در کره زمینی که به سیاره آبی معروف شده تنها 0.3 درصد از آب‌های شیرین آن در دسترس ساکنانش قرار دارد و حالا که جهانیان با کمبود آب، خشکسالی، کیفیت پایین آب‌های سطحی، زیر زمینی و سد سازی مواجه شده‌اند تنش‌ها در مقیاس محلی، ملی، منطقه‌ای و جهانی برای داشتن آب در حال شکل‌گیری است.

آب تنها برای توسعه نیست، بلکه در دنیای امروز که با چالش کم آبی مواجه هستیم به عنوان یک ابزار کلیدی برای تأمین منافع ملی به شمار می‌رود و در این بین دیپلماسی عمومی هر کشوری باید به سنجش یکپارچه و جدایی ناپذیر خط مشی‌های مربوط به آب، توسعه و دیپلماسی تبدیل شود.

ایالات متحده آمریکا به عنوان یکی از کشورهای پیشرو در امر دیپلماسی عمومی آب، مهمترین هدف خود را از کاربرد این موضوع، تأمین  منافع ملی، جلوگیری از گسترش و نفوذ سایر کشورهای بین المللی که منجر به ضرر رسیدن به منافع  ملی آنها خواهد بود، عنوان کرده است.

یکی از مباحث مهم در حوزه دیپلماسی آب به ویژه در کشور ایران، موضوع منابع آبی و رودهای فرامرزی است.  آب های فرامرزی آب هایی هستند که بین کشورها مشترکند و بر این اساس مدیریت آب یک موضوع جدی در سیاست خارجی کشورهاست. 

در حدود 260 رودخانه فرامرزی بین 150 کشور مشترک است و این عاملی برای درگیری های مختلف است با این حال آب های فرامرزی بیش از آنکه عامل جنگ بوده باشد عامل همکاری بین کشورها بوده است و این مبحث جدیدی در عرصه روابط بین المللی است. (دکتر عباس عراقچی، خبرگزاری ایران اکونومیست، کد خبر: ۱۰۷۲۳۴)

کشور ما در یک موقعیت جغرافیایی خشک، نیمه خشک و کم آب قرار گرفته و وضعیت خاص ناهمواری‌ها و واقع شدن پربارشی در حاشیه بیرونی رشته کوه‌ها، باعث شده بخش اعظم جمعیت کشور ما مراکز سکونت  انسانی و مناطق حاصلخیز کشاورزی در نواحی حاشیه‌ای کشور و مجاورت همسایگان  واقع شوند که نتیجه این امر وابسته شدن زندگی ساکنان ایران به منافع آب فرامرزی است و از سوی دیگر ساختار ناهمواری‌های کشور در نواحی غربی موجب شده حجم قابل ملاحظه‌ای آب از کشور خارج و وارد عراق  شود و اینجاست که دیپلماسی آب در ایران معنا و اهمیت می‌ یابد.

با این که سازمان ملل متحد قطعنامه‌ای را در سال 1382 تصویب و سال‌‌های (1399-1384) را دهه بین المللی اقدام "آب برای زندگی" نام گذاری کرده و اقدامات خود را با همکاری سیار نهادها و سازمان‌های داخلی و دولتی و غیر دولتی در این خصوص از سال 2005 آغاز کرده ولی در ایران در چند سالی اخیر آب به یک موضوع امنیت ملی تبدیل و دستگاه دیپلماسی رسمی در مسائل به آن درگیر شده است.

مرکز بین المللی خواهر شهرهای  ایران در این باره پیشنهاداتی را جهت دیپلماسی عمومی آب ارائه داده است: با ایجاد سازمان مشترک رودهای مرزی، گسترش همکاری میان شهرهای واقع در یک حوضه آبریز مشترک فرامرزی به منظور استفاده بهینه از آب‌های مشترک از طریق قراردادهای شهری، سازمان دهی بخش خصوصی در حوضه آب‌های مشترک به منظور ایجاد نهادهای مردمی و کمک به بخش دولتی؛ می‌توان مدیریت یک پارچه‌یا در حوضه آب‌های مشترک، فرامرزی سطحی و زیر زمینی تشکیل داد.

منبع +