استعداد تحصیلی یکی از دروس بخش عمومی  آزمون کتبی دکتری نیمه‌متمرکز است. این آزمون اولین بار در سال ۷۴درایران مقطع کارشناسی ارشد طراحی و همزمان با برگزاری آزمون دکتری از سال ۸۹ در کنکور این مقطع برای تمامی رشته‌ها به عنوان یکی از سرفصل‌های امتحانی مطرح شد.این سوالات بومی ‌سازی شده‌ و ترکیبی از سوالات آزمون‌ GMAT و سوالات آزمون GRE است . البته در گذشته سوالات آزمون ‌های GMAT و GRE بین ‌الملل عیناً ترجمه می‌شد ولی در حال حاضر تیم طراحی مجزایی برای طراحی تست‌ های جدید داخلی برای کنکور دکتری در سازمان سنجش وجود دارد و کیفیت سوالات این آزمون از استاندارد داخلی خوبی برخوردار است سوالات استعداد تحصیلی جهت سنجش توانایی تجزیه و تحلیل ، توانایی تصویر سازی ذهنی ، سرعت عمل و تمرکز ، قدرت و سرعت انتقال مفاهیم و هوش داوطلب طراحی شده است.

استعداد تحصیلی در آزمون دکتری دارای ضریب یک است و در حدود 17 درصد در نتیجه نهایی آزمون کتبی مؤثر است.

سرفصل‌های آزمون استعداد تحصیلی

1. قسمت درک مطلب: این بخش شامل دو متن مجزا است که به فارسی ارائه شده است و داوطلب باید دقیق هر متن، سوالات مربوط به آن متن را پاسخ دهد.
2. قسمت منطقی (استدلالی):سوالات به این صورت است که ابتدا یک گزاره در حد یک پاراگراف مطرح می‌شود و داوطلب باید بر اساس برداشتی که از پاراگراف داشته است یکی از گزینه‌ها را انتخاب کند. در این قسمت مهارت مورد نیاز، شناخت انواع استدلال، چگونگی تضعیف یا تقویت یک استدلال، ایجاد فرضیه برای استدلال یا نتیجه‌گیری از آن می‌باشد. (این بخش در گروه فنی و مهندسی سوال نمی‌شود)
3. قسمت تحلیلی:در این بخش گزاره‌های ساده‌ای بیان می‌شود و باید بر اساس آن‌ها تحلیل درستی از مسئله را انجام داد.
4. قسمت کمیتی:سوالاتی است که به صورت عددی و پایه ریاضی هستند و تقریبا بخش سخت آزمون محسوب می‌شود.
5. قسمت تجسمی:در این بخش اشکالی داده می‌شود و بر اساس تغییراتی که در آن ایجاد می‌شود از داوطلب خواسته می‌شود که شکل نهایی را حدس بزند! (این بخش تنها از گروه فنی و مهندسی سوال می‌شود)