44 درصد باشد؛ ضریب اصلاح،100/80 خواهد بود. بنابراين درصدهای اصلاح‌شده به ترتيب تبدیل به 15، 30 و 55 می‌شوند.

اصطلاح «لوم» هنگام کار با سیستم طبقه‌بندی بافت به کرات قابل‌مشاهده است. لوم برای توصیف ترکیبی از شن و ماسه، سیلت و رس در نسبت‌های مختلف استفاده می‌شود. اصطلاح لوم در مهندسی خاک استفاده نمی‌شود و به‌جای آن، یک نمودار مثلثی اصلاح‌شده پیشنهاد می‌شود (شکل زیر).

1. سیلت ماسه‌ای
2. ماسه سیلتی
3. ماسه
4. سیلت رسی
5. ماسه رسی
6. رس سیلتی
7. رس ماسه‌ای
8. رس

نمودار مثلثی راست‌گوشه

در نمودار مثلثی راست‌گوشه، دو ضلع عمود درصد رس و سیلت را نشان می‌دهند. اگر درصد شن و ماسه، سیلت و خاک رس 100 درصد شود، لازم نیست که هر سه را ترسیم کنیم. اگر رس و سیلت در مثلث راست‌گوشه نشان داده شوند.

درصد ذرات شن و ماسه = 100٪ (مجموع درصد سیلت و رس).

1. سیلتی
2. لوم
3. لوم ماسه‌ای
4. ماسه
5. لوم رس سیلتی
6. لوم رسی
7. لوم رس ماسه‌ای
8. رس سیلتی
9. رس
10. رس ماسه‌ای

از شکل بالا خطوط تقاطع سیلت و رس، طبقه‌بندی بافت را ارائه می‌دهد. نمودار مثلث راست‌گوشه راحت‌تر از یک نمودار مثلث سه‌گوش است. نمودار مثلث راست‌گوشه حاوی خطوط متعامدی است که مکان‌یابی نقطه را آسان‌تر می‌کند.

منبع

نوشته شده توسط تیم مترجمین موسسه 808

اگر دوست دارید به تیم مترجمین 808 بپیوندید، با ما تماس بگیرید.

دریافت فایل PDF مقاله برای اعضای VIP رایگان است. سایر کاربران با پرداخت ۵۰۰ تومان می توانند اقدام به دریافت این فایل کنند.

دریافت فایل کامل مقاله: what_is_soil_texture_classification_system_of_soil_texture.pdf