سازه نگهبان یا دیوار حایل، دیواری است که بتواند بصورت یک سازهٔ نگه دارنده و تکیه گاهی برای پایداری سازهٔ دیگر، و یا جلوگیری از ریزش، و مهار خاک‌های تپه‌ها یا دیگر عوارض طبیعی مشرف به جاده‌ها و یا ساحلی نزدیک به دریاها و دامنه‌های غیرطبیعی و به طور کلی هر جا که احتیاج به تکیه‌گاه جانبی باشد استفاده شود.

وجود خاک محدود بین دو ارتفاع مختلف و نیز در جاهایی که چشم انداز نیاز شدیدی به شکل گیری دارد، و یا برای هدف ویژه‌ای مانند کشاورزی در دامنهٔ کوه‌ها و تپه‌ها از دیوار و یا دیواره‌های حائل استفاده می‌شود. دیوار حائل می‌تواند بصورت‌های وزنی، طره‌ای، پشت‌بنددار طراحی شود.

ساختار دیوارهای حائل به گونه‌ای طراحی شده‌اند که مقاومت خاک را در برابر فشار جانبی که در اثر شیب‌های غیرطبیعی پدید می‌آید افزایش دهند. از این دیوارها در شرایطی که ایجاد شیب‌های مورد نظر بیش از زاویهٔ نشست خاک آن منطقه اختلاف سطح ایجاد کند استفاده می‌شود.

از دیوار حائل در بسیاری از پروژه‌های ساختمانی نظیر راهسازی، پلسازی، محوطه‌سازی، ساختمان‌سازی و به طور کلی هرجا که احتیاج به تکیه‌گاه جانبی برای جدار قائم خاکبرداری باشد، استفاده می‌شود.

بر حسب مصالح و هندسه مورد استفاده، دیوار حایل دارای انواع زیر می‌باشد:

1. دیوار حایل وزنی، از بتن ساده ( غیر‌مسلح، و یا مصالح بنایی (به خصوص سنگ با ملات ماسه سیمان)) ساخته می‌شوند. پایداری این دیوار‌ها در مقابل فشار جانبی، در درجه اول بستگی به وزن آن‌ها دارد.
2. دیوار حایل نیمه وزنی، در برخی موارد با استفاده از مقدار محدودی میلگرد، از عرض دیوار حایل وزنی مقدار کاسته می‌شود. این میلگردها در خمش با مصالح بنایی مشارکت می‌کنند. به چنین دیوار‌هایی، دیوارهای نیمه‌وزنی گویند.
3. دیوار حائل طره‌ای، از بتن مسلح ساخته می‌شوند و متشکل از دیوار تیغه، و دال پایه می‌باشند. حداکثر ارتفاع اقتصادی این دیوار ها 6 تا 8 متر است.
4. دیوار حائل پشت‌بند‌دار، مشابه دیوار حائل طره‌ای هستند با این اختلاف که در فواصل منظم دارای پشت بند‌هایی عمود بر دیوار تیغه می‌باشند. پشت بندها، تیغه و پایه را به یکدیگر می‌دوزند و در نتیجه با ایجاد رفتار دو طرفه از مقدار نیروی برشی و لنگر خمشی در آنها می‌کاهند.

در طراحی دیوار‌های حایل، برای طراح باید پارامتر‌های پایه‌ی خاک ( یعنی وزن مخصوص، زاویهی اصطکاک و چسبندگی هم برای خاکریز پشت دیوار و هم برای خاک زیر پایه معلوم باشد. از پارامتر‌های مربوط به خاکریز پشت، فشار جانبی و از پارامتر های مربوط به خاک زیر پایه، ظرفیت باربری مجاز خاک برای تحمل فشار توسط طراح باید محاسبه شود.

منبع: اصول مهندسی ژئو‌تکنیک، ترجمه شاپور طاحونی