عمل‌آوری به مجموع عملیاتی گفته می‌شود که برای ادامه واکنش‌های سیمان بلافاصله بعد از ریختن بتن در قالب اعمال می‌شود و شامل کنترل زمان، درجه حرارت و رطوبت است.

برای یک نسبت آب به سیمان مشخص، تخلخل خمیر سیمان هیدراته شده، از روی درجه هیدراتاسیون سیمان تعیین می‌شود. در دمای معمولی، بلافاصله پس از ریختن آب بر روی سیمان، واکنش‌های اجزای اساسی آن شروع می‌شود، ولی با پوشیده‌شدن دانه‌های سیمان هیدراته نشده توسط محصولات هیدراتاسیون، این واکنش به میزان زیادی کاهش می‌یابد.

علت این امر آن است که واکنش‌های سیمان تنها تحت رطوبت‌های در حد اشباع  ادامه می‌یابد و اگر فشار بخار آب در لوله‌های مویینه کمتر از 80 درصد شود تقریبا متوقف می‌شوند. بنابر این زمان و رطوبت عوامل بسیار مهمی در ادامه واکنش‌ها می‌باشند. همچنین، همانند سایر واکنش‌های شیمیایی، دماسبب تسریع واکنش های سیمان و آب می‌گردد.

در رابطه بین مقاومت و زمان برای بتن عموما فرض می‌شود که شرایط عمل آوری، محیط مرطوب و دمای معمولی است. به ازای یک نسبت آب به سیمان مشخص، افزایش مدت عمل‌آوری در محیط مرطوب سبب افزایش مقاومت می‌گردد؛ به شرط اینکه واکنش‌های دانه‌های سیمان هیدراته نشده هنوز ادامه داشته باشد. در قطعات نازک بتنی، درصورتیکه لوله‌های موئینه بواسطه تبخیر از دست برود، شرایط عمل‌آوری در هوا حاکم شده و مقاومت با زمان افزایش نخواهد یافت.

در ارتباط با تاثیر رطوبت بر عمل‌آوری، بر اساس نتایج تحقیقات، مقاومت بتن به عمل آمده در شرایط کاملا مرطوب در حدود ۳ برابر مقاومت همین بتن تحت شرایط عمل آوری در هوا گشته است.

آهنگ کاهش آب بتن بلافاصله بعد از ریختن آن در قالب نه تنها به نسبت سطح به حجم عضو بتنی وابسته است بلکه با تغییرات دما، رطوبت نسبی و سرعت باد اطراف آن تغییر می‌یابد.

حداقل مدت ۷ روز عمل‌آوری مرطوب برای بتن‌های ساخته شده با سیمان معمولی توصیه می‌شود. برای سیمان‌های آمیخته و سیمان‌های پوزولانی، برای رسیدن به مقاومت نهایی و انجام واکنش‌های کاملا پوزولانی، زمان بیشتری لازم می‌باشد.

عمل‌آوری کاملا مرطوب با یکی از روش‌های: پاشیدن آب بر روی بتن، قرار‌دادن نمونه درون آب، استفاده از ماسه مرطوب، خاک اره خیس و یا پارچه کتانی فراهم می‌شود.

+ منبع: ریز ساختار، خواص و اجزای بتن ( تکنولوژی بتن پیشرفته)،  نویسنده: پروفسور مهتا، پروفسور مونته‎ئیرو، ترجمه: دکتر علی اکبر رمضانیان پور و همکاران