کشور ایران، یکی از کشورهایی است که زلزله‌های بزرگ و ویرانگری را در کارنامه خود دارد. جهت مقابله با این پدیده‌ی طبیعی راهکارهای متعددی از جمله سبک‌سازی ساختمان‌ها پیشنهاد شده است. استفاده از اجزای غیرسازه‌ای سنگین و صلب باعث افزایش نیروهای وارده از جانب زلزله شده و تاثیر منفی بر رفتار لرزه‌ای ساختمان‌ها دارد، به طوری که این آثار می‌توانند موجب نابودی کامل ساختمان‌ها شوند.

در ایران نیز، استفاده از مصالح و ساختارهای سبک و انعطاف‌پذیر به عنوان یکی از راهکارهای موثر در ساخت بناهای ایمن در مقابل زلزله در دستور کار قرار گرفت. یکی از ساختارهای مناسب جهت نیل به این هدف استفاده از سیستم های ساخت و ساز خشک (Drywall Systems) است. مزایایی چون سهولت، سرعت، دقت بالا در اجرا، ایمنی در برابر زلزله، کاهش هزینه‌های سازه با توجه به کاهش بار مرده ساختمان، تعمیر و نگهداری آسان و... موجب شده است که امروزه سیستم‌های ساخت و ساز خشک به عنوان جایگزین روش‌های منسوخ سنتی در صنعت ساختمان، مورد استفاده قرار گیرد.

سیستم‌های ساخت و ساز خشک (درای وال)، ساختارهای سبک و مقاوم در برابر زلزله‌ای هستند که از ترکیب پنل‌های گچی (و یا پنل‌های سیمانی) و پروفیل‌های سبک فولادی گالوانیزه ساخته می‌شوند. از ترکیب این دو عنصر، چهار ساختار زیر حاصل می‌شود:

• دیوارهای جداکننده
• سقف‌های کاذب
• دیوارهای پوششی
• پوشش‌های مقاوم در برابر حریق

دیوارهای جداکننده

دیوارهای جداکننده کناف، دیوارهای غیر باربری هستند که برای تقسیم فضاهای داخلی ساختمان استفاده می‌شوند. این ساختارها شامل قاب های فولادی سبک ساخته شده با مقاطع ناودانی شکل بوده که صفحات روکش‌دار گچی در یک یا چند لایه، به وسیله پیچ مخصوص بر روی آن‌ها نصب می‌شوند. درزهای میان این صفحات به وسیله نوار و بتونه مخصوص درزگیری شده و بدین ترتیب سطحی یکپارچه حاصل می‌شود. سطح بدست آمده قابلیت اجرای رنگ، کاغذ دیواری، کاشی و پوشش‌های دیگر را خواهد داشت. فضای خالی داخل دیوار، امکان استفاده از انواع عایق‌های حرارتی و صوتی را فراهم کرده و عبور و دسترسی به تأسیسات الکتریکی و مکانیکی را میسر می‌سازد.

سقف‌های کاذب کناف

سقف‌های کاذب کناف ساختارهای سبکی هستند که به واسطه تولید صنعتی، دارای مشخصات فنی استاندارد بوده و جایگزین بسیار مناسبی برای سقف‌های کاذب غیراستاندارد ساخته شده با رابیتس و گچ هستند. این ساختار شامل زیرسازی سبک فولادی معلق ساخته شده با مقاطع ناودانی شکل بوده که صفحات روکش دار گچی در یک یا دو لایه، به وسیله پیچ مخصوص بر روی آن ها نصب می شوند. درزهای میان این صفحات به وسیله نوار و بتونه مخصوص درزگیری شده و بدین ترتیب سطحی یکپارچه و بدون درز حاصل می شود. سطح بدست آمده قابلیت اجرای رنگ و پوشش های دیگر را خواهد داشت. فضای خالی پشت سقف کاذب، امکان استفاده از انواع عایق حرارتی و صوتی را فراهم نموده و عبور و دسترسی به تأسیسات الکتریکی و مکانیکی را میسر می‌سازد.

دیوارهای پوششی

دیوارهای پوششی کناف، ساختارهای سریع و کارآمدی جهت بازسازی دیوارهای بنایی قدیمی، پوشش دیوارهای بنایی جدید (نازک‌کاری)، عایق‌کاری و بهسازی حرارتی و صوتی ساختمان‌ها و مقاوم‌سازی ساختمان‌ها در برابر حریق هستند. به لحاظ ساختاری، دیوارهای پوششی، مشابه دیوارهای جداکننده کناف هستند، با این تفاوت که پنل‌ها تنها در یک سمت ساختار نصب می‌شوند.

پوشش‌های مقاوم در برابر حریق

یکی از نقاط ضعف مهم سازه‌های فولادی، مقاومت کم آن‌ها در برابر حریق بوده، به طوری که در زمان کوتاهی پس از وقوع حریق، ممکن است دچار ناپایداری و فروپاشی کامل شوند. مطابق با مقررات و استانداردها، سازه‌های فولادی باید برای مدت زمان معینی در مقابل حریق مقاوم‌سازی شوند. یکی از کاربردهای صفحات گچی مقاوم در برابر حریق کناف، حفاظت سازه‌های فولادی از طریق پوشش تیرها و ستون‌ها است. در این ساختار، یک زیرسازی فلزی سبک در پیرامون تیرها و ستون‌ها اجرا شده که صفحات گچی بر روی این زیرسازی نصب می‌شوند. بدین ترتیب پوششی از صفحات مقاوم در برابر حریق، اجزای سازه‌ای را احاطه کرده و از این طریق سازه در برابر حریق مقاوم‌سازی می‌شود. مزیت این نوع ساختار حفاظتی، سرعت، سهولت و ارزانی آن نسبت به سایر روش‌ها (نظیر پوشش‌های بتنی) است. با استفاده از این روش، نازک‌کاری اجزای سازه‌ای نیز تامین شده که این امر، صرفه اقتصادی و تسریع در عملیات اجرایی را به ارمغان می‌آورد.

گام نخست در استفاده از سیستم‌های ساخت و ساز خشک، انتخاب ساختار است. هر یک از ساختارها دارای قابلیت‌های ویژه خود بوده که در مرحله طراحی می‌باید مشخصات عملکردی آن ساختار (مانند قابلیت‌های فیزیکی و مکانیکی تعیین‌کننده از قبیل مقاومت استاتیکی، میزان عایق حرارتی و صوتی و مقاومت ساختار در برابر حریق) در نظر گرفته شود. به عنوان مثال، برای انواع دیوار (دیوارهای جداکننده داخلی، دیوارهای جداکننده بین دو واحد آپارتمانی، دیوار راهروها، دیوار سلول‌های تر و ...) ساختارهای متفاوتی وجود دارد که با توجه به شرایط و نوع کاربری، باید ساختار مناسب انتخاب و به کار گرفته شود.

انتخاب ساختار جزو مراحل بسیار مهم و حساس پیش از استفاده از سیستم‌های ساخت و ساز خشک است. هرگونه مسامحه و یا عدم وجود تخصص کافی در انتخاب ساختار نه تنها می‌تواند عملکرد فنی مورد انتظار ساختارها را در زمان بهره‌برداری دچار نقصان کند، بلکه می‌تواند باعث تحمیل بارهای مالی فزاینده‌ای به پروژه‌ها شود.

منبع: +

تهیه کننده: محبوبه پوریوسفی