مدیریت بازرگانی که سرآغاز آن کشور فرانسه است، از دانشگاه ESCP Europe شروع شده‌است و به بحث درمورد پیرامون چگونگی کنترل سود، سرمایه، هزینه و استفاده بهینه از امکانات موجود می‌پردازد. می‌توان گفت که هدف از این رشته آشنایی دقیق با وظایف اساسی سازمان‌های بازرگانی، افزایش مهارت و توانایی دانشجویان در شناخت مسائل مبتنی بر مدیریت، جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات مرتبط به هر یک از این مسائل، ارزیابی راه‌حل‌های مختلف در مورد هر مسئله، تصمیم‌گیری و اجرای تصمیمات می‌باشد. تیلور پایه‌گذار این علم در مکتب کلاسیک بوده‌است. از استادان مدیریت در ایران می‌توان اشخاصی همچون: دکتر مهدی الوانی، دکتر علی رضاییان، دکتر علی‌اکبر فرهنگی و دکتر سید رضا سید جوادین را نام برد. از دیگر بحث‌های مدیریت بازرگانی بازاریابی می‌باشد که در سال‌های اخیر به جایگاه باارزشی دست یافته‌است و به عنوان یک علم شناخته می‌شود. شرکت‌های بزرگ همواره درسال‌های اخیر هزینه‌های سنگینی را برای این مقوله در نظر گرفته و بازخورد مناسبی از آن دریافت نموده‌اند. بازاریابی خود به شاخه‌های متعددی تقسیم گردیده و دانشگاه‌ها سعی در پرورش متخصصین در شاخه‌های مختلف این علم نموده‌اند. بازاریابی را می‌توان به شاخه‌های متعددی تقسیم کرد که مهم‌ترین آن‌ها بازاریابی داخلی و بازاریابی بین‌المللی هستند.

دانشگاه‌ها: این گرایش از قدیمی‌ترین گرایش‌های مدیریت است که کار خود را در سال ۱۳۳۳ به موجب عقد قرارداد بین دانشگاه تهران و دانشگاه کالیفرنیای جنوبی به منظور تربیت مدیران برای اداره سازمان‌های دولتی و خصوصی، در دانشکده حقوق دانشگاه تهران با همکاری گروهی از استادان آمریکایی آغاز کرد، سپس این رشته در مقاطع و گرایش‌های مختلف و در دانشگاه‌های گوناگون کشور گسترش یافته و هم‌اینک در غالب دانشگاه‌های دولتی، آزاد و پیام نور ارائه می‌شود.

صنعت و بازار کار: فارغ التحصیلان این رشته با آگاهی و شناختی که از ساختار سازمان، تئوری‌های مدیریت و سازماندهی و تکنیک‌های مختلف تصمیم‌گیری دارند قدرت حل مشکلات را پیدا می‌کنند و همچنین علاوه بر دانش نظری با کاربردهای این رشته نیز آشنا می‌شوند. فارغ التحصیلان مدیریت بازرگانی می‌توانند در مؤسسات بازرگانی، امور دفتری مانند: تدارکات، اداره امور کارگزینی، امور مالی، بازاریابی مشغول به کار شوند.

گرایش‌های مختلف: این رشته دارای گرایش‌های مختلفی است که عبارتند از: بازاریابی، سیاست‌گذاری (استراتژیک)، بازاریابی بین‌الملل، تحول سازمان ی، مالی، بیمه، بازرگانی بین‌الملل و …

واحدهای درسی در دانشگاه: جمع تعداد واحدهای درسی این رشته ۳۲ واحد بوده و ۴ واحد از آن مربوط به پایان‌نامه است. تمامی درس‌های این گرایش دو واحدی بوده و دانشجو باید ۱۴ درس دانشگاهی را بگذراند. از مجموع درس‌های این رشته ۴ واحد درس مدیریت پیشرفته، ۴ واحد تحلیل آماری و تحقیق در عملیات و مابقی آن دروس اختصاصی این رشته در زمینه آشنایی با تجارت و کسب و کار، مباحث استراتژیک سازمانی و مدیریت بازار هستند.

آینده شغلی: فارغ التحصیلان این رشته با تسلط به مباحث مربوط به بازار، مباحث تدوین استراتژی‌های سازمانی، شناخت مشتریان و نحوه ارتباط با آنها، شناخت فرایندهای فروش، بازاریابی و خدمات به مشتریان زمینه لازم جهت استخدام در واحدهای بازرگانی سازمان‌ها را داشته و نسبت به سایر گرایش‌های مدیریت با توجه به نبود رشته‌ای جایگزین از بازار کار مناسبی برخوردارند. ضمن اینکه دانشجویان این رشته با توجه به شناخت کافی از کسب و کار و نحوه ایجاد تجارت موفق شانس زیادی برای موفقیت در حیطه کار آفرینی و استارت آپ‌ها و تشکیل کسب و کار جدید دارند. مشاوره در امورد تجاری و بازار یابی و بازارسازی در امور بازرگانی سازمان‌ها نیز جزء حیطه کاری این فارغ التحصیلان است. همچنین دانشجویان این رشته با توجه به اینکه اغلب دروسی که طی دوره لیسانس و بالاتر می‌گذارند بعضاً با رشته حسابداری مشترک است، می‌توانند با گذارندن برخی دوره‌های کاربردی در سازمان‌ها با عناوین مالی و حسابداری مشغول به کار شوند.

بازار کار: فارغ‌التحصیلان این رشته به خوبی می‌توانند در سطح مدیران اجرایی در سازمان‌های بازرگانی، صنعتی و دولتی به کار اشتغال ورزند یا در سمت مشاور مدیریت انجام وظیفه کنند. انتظار می‌رود این فارغ التحصیلان پس از کسب تجربیات کافی بتوانند مسئولیت‌های بیشتری را در سطوح بالای سازمان عهده‌دار شوند. علاوه بر این، فارغ التحصیلان این دوره می‌توانند در کارهای پژوهشی و تحقیقاتی که امروز در موسسات بزرگ اهمیت زیادی برخوردار است، مشغول بکار شوند. لازم است ذکر شود که طی مدارج بالاتر در بهبود وضعیت شغلی در این رشته مؤثر است. از جمله این که با گرفتن مدرک دکترا از دانشگاه‌های معتبر می‌توان به آموزش در دانشگاه‌ها پرداخت.

مدیریت سیاست‌گذاری بازرگانی؟رشته مدیریت استراتژیک در ایران نخستین بار با عنوان مدیریت سیاست‌گذاری بازرگانی ایجاد شد. این رشته که یکی از گرایش‌های اصلی رشته مدیریت بازرگانی در مقطع دکترای تخصصی می‌باشد، درخصوص برنامه‌ریزی و اجرای استراتژی‌های بنگاه‌های اقتصادی است. تاریخچه به وجود آمدن رشته‌ای تحت عنوان مدیریت استراتژیک (Strategic Management) در جهان چندان طولانی نیست و به نیمه دوم قرن بیستم می‌رسد. طراحان دوره‌های دانشگاهی مدیریت در کشور آمریکا تصمیم می‌گیرند درس جدیدی برای دانشجویان دوره کارشناسی مدیریت بازرگانی طراحی کنند که پیشرفته‌ترین درس دوران تحصیلی و دربرگیرنده و جامع دروس متعددی باشد که آن‌ها طی دوره تحصیلی خود خوانده‌اند و مطالبی در آن طرح شود که به دانشجویان و مدیران آینده در زمینه تصمیم‌گیری‌های کلان و مدیریتی یاری رساند. به این ترتیب درس سیاستگذاری بازرگانی (Business Policy/Strategy) در برنامه درسی دانشکده‌های بازرگانی جای گرفت و به مرور خود به رشته‌ای مستقل در سطح کارشناسی ارشد و دکترای عمومی و تخصصی مدیریت و بازرگانی تبدیل شد. همان‌طور که اشاره شد عنوانی که در ابتدا برای این زمینه دانشی درنظر گرفته شده بود «سیاستگذاری بازرگانی/سیاست کسب وکار» بود و به مرور از عناوین دیگری مانند «استراتژی بازرگانی/کسب وکار»، «استراتژی و سیاست کسب وکار» و … استفاده شد؛ در نهایت اما اصطلاح «مدیریت استراتژیک» بیش از بقیه مورد توجه قرار گرفت و باب شد.

بازاریابی چیست؟ فاصله ایده تا مرتفع شدن نیاز با استفاده از فرایند تبدیل ایده به کالا و مبادله آن را بازاریابی نام‌گذاری کرده‌اند. البته تعاریف گوناگونی از بازاریابی در مراجع مختلف آمده‌است که هریک از دیدگاه مکتبی یا دانشمندی ارائه شده‌است، ولی نکته محوری در تمامی این تعاریف محور قرار دادن کالا سرمایه‌گذاری شده در بازار است. علم بازاریابی به‌لحاظ همبستگی بسیار زیاد با مدیریت استراتژیک در بسیاری از موارد به صورت ترکیبی به اجرا درآمده و شرکت‌ها استراتژی‌های خود را با استفاده از علوم و زیرشاخه‌های بازاریابی تکمیل می‌کنند. از دانشمندان این زمینه می‌توان به ایگور انسف اشاره نمود که خود یکی از پایه‌گذاران این علم نوین در دنیا است.

برخی از زیرشاخه‌های بازاریابی عبارت‌اند از E-marketing ,E-commerce، بازاریابی بین‌المللی، رفتار مصرف‌کننده، بازاریابی داخلی، بازاریابی صنعتی و بازاریابی افقی و عمودی. هر یک از زیر شاخه‌های فوق ضمن تبعیت از اصول بازاریابی این امکان را فراهم آورده‌است تا متخصصین و علاقه‌مندان در زمینه‌ای خاص بررسی‌های لازم را به عمل آورند.

از گرایش‌های مدیریت بازرگانی می‌توان به بازاریابی بین‌الملل، بازاریابی داخلی، بازاریابی، مدیریت مالی و بیمه و تحول اشاره کرد. با تصویب کارگروه تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی در دوره جدید رونمایی از رشته مدیریت بازرگانی، چند گرایش جدید از جمله گرایش استراتژیک و کارآفرینی به مجموعه‌های زیر شاخه قبلی اضافه شد. چنانچه به صورت دقیق‌تر بخواهیم ذکر کنیم، این رشته در مقطع کارشناسی ارشد دارای گرایش‌های مختلفی است که بر اساس آخرین تغییرات (مصوبه مورخه ۲۴ تیر ۱۳۹۴ شورای تحول و ارتقای علوم انسانی شورای عالی انقلاب فرهنگی) عبارتند از: بازاریابی، بازرگانی بین‌المللی، تجارت الکترونیکی، مدیریت استراتژیک، بازرگانی داخلی و کارآفرینی. تا پیش از این گرایش‌های مالی، بیمه و تحول نیز جزو گرایش‌های رشته بازرگانی بود.

منبع: ویکی‌پدیا