مسجدجامع کرمان

مسجد جامع مظفری که به مسجد جامع کرمان یا مسجد جامع کبیر نیز شهرت دارد، در شهر کنونی کرمان واقع شده و دارای قدمت بالایی است. این مسجد جزء مفاخر فرهنگ و تمدن ایران محسوب می شود. ساخت این مسجد که در حاشیه غربی میدان شهدا (مشتاقیه) و ابتدای خیابان دکتر شریعتی قرار دارد، در قرن هشتم در سال ۷۵۰ هجری قمری انجام پذیرفته و منسوب به امیر مبارزالدین محمد مظفری میبدی از پادشاهان آل مظفر است. طبق شواهد تاریخی این مسجد در ابتدا، خارج از شهر کرمان قرار داشته ولی به تدریج با گسترش شهر در محدوده داخلی آن واقع شده است. ارزشمندترین قسمت بنا کاشی کاری معرق و محراب و سر در شرق مسجد است.

این اثر گران بهای اسلامی با قریب ۷۰۰ سال قدمت، همچون نگینی بر تارک این دیار می درخشد. مسجد جامع مظفری به سال ۷۵۰ هجری قمری بوسیله محمد مظفر میبدی بنا گردید و به همین دلیل به مظفری مشهور شده است. وقتی محمد مظفر در نبرد با قوم جرمان و اوغان به مخاطره افتاد، نذر کرد که در صورت رهایی از این مخمصه، باقیات صالحاتی را از خود بر جای گذارد. فداکاری قهرمان علی بمی، این زمینه را فراهم ساخت و سر سلسله آل مظفر پس از رهایی از صحنه نبرد و به محض ورود به کرمان کلنگ این مسجد را به زمین زد و آن را احداث نمود. هزینه ساخت این مسجد از محل درآمد محمد مظفر در میبد و برداشت محصولات باغی و کشاورزی تامین گردید و پس از اتمام، از مولانا عفیف الدین برای اقامه نماز در این مسجد دعوت به عمل آمد.

مسجد جامع از نظر معماری و هنری به خصوص در قسمت سردر شرقی دارای چنان ارزش هایی است که پوپ باستان شناس معروف، آن را از مفاخر معماری اسلامی، ایرانی و زمینه بالندگی این سرزمین می داند. این مسجد دارای سه درب در ضلع های شمالی و شرقی و غربی است. طول صحن مسجد ۶۶٫۵ متر و عرض آن ۴۹ متر و مساحت آن ۳۲۵۸٫۵ متر مربع است.

علاوه برکاشی کاری ها، مقرنس کاری های سردر شرقی نیز اهمیت دارد. در جوار زیبایی های چشم نوازی که پیچک ورودی درب شرقی دارد و از سنگ با روکش گچ و روی کاشی های کوچک نصب شده و نیز آیاتی که در جوار آن نقش بسته است، به بخش دیگری از کاشی کاری معرق محراب باید اشاره کرد که در ضلع غربی قرار گرفته است. در طراحی این قسمت از رنگ زرد استفاده شده و حاشیه محراب نیز سنگ مرمر است که به خصوص با خطوط زیبایی که بر آن نقش بسته، شکوه خاصی ایجاد کرده است. پشت محراب ضلع غربی، مرقد شاعر بلند آواز اهل بیت ملابمانعلی راجی کرمانی قرار دارد که دیوان ارزشمند اشعار او به نام حمله حیدری از جمله مجموعه های ارزشمند ادب پارسی است.

به موجب خطوطی که در بالای مناره و گلدسته منقوش است، محمد تقی خان درانی حاکم کرمان در عصر زندیه به سال ۱۱۷۶ هجری قمری قسمت هایی از این مسجد را تعمیر کرده است. قبل از این تاریخ نیز در عهد شاه عباس دوم، شاهرخ نامی به مرمت مسجد پرداخت. در ایوان بزرگ مسجد به نام شخصی بر می خوریم که خود را عنایت الله بن نظام الدین معمار اصفهانی معرفی کرده و در حجاری ها، کاشی کاری ها و تعمیرات این مجموعه نقش داشته است. در مهر ماه سال ۱۳۵۷ عوامل حکومت پهلوی در رابطه با فعالیت های انقلابی مردم شهر کرمان، مسجد جامع شهر کرمان را به آتش کشیدند و عده ای را کشتند. این رخداد، پس از وقوعش تاثیر مستقیم و بارزی در جریان مبارزات مردم کرمان و حتی استان های دیگر کشور در جریان انقلاب اسلامی ایران داشت.

مسجد جامع کرمان در طول تاریخ شاهد حوادث متعددی بوده که برخی از آن ها به عنوان مقطعی از تاریخ به شمار می روند به همین دلیل دچار آسیب های مختلف شده و بارها نسبت به بازسازی آن اقدام گردید.

 این بنا در تاریخ ۱۲ اسفند ۱۳۱۵ به شماره ۲۷۶ در فهرستآثار ملی ایران به ثبت رسیده است.