بررسی اولویتهای کارآفرینی و افزایش صلاحیتهای حرفه ای برای مهندسان ساختمان

مهندس محمدحسین مسعودی- دبیر جامعه مشاوران راهبر مهندسان ساختمان

در مجموعه فعالیتهای سازمانهای نظام مهندسی ساختمان در استانهای مختلف کشور، همواره طرحها و برنامه های متعددی درجهت کارآفرینی و افزایش صلاحیتهای حرفه ای ارائه گردیده که بعضاً در زمانهای مختلف و بصورت پراکنده اطلاع رسانی شده اند. در این یادداشت در نظر است به برخی از این برنامه های مهم، اشاره و در نهایت به طرح یک نظرسنجی در این خصوص پرداخته شود که امید است با همکاری و مشارکت حداکثری صاحبنظران و اعضای جامعه مشاوران در این نظرسنجی، بتوان اولویتهای مربوطه را استخراج و از نتایج حاصله در برنامه ریزیهای لازم جهت نشست پیش رو (چهارمین نشست) بهره برداری نمود.

الف- طرح تأمین زیرساختهای لازم برای حضور مجریان ذیصلاح

طبق آمارهای ارائه شده، هم اکنون 40 درصد از بیکاران، تحصیل کرده های دارای مدرک کارشناسی هستند. برخی صاحبنظران اعتقاد دارند تحقق حضور مجریان ذی صلاح کمک بزرگی به اشتغال مولد می نماید و اگر به موضوع مجریان ذی صلاح توجه جدی شود، بخشی از چالش دولت در رابطه با اشتغال زایی نیز حل خواهد شد. این افراد براین باورند که در حال حاضر یکی از چالش های اقتصادی کشور، بحث دلال بازی در حوزه ساختمان است که باعث افزایش قیمت و تورم شده و اگر مجریان ذی صلاح در پروسه ساخت و ساز حضور داشتند، جای خالی آنها موجب حضور پررنگ دلالان و واسطه ها نمی شد. لذا با حجم سرمایه گذاری که در صنعت ساختمان وجود دارد، اگر زیرساختهای لازم برای حضور مجریان ذیصلاح فراهم گردد، علاوه بر ارتقاء کیفیت ساخت و سازها و افزایش عمر مفید ساختمانها، به نوعی کارآفرینی و اشتغال مولد هم در جامعه(مهندسان، کاردانها و کارگران) ایجاد خواهد شد.

ب- طرح کارآموزی و کسب تجارب مهارتی سه ساله قبل از ورود به حرفه

در اغلب سازمانهای نظام مهندسی ساختمان، برای زمان سه ساله پیش بینی شده جهت کارآموزی یعنی از زمان فارغ التحصیلی تا امکان اخذ پروانه اشتغال افراد دارای مدرک کارشناسی در هریک از هفت رشته مرتبط با مهندسی ساختمان، برنامه ای به منظور کسب مهارتها و تجارب لازم پیش بینی نشده است که این موضوع، ضمن صوری نمودن تأییدیه سوابق کاری ارائه شده توسط اکثر مهندسان، افراد جدیدالورود به حرفه را با چالشهای جدی مواجه می نماید و براین اساس یا کیفیت خدمات ارائه شده توسط این افراد بصورت نازل و حداقلی ارائه شده و بعضاً منجر به حوادث جبران ناپذیر می شود یا این افراد از فعالیت در حوزه تخصصی خود به دلیل مسئولیتهای سنگین و پرخطر آن و نداشتن مهارتها و تجارب لازم منصرف می شوند. اگرچه در این میان هستند سازمانهایی که این تهدید را با تدبیر به فرصت تبدیل نموده اند. بعنوان مثال در یکی از استانهای کشور اینگونه برنامه ریزی شده است که این دسته از افراد پس از طی یک دوره کوتاه مدت آموزشی بعنوان سرپرست کارگاه درطول مدت درنظر گرفته شده جهت کارآموزی، زیرنظر مهندسان مجری مجرب مشغول به کار می شوند و البته از حقوق و مزایا متناسب با مسئولیت مربوطه(سرپرست کارگاه) و جایگاه شغلی خود(کارآموز) برخوردار خواهند شد. در حالتی دیگر این دسته افراد می توانند کارآموزی خود را در گروه های کنترلی خدمات مهندسی(کنترل مضاعف) بعنوان یکی از اعضای آن گروه طی نمایند. بازخورد و نتیجه این اقدامات، کسب تجربه، اعتماد به نفس و مهارت لازم برای مهندسان جوان بوده که علاوه بر ترغیب آنها به استفاده صحیح و بهینه از تخصص خود، زمینه ساز کارآفرینی آنها و همچنین افزایش کیفیت در ساخت و سازها را به دنبال خواهد داشت.

ج- طرح فراگیر کنترل مضاعف خدمات مهندسی از طریق دفاتر نمایندگی سازمانها

کنترل خدمات مهندسی ارائه شده توسط مهندسان(کنترل مضاعف) درجهت اطمینان از کیفیت خدمات مذکور و افزایش کیفیت ساخت و ساز از وظایف اصلی و تأثیرگذار سازمانهای نظام مهندسی ساختمان استانها و همچنین وزارت راه و شهرسازی محسوب میگردد. آنچه از بررسی عملکرد سازمانها در این زمینه حاصل شده، تمرکز بر کنترل خدمات مهندسی در حوزه طراحی بوده که البته برای اغلب استانها مانند استان تهران این حوزه هم بصورت فراگیر انجام نمی شود. اعتقاد برخی صاحبنظران براین است که اگر به دنبال ارتقاء کیفیت در ساخت و سازها می باشیم، باید کنترل خدمات مهندسی، هرسه حوزه طراحی، اجرا و نظارت را توأمان و بصورت فراگیر در سطح هریک از استانها دربر بگیرد. تجربه کوتاه مدت کنترل مضاعف خدمات مهندسی نوسازی بافتهای فرسوده سالهای 92 و 93 در دو حوزه اجرا و نظارت جهت 12منطقه شهر تهران، مبین تأثیرات ارزشمند این اقدام مهم می باشد. باتوجه به تجارب مختلف حاصل از اقداماتی که تاکنون در این خصوص انجام پذیرفته و کسب درآمد 5درصدی سازمانهای نظام مهندسی ساختمان از ارجاع کار خدمات مهندسی نظارت، بسیار بجاست که درجهت برنامه ریزی لازم و جامع در این زمینه اقدام گردد. تشکیل تیمهای کنترلی مجزا در سه حوزه طراحی، اجرا و نظارت با حضور مهندسان واجد شرایط و مرتبط با هریک از دفاتر نمایندگی شامل مهندسان فاقد پروانه(کارآموز)، پایه3، پایه2 و پایه1 و همچنین کارشناسان رسمی سازمان(ماده27)، تدوین چک لیستهای مورد نیاز و برنامه ریزی جهت آموزش تیمها می تواند ضمن اثربخشی در افزایش کیفیت ساختمانها، موضوع کارآفرینی و افزایش ظرفیت اشتغال را برای عموم مهندسان ساختمان فراهم نماید. همچنین استمرار این اقدام امکان ارزیابی عملکرد مهندسان و تشکیل پرونده حرفه ای برای آنها را میسر نماید.

د- طرح ایجاد صلاحیتهای جدید رشته ای و فرارشته ای

سه موضوع اشاره شده در بالا، تماماً با ظرفیتهای موجود قانون فعلی قابل برنامه ریزی و اجراست (که البته در اغلب سازمانها به دلایل مختلف مغفول مانده است) ولی تعریف صلاحیتهای جدید باتوجه به پیشرفت علم و تکنولوژی و حضور و بروز فناوریهای نوین که استفاده از آنها توجیه فنی و اقتصادی لازم را هم خواهد داشت، از جمله ضروریات حرفه مهندسی ساختمان در هفت رشته مربوطه می باشد که باید به این موارد نیز توجه ویژه ای شود حتی اگر به اصلاح قانون یا تدوین مباحث و ضوابط جدید بیانجامد. بعنوان مثال موضوع مهندسی تخریب از جمله آنهاست. در حال حاضر پروانه های ساخت با عنوان تخریب و نوسازی صادر میگردد ولی آنطور که به بخش نوسازی توجه می شود، به بخش تخریب پرداخته نشده است و تقریباً از این بخش مهم، فقط مسئولیت و خطرات آن متوجه مهندسان می باشد درحالیکه در آینده ای نه چندان دور تقریباً ساختمانهای کلنگی که هم اکنون با مشخصات دو یا نهایتاً سه طبقه شناسایی می شوند، جای خود را به ساختمانهای کلنگی پنج طبقه تا بلندمرتبه خواهند داد که این واقعیت حکایت از این دارد که برای بخش تخریب هم مانند بخش نوسازی نیازمند تعریف و برنامه ریزی صلاحیتهای طراحی، اجرا و نظارت هستیم اما در قالب یک مهندسی معکوس. هم اکنون صلاحیتهای تک رشته ای همانند تخریب و گودبرداری و فرارشته ای همانند ایمنی و تعمیر و نگهداری از جمله مواردی هستند که به نظر برخی صاحبنظران باتوجه به اهمیت مسائل منعطف به آنها، در اولویت صلاحیتهای جدید قابل طرح و برنامه ریزی می باشند. به طور حتم و یقین، ایجاد صلاحیتهای جدید، علاوه بر بهره مند نمودن افزایش ظرفیت اشتغال برای مهندسان، زمینه های تخصصی نمودن حوزه های فعالیت و متعاقب آن حذف افراد غیرمتخصص و غیرحرفه ای و نهایتاً ارتقاء کیفیت ساخت را به دنبال خواهد داشت.

ه- دیگر طرحهای پیشنهادی

در میان فعالیتهای مختلف، چهار موضوع بالا مورد توجه قرار گرفته است ولی  چنانچه از نظر صاحبنظران و اعضای جامعه مشاوران موضوعات دیگری درجهت کارآفرینی و افزایش صلاحیتهای حرفه ای می تواند مورد توجه و برنامه ریزی قرار گیرد، درخواست میشود این موضوعات ترجیحاً با شرح مختصری همانند آنچه در هریک از موارد فوق اشاره گردید، ارائه تا قابلیت نقد و اظهارنظر توسط سایر همکاران در آن موضوع فراهم گردد. در این میان طرحهایی چون تجمیع و متمرکز نمودن مرجع اخذ صلاحیتهای مختلف مرتبط با مهندسی ساختمان مانند کارشناس دادگستری، کارشناس استاندارد، کارشناس بیمه و ... در سازمانهای نظام مهندسی ساختمان نیز قابل طرح و بررسی است که به نظر میرسد اقدامات برون سازمانی وسیع و بلندمدتی را برای تحقق آنها نیازمندیم.

لینک نظرسنجی