یک آزادراه به عنوان جاده‌ای است که در هر جهت حداقل دو خط عبور داشته باشد و همچنین دارای کنترل کامل دسترسی برای ورود و خروج وسایل نقلیه باشد.

آزاد راه، تنها نوع از تسهیلات راه است که به طور کامل، حرکت در آن به صورت جریان بدون وقفه انجام می‌شود و عوامل نگهدارنده‌ی حرکت جریان ترافیک مانند چراغ‌های راهنمایی یا علائم توقف در آن وجود ندارد.

دسترسی برای ورود یا خروج از آزاد راه‌ها، فقط از طریق رمپ‌ها صورت می‌گیرد.

هیچ تقاطع هم سطح (با چراغ راهنمایی و بدون چراغ راهنمایی)، دسترسی و اجاره پارک در سمت راست مسیر وجود ندارد و دسترسی‌ها کنترل شده است.

طراحی رمپ‌ها، معمولا به صورتی است که هم‌گرایی و وا‌گرایی جریان ترافیک هنگام ورود و خروج از آزاد‌راه با سرعت بالایی انجام شود و جریان ترافیک در خطوط اصلی قطع نشود.

جریان بی‌وقفه در صورتی وجود دارد که تسهیلات چند خطه دارای فاصله‌ی بیش از 2/3 کیلومتر بین 2 مقطع چراغدار باشد، در حالی که فاصله‌ی بین تقاطعات چراغدار بین 6/1 تا 2/3 کیلومتر باشد وجود جریان بدون وقفه به شرایط موجود وابسته است. به طور کلی یک آزاد راه را می‌توان به سه بخش عمده تقسیم کرد:

• قسمت اصلی آزادراه که تحت تاثیر حرکت‌های واگرا و همگرای نزدیک شیب‌راهه‌ها قرار ندارد و در واقع هیچگونه حرکت موجی شکل در آن انجام نمی‌شود.
• مقاطع حرکت‌های موجی شکل یا مقاطع تغییر خط (Weaving) که در این قسمت‌ها دو ( یا بیش از دو) جریان حرکتی مختلف یکدیگر را قطع می‌کنند. مقاطع حرکت‌های موجی، بیشتر در قسمت‌هایی است که در آن، نقاط ورودی (همگرایی) نزدیک به قسمت‌های خروجی ( واگرایی) قرار دارد. مقاطع تغییر خط، شامل مقاطعی می‌باشد که به دنبال یک شیب‌راهه‌ی ورودی، یک شیب راهه‌ی خروجی وجود دارد و بین آنها یک مسیر محوری پیوسته قرارر گرفته است.
• محل اتصال رمپ‌ها، که شامل محل اتصال رمپ‌های ورودی و خروجی به آزاد راه‌ها هستند. در این نقاط از آزاد راه به دلیل حرکت‌های ورودی و خروجی در جریان وسایل نقلیه آشفتگی روی می‌دهد.

قسمت اصلی آزاد راه در منطقه‌ای خارج از تاثیر رمپ‌ها و حرکت‌های موجی قرا دارد.

در روند‌های تحلیل ظرفیت، مقاطع آزاد‌راهی و بزرگ‌راه‌های چند خطه بر اساس سرعت آزادشان طبقه‌بندی می‌شوند. سرعت جریان آزاد، سرعتی است که هنگام جریان صفر در منحنی سرعت جریان داریم. در واقع این سرعت زمانیکه نرخ جریان از 1000 وسیله نقلیه در ساعت در خط کمتر است رخ می‌دهد.

در تحلیل ظرفیت آزاد‌راه و بزرگراه، منحنی سرعت جریان بر اساس شرایط پایه می‌باشد که این شرایط عبارتند از:

• خودروهای سنگین در جریان ترافیک وجود ندارد
• رانندگان به مسیر آشنا می‌باشد
• عرض خط عبور و فاصله‌ی آزاد جانبی (نشان داده‌اند که پهنای خط عبور 12 فوت یا 65/3 متر و فاصله‌ی مانع جانبی مثل تیرک تلفن یا دیوار حائل از لبه‌ی سواره رو نباید از 6 فوت یا 83/1 متر کمتر باشد.)

 مرجع: برنامه ریزی حمل و نقل و مهندسی ترافیک، مولفین: میلاد حقانی، زهرا شاه‌حسینی