تعدیل در لغت به معنای برابر کردن، هم‌وزن کردن و در عرف طرح‌های عمرانی، متناسب کردن قیمت‌های قرارداد در مدت اجرا، با استفاده از شاخص‌های تعدیل آحاد بها است.

تعدیل و مابه‌التفاوت مصالح از جمله موضوعاتی است که به دلیل ایجاد تعهدات و بار مالی فراوان بر طرح‌های عمرانی از جایگاه ویژه و مهمی برخوردا است.

عمدتا شاخص‌های تعدیل با استفاده از مبانی زیر تعیین می‌شود:

۱- مواد و مصالح

۲- دستمزد

۳- ماشین‌آلات                           

معمولا در قراردادهایی که بر اساس فهرست بها هستند، برای جبران تورم از تعدیل استفاده می‌شود. زیرا بهای واحد که در جدول فهرست بها است، ثابت بوده و با گذشت زمان تغییر نمی‌کند.

ابلاغ شاخص‌های دوره‌های سه ماهه توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، هر سه ماه یک بار منتشر و در اختیار دستگاه‌های اجرایی قرار می‌گیرد.

بخش اقتصادی بانک مرکزی ایران نیز بر اساس بررسی‌های مستمر، شاخص بهای عمده‌فروشی کالاها در ایران و شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی ماهیانه را تعیین و به صورت مجله در دسترس واحدهای علاقه‌مند قرار می‌دهد.

استفاده از این شاخص‌ها الزامی نیست، اما در مواردی که برای آنها شاخص وجود ندارد می‌توان از شاخص‌های بانک مرکزی ایران برای تعدیل قیمت‌ها استفاده کرد.

شاخص‌های تعدیل در حال حاضر منحصرا به آن بخش از کارهای عمرانی اعمال می‌شود که از طرف سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی برای آنها فهرست پایه منتشر کرده است.

روش محاسبات تعدیل:

علاوه بر مشخص کردن شاخص مبنا که از نکات اساسی در مناقصات است، بایستی ضابطه تعدیل نیز در اسناد مناقصه مشخص شود. ضابطه تعدیل به معنای فرمول محاسبه تعدیل و همچنین شرایطی است که طبق آن بتوان با استفاده از انواع شاخص‌های منتشر شده بدون آنکه ابهامی در نحوه کاربرد شاخص‌ها وجود داشته باشد، میزان تعدیل متعلقه را محاسبه کرد.

منبع: کتاب مرجع کامل تعدیل و مابه التفاوت مصالح در طرح‌های عمرانی، مهندس محمدعلی فرشادفر

تهیه کننده: محبوبه پوریوسفی