هرچند آب جزو منابع تجدیدپذیر محسوب می‌شود، اما با افزایش تقاضا و ثبات منابع آبی به تدریج سرعت استفاده از این منابع از سرعت تجدیدپذیرشوندگی آن پیشی می‌گیرد؛ بر همین اساس پرداختن به موضوع اقتصاد آب و توسعه آن از اهمیت بسزایی برخوردار است.

اقتصاد آب به چگونگی تولید، توزیع و مصرف آب می پردازد. وقتی آب به عنوان یک کالا جنبه اقتصادی به خود می گیرد که به لحاظ منابع، کمیاب و به راحتی و بدون هزینه در دسترس قرار نگرفته باشد و تولید و توزیع آن هم با ارزش افزوده همراه است.

توافق زیادی بین اقتصاددانان بخش آب وجود دارد که قیمت‌ می‌تواند نقش مهمی در مدیریت منابع آب ایفا کند؛چه آنکه قیمت، ارزش و میزان کمیابی آب را به بهترین شکل ممکن انعکاس می‌دهد.

انحراف قیمت‌های نسبی از مقادیر تعادلی مهمترین مشکل بخش آب محسوب می‌شود. این انحراف ها تبعاتی مانند افزایش روز افزون تقاضا ، افزایش شدید هدر رفت، کاهش شدید سرمایه گذاری و روزآمد نبودن فناوری تولید و عرضه آب را به دنبال داشته است.

مدیریت اقتصادی منابع آب یکی از چالش‌هایی است که بشر به ویژه در سده‌های اخیر به میزان زیادی با آن روبه‌رو بوده است. تا قبل از آغاز قرن بیستم و به دلیل وفور منابع آب نسبت به تقاضا و عدم فشار جمعیتی و سایر انواع تقاضاهای آب روی منابع آبی منجر به پذیرش این ایده شد که آب از دیدگاه عامه مردم و همچنین اقتصاددان‌ها به عنوان یک کالای کم ارزش و رایگان شناخته شود. مرحله‌ای که به نظر می‌رسد تقریبا در تمامی نقاط جهان عمر آن به پایان رسیده و در هیچ کشوری حتی با منابع عظیم آبی، آب رایگان توجیهی نخواهد داشت.

هم‌اکنون که در بسیاری از مناطق دنیا تقاضای آب از عرضه آن پیشی گرفته است، باید نوع نگرش به آب از یک کالای اقتصادی معمولی به یک کالای استراتژیک تغییر پیدا کند. بنابراین، مشکل کمبود منابع آب را می‌توان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های اقتصادی دوران معاصر قلمداد کرد. متاسفانه به دلیل حاکم بودن دیدگاه مهندسی در مدیریت منابع آب کشور، مديران بخش آب فعاليت عمده را در توسعه و گسترش تاسيسات تامين آب متمركز کردند و از مباحث مهم اقتصادی غفلت ورزیده‌اند.

اگرچه ویروس‌های زیادی مانند ضعف در ساختار نهادی بخش آب، مسائل فرهنگی و مباحث اقتصادی، در به وجود آمدن بیماری منابع آب نقش داشته‌اند اما عدم توجه به مباحث مهم اقتصادی ضربات جبران‌ناپذیری را بر پیکره نحیف بخش آب وارد کرده است.

در بین افراد جامعه و همچنین تصمیم‌گیران کشور هنوز آب به‌عنوان یک کالای اقتصادی در نظر گرفته نمی‌شود و در خصوص تاثیر افزایش قیمت‌ها بر کاهش مصرف به دیده تردید نگریسته می‌شود. هرچند که تحقیقات مختلف اقتصادی انجام شده در داخل و خارج کشور این ایده را رد کرده است.

به هر جهت، توافق زیادی بین اقتصاددانان بخش آب وجود دارد که قيمت‌ها می‌توانند در مديريت منابع آب نقش مهمي‌ ايفا كنند چرا که قیمت‌ها ارزش و میزان کمیابی آب را به بهترین نحو ممکن انعکاس می‌دهند.

همچنین اقتصاد آب در محافل دانشگاهی کشور هنوز جای خود را باز نکرده است. گواه این ادعا وجود نداشتن گرایش اقتصاد آب در دانشکده‌های اقتصاد کشور است. انحراف قیمت‌های نسبی از مقادیر تعادلی آن مهم‌ترین مشکل بخش آب محسوب می‌شود. این انحرافات تبعاتی مانند افزایش روز افزون تقاضای آب، افزایش شدید هدر رفت آب ،کاهش شدید سرمایه گذاری در بخش آب و روزآمد نبودن تکنولوزی تولید و عرضه آب را به دنبال داشته است. 

منابع

اقتصاد آب، روزنامه اطلاعات

اقتصاد آب، خبرگزاری دنیای اقتصاد، علی اصغر قانع