مرحوم علی اکبر معین‌فر  تحصیلات خود را در رشته مهندسی راه و ساختمان در دانشکده فنی دانشگاه تهران در سال ۱۳۳۰ به پایان برد و در سال ۳۱ به خدمت نظام وظیفه اعزام شد. وی از سال ۳۲ کار در نفت را آغاز کرد و برای کار در شرکت نفت آبادان که  ریاست آن را مرتضی‌قلی بیات بر عهده داشت عازم آبادان شد. هنوز یک روز از ورود به آبادان نگذشته بود که از تهران خبر کودتا علیه دولت مصدق رسید.

بعدها در بانک ساختمان به عنوان مهندس ناظر مشغول کار شد. در سال ۱۳۳۸ به دنبال آشنایی و همکاری با گروه مهندسی ژاپنی که برای بررسی زلزله ۱۹۵۷ مازندران به ایران آمده بودند، از سوی پروفسور تاچی نایتو، استاد برجسته زلزله و طراح و سازنده برج توکیو، برای دوره‌ای تحقیقاتی در مهندسی زلزله به دانشگاه واسدا  در توکیو دعوت شد و دوره مهندسی زلزله را در سال ۱۹۶۰ به پایان رساند.

بعد از بازگشت از توکیو و به دنبال زلزله بوئین زهرا در سال ۴۱، مقدمات تهیه کد زلزله در ایران را فراهم کرد. از سال ۱۹۶۵، به عنوان عضو افتخاری «انجمن اروپایی مهندسین زلزله» به تحقیق و مطالعه در زمینه زلزله ادامه داد. مدتی هم به‌عنوان استاد پاره‌وقت در مقطع فوق‌لیسانس به تدریس مهندسی زلزله در دانشگاه پلی‌تکنیک پرداخت. وی از سال ۱۳۳۴ تا ۱۳۴۱ در بانک ساختمانی، و از آن زمان تا پیروزی انقلاب اسلامی در دفتر فنی سازمان برنامه و بودجه کشور به فعالیت مشغول بود.

شاید اغراق نباشد که گفته شود موضوع مهندسی زلزله و اساساً طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله در کشور با نام معین فر شروع می‌شود. وی اساساً به همین دلیل بنا به درخواست شادروان دکتر ابوالحسن بهنیا که ریاست وقت دفتر فنی سازمان برنامه و بودجه را بعهده داشتند به آن سازمان دعوت بکار شدند.
طرح تهیه تاریخچه زلزله‌های مخرب ایران که بعداً مبنای تهیه «پهنه‌بندی زلزله» ایران شد توسط وی پیشنهاد و سپس با همکاری پروفسور امبریزیز، که در آن زمان در کالج امپریال دانشگاه لندن مشغول مطالعات مربوط به زلزله‌های یونان و کشورهای سواحل مدیترانه بود، انجام گردید. نتیجه این مطالعات بعداً در کتابی به نام زلزله‌های تاریخی ایران ثبت گردید.
ایجاد شبکه شتابنگاری کشور از خدمات بنیادی این پیشکسوت مهندسی عمران کشور در زمان خدمت در دفتر فنی سازمان برنامه و بودجه بود. تدوین آئین‌نامه زلزله ایران در دهه ۴۰ در دفتر فنی سازمان برنامه و بودجه توسط ایشان و به راهنمایی شادروان دکتر بهنیا آغاز شد.
معین فر در سازمان برنامه و بودجه شروع کننده بسیاری از آئین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های فنی بوده و علاوه بر استاندارد ۵۱۹ که شاید قدیمی‌ترین دستورالعمل فنی در صنعت ساختمان ایران باشد، «آئین‌نامه بتن ایران» در زمان تصدی ایشان در سازمان شروع شد و ابتدا با عناوین دستورالعمل‌های ۱-۱۸ تا ۵-۱۸ منتشر گردید. تدوین مجموعه مقررات ملی در وزارت مسکن و شهرسازی یکی دیگر از خدمات ماندگار مهندس معین‌فر به شمار می‌رود.
خدمات مهندس معین‌فر در زمینه مطالعات مربوط به زلزله‌های ایران مورد توجه محافل فنی در سطح جهان قرار گرفت که برای ایشان افتخاراتی علمی نیز به همراه آورد. وی به مدت هشت سال عضو هیئت مدیره‌های «موسسه بین‌المللی زلزله» و «مؤسسه اروپائی مهندسی زلزله» در دهه ۷۰ میلادی بوده و هم اکنون عضو مادام‌العمر جامعه مهندسی زلزله هندوستان از دهه ۶۰ میلادی به بعد می‌باشد. او در سال ۲۰۰۲ به دریافت لوح تقدیر از طرف مسئولین اروپایی مهندسی زلزله نائل شد که در کنفرانس بین‌المللی زلزله در مهندسی به ایشان اعطا گردید.
مهندس معین فر از فعالان حرکت‌های اجتماعی در جامعه مهندسین کشور نیز محسوب می‌شود. بنیان گذاری انجمن مهندسان محاسب کشور، فعالیت مؤثر در شورایعالی کانون فارغ التحصیلان دانشکده فنی و بالاخره فعالیت به عنوان کارشناس رسمی دادگستری در رشته راه و ساختمان از جمله خدمات وی محسوب می‌شود.

در ارتباط با فعالیت های سیاسی وی می‌توان گفت:

پس از شکل گیری شورای انقلاب، به عنوان اولین نهاد رسمی انقلابی، دولت موقت، دومین نهادی بود که با اوج‌گیری انقلاب و درآستانه پیروزی آن تشکیل شد. در ۲۴ بهمن ماه اولین گروه از وزیران دولت موقت معرفی شدند که معین فر در این میان نبود؛ چندی بعد با معرفی وزیران باقی‌مانده، کابینه بازرگان تکمیل شد و معین فر به عنوان وزیر مشاور و سرپرست سازمان برنامه و بودجه برگزیده شد اما یازدهم فروردین ۵۸ نیز تیمسار محمدتقی ریاحی به وزارت دفاع رفت و از هفتم مهرماه، دکتر مصطفی چمران بر جای او نشست. در همان زمان، محمدعلی رجایی وزیر آموزش و پرورش، حسن حبیبی وزیر فرهنگ و دکتر یدالله سحابی وزیر مشاور در امور انقلاب ومهندس عزت‌الله سحابی سرپرست سازمان بودجه، شدند. بدین ترتیب، مهندس علی اکبر معین فر نیز اولین وزیر وزارتخانه تازه تأسیس نفت شد.

همچنین، پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ۵ بهمن ۵۸، ۲۴ اسفند ۱۳۵۸ اولین انتخابات مجلس شورای اسلامی برپا شد. نهضت آزادی تصمیم به شرکت فعال در انتخابات گرفت. از این رو، در ائتلافی با انجمن اسلامی مهندسین با همگامی آیت‌الله زنجانی و محمدتقی شریعتی لیستی را برای تهران تدارک دیدندکه نام وی در این لیست قرار گرفت. معین‌فر در این انتخابات با ۱٬۴۳۹٬۳۶۰ رأی در رتبه چهارم قرار گرفت. 

 دانلود فیلم آشنایی با مرحوم علی اکبر معین فر