محصولات مختلف (لوله‌كشی، مخازن، سازه‌ها و پل‌های فلزی و …) كه جوشكاری بر روی آنها جهت اتصال قطعات انجام گرفته به بازرسی در مراحل مختلف قبل و حين ساخت و همين‌طور بعد از ساخت نياز دارند. بازرسی جوش می‌تواند تا حدود زيادی از انجام كار بدون خطر محصول توليدی اطمينان دهد. برای حصول اطمينان از مرغوبيت جوش و مطابقت آن با نيازمندی‌های طرح بايد كليه عوامل موثر در جوشكاری در مراحل مختلف اجرا مورد بررسی قرار گيرد.

مراحل بازرسی جوش

بازرسی قبل از جوشكاری به منظور آماده كردن مقدمات كار جوشكاری است بطوری‌كه كه موجب بروز عيوب جوش را از بين برده و يا به حدود قابل قبولی كاهش دهد. یکی از روش‌های بازرسی و كنترل جوش، بازرسی به روش چشمی است. اعمال یک برنامه‌ی بازرسی چشمی مسئولانه می‌تواند از پيدايش ۸۰ تا ۹۰ درصد از عيوب معمول در جوشكاری جلوگيری كند. اين نوع از بازرسی جوش شامل اقدامات زير است:

قبل از جوشكاری

• مطالعه دقيق نقشه‌ها و مشخصات فنی
• بازرسی براساس استانداردهای اجرایی مرتبط
• بازرسی فلز پايه
• بازرسی مواد مصرفی جوشكاری
• بررسی تجهيزات جوشكاری
• آزمون تاييد صلاحيت جوشكارها و اپراتورها
• پيش‌گرم كردن در صورت لزوم
• بازرسی در حين جوشكاری
• بازرسی درجه حرارت بين پاسی
• بازرسی تميزكاری بين پاسی
• بازرسی ترتيب و توالی پاس‌های جوش
• بازرسی جوش بعد از اتمام جوشكاری
• بازرسی ابعاد و اندازه جوش مطابق با نقشه‌ها
• بازرسی ظاهر جوش از لحاظ وجود ناپيوستگی‌ها
• بازرسی و كنترل اندازه ناپيوستگی‌ها مطابق با استاندارد پذيرش

برای ارزيابی كيفيت جوشكاری لازم است استاندارد پذيرش يا معيار پذيرش جوش مشخص باشد و نوع آزمايش غير مخرب و ميزان آزمايش (در تمامی پروژه‌ها بازرسی چشمی جوش به صورت ۱۰۰٪ انجام می‌شود) تعيين شود. بازرس بايستی نتايج آزمايش‌ها و بازرسی‌های انجام شده را تفسير و ارزيابی كند. پذيرش جوش در هر سه مرحله بازرسی از اهميت ويژه‌ای برخوردار است. در واقع پذيرش جوش پس از مقايسه كيفيت جوش حاصل با كيفيت مطلوب انجام می‌شود. پذيرش بايد قطعی و غير مبهم باشد. برای پذيرش بايد گزارش بازرسی جوش صادر و توسط بازرس جوش امضا شود.

نكته مهم: تهيه گزارش برای مراحل مختلف بازرسی و كليه آزمايش‌های انجام شده، ضروری است.

گزارش نتايج آزمايش‌ها و بازرسی‌های انجام شده بايستی به صورت مرتب و مشخص و جداگانه تهيه و تنظيم شود. برای كارهای بازرسی تهيه گزارش كامل و واضح كه كار ارزيابی و پذيرش نهایی را تسهيل کند، برای بازرس جوش اعتبار ويژه‌ای دارد.

دسته‌بندی بازرسان جوش

• بازرس كد
• بازرس نماينده دولت
• بازرس خريدار، مشتری، يا كارفرما
• بازرس كارخانه، سازنده يا پيمانكار
• بازرس يا متخصص آزمايش‌های مخرب
• بازرس يا متخصص آزمايش‌های غيرمخرب

گرچه وظايف بازرس داخلی و خارجی (بازرس انتخاب شده از داخل سازمان يا خارج از سازمان) ممكن است با يكديگر متفاوت باشد ولي در اينجا فقط به ذكر بازرس اكتفا می‌شود. در همه حالات فرض بر آن است كه بازرس صلاحيت هاي لازم را داشته و قادر است نوع محصول مورد نظر را كه به او محول شده است، بازرسی کند. خصوصیات مهم بازرس جوش برخورد حرفه‌ای بازرس جوش شامل میزان احترام و همکاری است که وی در حین انجام بازرسی از دیگران دریافت می‌کند توانایی بازرس برای تصمیم‌گیری بر اساس واقیعت‌ها را می‌توان در این مقوله قرار داد به طوری که بازرسی‌ها، دقیق منصفانه محکم و منطقی باشند. اگر تصمیمات گرفته شده غیر منصفانه بوده و یا غرض‌ورزی و مغایرت را نشان دهد تاثیرات منفی بر اعتبار بازرس خواهد داشت. بنابراین بازرس جوش باید به طور کامل با شرايط شغلی آشنا باشد تا تصمیمات گرفته شده نه خیلی سخت‌گیرانه و نه خیلی سست و متزلزل باشند.

یکی از مهم‌ترین جنبه‌های کار بازرسین جوش برقراری ارتباط موثر میان افرادی است که با فرایند ساخت سر و کار دارند. آنچه از این موضوع بر می‌آید این است که برقراری ارتباط نباید به صورت یک‌طرفه باشد. بازرس باید بتواند نظرات خود را به دیگران بازگو کرده و آماده شنیدن نظرات آنها باشد. این مسئله که شخصی تصور کند نظراتش همیشه نافذ و بی‌نقص است، اشتباه است. بنابراین بازرسین باید پذیرای نظرات دیگران باشند که اغلب بهترین بازرس کسی است که شنونده خوبی باشد. تجهيزات بازرسی جوش به روش چشمی آزمون‌های چشمی كه به استفاده از ابزار و تجهيزات ويژه‌ای نياز دارند، به كاربرد و ميزان دقت مورد نياز برای بازرسی بستگی دارد. بعضی از ابزار ممكن است به شرايط خاصی قبل از استفاده نياز داشته باشند مانند كاليبراسيون. به عنوان یک قانون عمومی آن ابزاری كه با یک كد و مشخصات ويژه‌ای مطابقت می‌كند، و برای اندازه‌گيري با دقتی كه قابل پذيرش باشد يا با نياز بازرسی همخوانی داشته باشد، می‌تواند استفاده شود.

منبع: +

تهیه‌کننده: محبوبه پوریوسفی